Alles over ijzertekort als je zwanger bent

Alles over ijzertekort als je zwanger bent

Voel je je sinds dat je zwanger bent vaker duizelig, moe of zie je bleek? Dit kan wijzen op ijzertekort, een veelvoorkomende zwangerschapskwaal. Wat het precies inhoudt, hoe je het herkent en de mogelijke gevolgen, lees je in dit artikel.

In dit artikel

Wat is ijzertekort?

Bij ijzertekort heb je te weinig hemoglobine (Hb) in je bloed. Hb is een eiwit in je rode bloedcellen dat nodig is om zuurstof door je lichaam te vervoeren. Om Hb aan te maken, heeft je lichaam onder andere ijzer nodig. Als je te weinig ijzer hebt, krijgt je lichaam onvoldoende zuurstof. En daardoor ontstaat ijzertekort.

Hemoglobine en ijzertekort worden weleens door elkaar gehaald. Het verschil is heel simpel. Hb vervoert zuurstof en koolstofdioxide door het lichaam, om ervoor te zorgen dat deze stoffen bij je organen komen. IJzer is de bouwstof van Hb.

Wie heeft meer kans op ijzertekort?

Sommige mensen lopen een hoger risico op ijzertekort. Dit zijn mensen die:

  • Jonger dan 20 jaar zijn
  • Twee zwangerschappen vlak na elkaar hebben (meestal 18 maanden)
  • Geboren zijn (of van wie de ouders geboren zijn) buiten West-Europa
  • Een erfelijke bloedziekte hebben, zoals sikkelcelziekte of thalassemie
  • Vegetariër of veganist zijn
  • Zwanger zijn van een meerling
  • Last hebben van HG of extreem overgeven

Hoe ontstaat ijzertekort bij zwangerschap?

Tijdens je zwangerschap heb je meer kans op ijzertekort. Dit komt omdat je lichaam extra ijzer nodig heeft. Je maakt namelijk extra bloed aan voor je baarmoeder, placenta en baby, waardoor je bloedvolume flink toeneemt. In het derde trimester kan dit zelfs oplopen tot 45%. Elk lichaam heeft een voorraad ijzer, maar tijdens de zwangerschap wordt dit sneller verbruikt.

Hoeveel ijzer heb je nodig als zwangere?

De Gezondheidsraad adviseert zwangeren dagelijks 16 milligram ijzer in te nemen. Dit om bloedarmoede te voorkomen. Je krijgt genoeg ijzer binnen door ijzerrijke voeding te eten. Ook kan het slikken van een ijzer-supplement helpen. Je verloskundige zal aangeven of dit voor jou nodig is.

Wat zijn de symptomen van ijzertekort?

Veel zwangerschapssymptomen lijken op de symptomen van ijzertekort. Dit kan soms verwarring veroorzaken tussen normale zwangerschapskwaaltjes en daadwerkelijk ijzertekort. De meest voorkomende symptomen van ijzertekort zijn:

Is ijzertekort gevaarlijk voor jou en je baby?

Als je ijzertekort hebt, is het belangrijk om snel actie te ondernemen. IJzertekort kan ernstige gevolgen hebben voor je baby. Het verhoogt namelijk het risico op vroeggeboorte, laag geboortegewicht en ontwikkelingsproblemen. Bovendien kan te weinig zuurstoftoevoer de groei en hersenontwikkeling van de baby negatief beïnvloeden. Hoe eerder je ijzertekort laat behandelen, hoe gezonder je zwangerschap en baby zal zijn.

Bloedarmoede door ijzertekort

Als je informatie zoekt over ijzertekort, kom je ook vaak het woord bloedarmoede tegen. Deze termen worden vaak samen genoemd, maar wat is nu precies het verschil? IJzertekort betekent niet altijd dat je bloedarmoede hebt. Bij ijzertekort heeft je lichaam te weinig ijzer om voldoende hemoglobine (Hb) aan te maken. Bloedarmoede ontstaat wanneer je te weinig hemoglobine of rode bloedcellen hebt. IJzertekort kan bloedarmoede veroorzaken, maar je kunt ook ijzertekort hebben zonder bloedarmoede te ontwikkelen.

Lees ook: Bloedarmoede tijdens je zwangerschap, wat is dat?

Hoe weet je of je ijzertekort hebt?

Of je ijzertekort hebt, wordt vastgesteld via een bloedonderzoek. Tijdens je zwangerschap wordt je bloed twee keer gecontroleerd. De eerste keer rond week 10-11 en de tweede keer rond week 30. Bij de eerste controle worden verschillende waarden en aandoeningen getest, waaronder je ijzergehalte. Dit wordt gemeten aan de hand van je Hb-gehalte. Normaal ligt je Hb-gehalte rond de 7,5. Tijdens de zwangerschap mag dit tussen de 7,0 en 6,3 liggen, dus iets lager. Als je Hb-gehalte 6,3 of lager is, heb je ijzertekort.

Je hebt ijzertekort, wat nu?

Als uit een bloedonderzoek blijkt dat je een ijzertekort hebt, kan je verloskundige of huisarts ijzerpillen voorschrijven. Het kan een paar weken duren voordat je ijzergehalte weer op het normale niveau is. In de tussentijd is het belangrijk om voldoende rust te nemen, zware activiteiten te vermijden en steun te vragen aan je partner, vrienden of familie.

Let op! IJzerpillen kunnen bijwerkingen geven, zoals maagpijn, misselijkheid, diarree, harde ontlasting of zwarte poep. Drink daarom veel water, eet vezelrijke voeding en blijf in beweging om je ontlasting zacht te houden. Heb je last van bijwerkingen? Neem de ijzerpil dan ná het eten. Blijven de klachten aanhouden? Neem contact op met je huisarts. Soms kun je de pillen minder vaak innemen. Je huisarts of verloskundige kan je hierover adviseren.

Naast ijzersupplementen kan je verloskundige of arts ook vitamine D, foliumzuur of B12 aanbevelen. Deze vitamines helpen je lichaam gezonde rode bloedcellen te maken. Als je ijzergehalte na een paar weken niet voldoende stijgt, kan je arts andere behandelingen voorstellen. Neem altijd contact op met je verloskundige of huisarts als je je niet goed voelt.

IJzer laten behandelen door het Ferinject-infuus

Een andere manier om ijzertekort te behandelen, is met een Ferinject-infuus. Via dit infuus wordt het medicijn rechtstreeks in een bloedvat in je arm toegediend. Als je ernstig ijzertekort hebt of ijzertabletten niet kunt verdragen, kan je arts dit voor je voorschrijven. Een Ferinject-infuus is veilig en kan in het tweede en derde trimester van je zwangerschap worden toegediend.

Als je kiest voor een Ferinject-infuus, laat dan wel aan je huisarts weten of je:

  • Allergisch bent;
  • Eerdere allergische reacties hebt gehad op ijzermedicatie of als er sprake is van ijzerstapeling (te veel ijzer in je lichaam);
  • Een stoornis hebt.

Wat kan je zelf doen tegen ijzertekort?

Naast het nemen van ijzersupplementen kun je ijzertekort ook tegengaan met je voeding. Het is belangrijk om vanaf het begin van je zwangerschap ijzerrijke voedingsmiddelen te eten. Voorbeelden van voedingsmiddelen die rijk zijn aan ijzer zijn:

  • Vlees, vis en gevogelte
  • Groenten, vooral peulvruchten, broccoli, andijvie en groene bladgroenten
  • Graanproducten, vooral volkoren
  • Gedroogd fruit
  • Noten, eieren, zaden en tofu

Lees ook: Welke vis wel en niet eten als je zwanger bent?

Vitamine C

Drink bij elke maaltijd vruchtensap of eet groenten en fruit. Deze bevatten vitamine C, wat de opname van ijzer bevordert. Let erop dat je ijzerrijke voeding niet combineert met melkproducten. Het calcium in melk kan namelijk de opname van ijzer verminderen. Ook koffie en thee kunnen de ijzeropname verstoren door de polyfenolen die ze bevatten.

IJzertekort na de bevalling

Na de bevalling komt het ijzergehalte vaak weer snel op het normale niveau. Toch hebben veel vrouwen die tijdens de zwangerschap last hadden van ijzertekort, ook na de bevalling nog steeds te weinig ijzer. Dit kan het herstel bemoeilijken en het risico op gezondheidsproblemen vergroten, zoals:

IJzertekort en borstvoeding

Wanneer je borstvoeding geeft, heeft je lichaam extra ijzer nodig. Dit komt doordat je via je melk ijzer aan je baby doorgeeft. IJzer is namelijk een belangrijk ingrediënt in moedermelk. Tot zes maanden ontvangt je baby voldoende ijzer uit je melk.

Wanneer je veel bloed verliest tijdens de bevalling, kan het zijn dat de borstvoeding iets later op gang komt. Het is belangrijk om hier rekening mee te houden, aangezien je lichaam extra tijd nodig heeft om te herstellen.

Bronnen: Alrijne, Thuisarts.nl, Gezondheidsraad, Leef, Sanquin

Beeld: iStock.com/Dobrila Vignjevic