Beoordeeld door

Catherine Martens

Hormoondeskundige & oprichter Care for Women

Wat is progesteron?

Progesteron is een belangrijk vrouwelijk geslachtshormoon dat samen met oestrogeen je menstruatiecyclus reguleert. Het wordt geproduceerd in je bijnieren en eierstokken. Tijdens de eerste helft van je cyclus, dat de folliculaire fase genoemd wordt, heeft oestrogeen de overhand. In de tweede helft, de luteale fase, neemt progesteron de leiding over.

Tijdens de tweede helft van je cyclus bereidt progesteron het baarmoederslijmvlies voor op een mogelijke zwangerschap. Het remt ook de afgifte van andere hormonen om te voorkomen dat er nieuwe eicellen rijpen. Als er geen bevruchting plaatsvindt, neemt de progesteronproductie af en wordt het baarmoederslijmvlies afgestoten, met als gevolg dat je ongesteld wordt. Ben je zwanger, dan neemt de moederkoek (placenta) de aanmaak van het progesteron over.

Naast zijn cyclus regulerende functie heeft progesteron een kalmerend effect op je lichaam en beïnvloed progesteron ook je stemming. Tijdens de tweede helft van je cyclus, wanneer progesteron de overhand heeft, kan je merken dat je prikkelbaarder en geïrriteerder bent. Bovendien merken veel vrouwen dat ze slechter slapen en daardoor meer last hebben van vermoeidheid.

Wat doet progesteron tijdens de zwangerschap?

Tijdens je zwangerschap speelt progesteron een cruciale rol. Het zorgt ervoor dat je baarmoederwand in optimale conditie blijft en bereidt het voor op de innesteling van een bevruchte eicel. Progesteron voorkomt ook dat de spieren van je baarmoeder samentrekken, waardoor je baby veilig kan groeien. Daarnaast helpt progesteron je immuunsysteem om het ‘vreemde’ DNA van de embryo te tolereren en beschermt het je baby tegen infecties. Ook zorgt progesteron ervoor dat een slijmprop de baarmoedermond afsluit, waardoor infectiegevaar van buitenaf wordt verminderd.

Tijdens de eerste 8 tot 10 weken van je zwangerschap wordt progesteron geproduceerd in de eierstokken. Daarna neemt de placenta de productie over en wordt de productie van progesteron aanzienlijk verhoogd. In de eerste weken van je zwangerschap is vooral het zwangerschapshormoon hCG aan het werk. Dit hormoon zorgt er in eerste instantie voor dat je zwangerschap in stand blijft. Vanaf 14 weken neemt het hCG hormoon af en neemt progesteron vrijwel alle taken over, met als doel dat je baby veilig kan blijven groeien en ontwikkelen.

Zwangerschapskwaaltjes door progesteron

Progesteron heeft niet alleen positieve effecten, maar kan ook bijwerkingen veroorzaken tijdens je zwangerschap. De ontspannende werking van progesteron op je bloedvaten kan leiden tot een lage bloeddruk en duizeligheid. Het hormoon kan ook vermoeidheid, spataderen, brandend maagzuur, zwangerschapsdementie, levendige en intense dromen en vaak plassen veroorzaken.

Progesteron tijdens je bevalling

Na de bevalling verandert je hormoonhuishouding razendsnel. Je progesteronspiegel daalt snel. Dat is normaal, maar het kan wel gevolgen hebben. Je zult merken dat het dan moeilijker wordt om te ontspannen en gevoelens van onrust, angst of somberheid kunnen opspelen. Een lage progesteronspiegel wordt ook in verband gebracht met postnatale depressie en verhoogde alertheid.

Sommige vrouwen blijven gevoelig voor deze hormonale schommelingen. Klachten zoals stemmingswisselingen, vermoeidheid, depressieve gevoelens of hormonale migraine kunnen dan voorafgaand aan de menstruatie maandelijks terugkeren. Dit kan duiden op PMS of, in ernstigere vorm, PMDD. De intensiteit en duur verschillen per vrouw: van een paar dagen per maand tot twee à drie weken per maand. Meestal blijven vrouwen deze gevoeligheid behouden tot aan de overgang.

Aan dit soort hormonale klachten is vaak iets te doen. In Nederland kun je terecht bij de specialisten van Care for Women. De meeste zorgverzekeraars vergoeden deze consulten (deels) vanuit de aanvullende verzekering. Ook is er een programma VitalFem, waarmee je zelf je hormonale klachten kunt aanpakken.

Progesteron als medicijn bij vruchtbaarheidsbehandelingen

Progesteron wordt ook als medicijn ingezet bij vruchtbaarheidsbehandelingen. Denk aan IVF of ICSI. Daarbij wordt de bevruchting buiten het lichaam geplaatst. Hiervoor worden rijpe eicellen uit de eierstokken gehaald en na bevruchting in een laboratorium teruggeplaatst in de baarmoeder.

Ontdek meer tips en adviezen van deskundige Catherine Martens.