Wat is oxytocine?

Oxytocine is een hormoon en neurotransmitter die van nature door het lichaam wordt aangemaakt. Het wordt geproduceerd in de hypothalamus en afgegeven door de hypofyse, een klier die zich aan de onderkant van de hersenen bevindt. Oxytocine wordt vaak geassocieerd met bevalling en borstvoeding, maar het speelt ook een belangrijke rol in het versterken van sociale banden, het verbeteren van relaties en het bevorderen van je welzijn.

Het begint al bij zwanger worden

Wist je dat oxytocine al vanaf het allereerste begin van je zwangerschap (en zelfs daarvoor) een handje meehelpt? Het begint al bij romantische momenten en seksuele gevoelens. Tijdens het orgasme van de vrouw komt oxytocine vrij, wat de spermacellen helpt om sneller door de vagina te bewegen en de bevruchting te bevorderen. Hoe positiever je het orgasme ervaart, hoe meer oxytocine er vrijkomt, dus neem gerust de tijd om ervan te genieten. Over sperma gesproken, dit bevat ook oxytocine. Daarom kan seks in de laatste weken van je zwangerschap zelfs helpen om de bevalling op gang te brengen.

De rol van oxytocine in de zwangerschap

Tijdens de zwangerschap heeft oxytocine een belangrijke rol in het bevorderen van de baarmoedercontracties, wat weer essentieel is voor de bevalling. Het hormoon helpt je baarmoeder namelijk zich voor te bereiden op de bevalling door de spieren in de baarmoeder te stimuleren om samen te trekken. Naarmate de bevalling vordert, neemt de productie van oxytocine toe, wat zorgt voor steeds krachtigere weeën die de baby helpen om geboren te worden.

En daarna gaat het nog even door. Na de bevalling zorgt oxytocine ervoor dat de spiercellen van je baarmoeder zich weer samentrekken. Dit voel je als naweeën. Omdat je baby door het zuigen aan je borst de aanmaak van oxytocine stimuleert, krijg je deze naweeën in het begin vaak tijdens de borstvoeding. Hoewel ze soms pijnlijk kunnen zijn, hebben ze een nuttige functie: ze helpen namelijk om gescheurde bloedvaatjes dicht te drukken. Het frequente aanleggen van je baby is dus niet alleen een fijn, intiem moment, maar helpt ook om je bloedverlies te beperken.

Oxytocine: het ‘knuffelhormoon’

Misschien staat oxytocine bij jou ook bekend als het ‘knuffelhormoon’? Dat is niet zo gek. Dit komt, omdat het hormoon wordt afgegeven wanneer mensen zich verbonden voelen met anderen, bijvoorbeeld tijdens het knuffelen, aanraken of het hebben van positieve sociale interacties. Voor zwangere vrouwen en jonge moeders is dit extra belangrijk. Oxytocine versterkt de band tussen jou en je baby en bevordert gevoelens van liefde en zorg. Het helpt je als moeder meer verbonden te voelen met je baby, wat het hechtingsproces vergemakkelijkt.

Het effect van oxytocine op je geestelijke gezondheid

Oxytocine heeft niet alleen fysieke effecten, maar ook psychologische voordelen. Het vermindert stress en angst, wat voor moeders een grote hulp kan zijn tijdens de zwangerschap en de periode daarna. Oxytocine kan de productie van het stresshormoon cortisol verminderen, waardoor moeders zich meer ontspannen en minder angstig voelen. Dit kan bijdragen aan een betere geestelijke gezondheid en een sterkere emotionele verbinding met de baby.

Hoe kan je oxytocine natuurlijk stimuleren?

Er zijn verschillende manieren waarop je de productie van oxytocine kunt bevorderen, zowel tijdens de zwangerschap als na de bevalling:

• Lichaamscontact
  Knuffelen, handen vasthouden en het delen van liefdevolle momenten met je partner of baby kunnen de aanmaak van oxytocine verhogen.

• Borstvoeding
  Het geven van borstvoeding is een krachtige manier om oxytocine vrij te maken, wat niet alleen de melkproductie bevordert, maar ook de band met je baby versterkt.

• Ontspanning en ademhaling
  Stress kan de productie van oxytocine verminderen, dus het beoefenen van ontspanningstechnieken, zoals ademhalingsoefeningen, mindfulness, yoga en meditatie kan nuttig zijn.

• Positieve sociale interacties
  Tijd doorbrengen met vrienden, familie of andere moeders kan helpen om een gevoel van verbondenheid te versterken, wat de oxytocineproductie stimuleert.

Wat te doen als je bezorgd bent over je oxytocine-niveaus?

Als je je zorgen maakt over je hormoonbalans, bijvoorbeeld als je merkt dat je je vaak gestrest, angstig of overweldigd voelt, is het belangrijk om met je arts te praten. In sommige gevallen kan het nuttig zijn om aanvullende steun te zoeken bij een specialist in de geestelijke gezondheidszorg of een lactatiekundige als je advies wilt bij het geven van borstvoeding.

De rol van oxytocine bij de bevalling

Oxytocine speelt een cruciale rol tijdens de bevalling. Het is het hormoon dat de krachtigste weeën opwekt die nodig zijn om de baby ter wereld te brengen. Deze krachtige samentrekkingen helpen de baby door het geboortekanaal en zijn essentieel voor een veilige en effectieve bevalling. De samentrekkingen van de baarmoeder helpen niet alleen bij het voortbewegen van de baby, maar zorgen er ook voor dat de opening van de baarmoederhals (de cervix) zich verwijdt, zodat de baby geboren kan worden. Het is dus belangrijk voor een natuurlijke bevalling.

De productie van oxytocine neemt toe in de actieve fase van de bevalling en bereikt zijn hoogtepunt tijdens de persweeën. Dit verhoogde niveau van oxytocine zorgt ervoor dat de weeën krachtiger en frequenter worden, wat uiteindelijk leidt tot de geboorte van de baby.

Kunstmatige oxytocine als weeënopwekker

In sommige gevallen kan het lichaam niet genoeg oxytocine produceren om de bevalling op gang te brengen, of kan de bevalling te lang duren. In dergelijke gevallen kan kunstmatige oxytocine (ook wel synthetische oxytocine genoemd) worden toegediend via een infuus in het ziekenhuis. De meest gebruikte vorm hiervan is Syntocinon.

Kunstmatige oxytocine wordt vaak gebruikt in situaties zoals:

• Als de bevalling niet vordert (bijvoorbeeld bij een te trage opening van de baarmoederhals)
• Bij medische indicaties zoals een verhoogd risico voor de moeder of de baby
• Bij een gebroken vliezen zonder dat de bevalling vanzelf op gang komt
• Na een keizersnede, om je baarmoeder weer samen te trekken en zo het risico op overmatig bloedverlies te verkleinen. Het zorgt ervoor dat de baarmoeder zich goed sluit, wat belangrijk is voor het herstel na de bevalling.

Voordelen van kunstmatige oxytocine

Het grootste voordeel van het gebruik van kunstmatige oxytocine is dat het de bevalling kan versnellen, wat cruciaal kan zijn in medische noodgevallen. Het helpt de weeën op gang te brengen en zorgt ervoor dat ze krachtiger en regelmatig worden, wat de bevalling makkelijker kan maken. Daarnaast kan kunstmatige oxytocine de duur van de bevalling verkorten, waardoor complicaties door een langdurige bevalling, zoals infecties, kunnen worden voorkomen.

Mogelijke bijwerkingen van kunstmatige oxytocine

Hoewel kunstmatige oxytocine vaak effectief is en het al heel veel vrouwen bij hun bevalling geholpen heeft, zijn er ook enkele risico’s en bijwerkingen die het gebruik ervan met zich mee kan brengen. Goed om je bewust van te zijn. Bespreek het eventueel ook met je verloskundige.

1. Te krachtige weeën
   Kunstmatige oxytocine kan ervoor zorgen dat de weeën te krachtig en te frequent worden. Dit kan leiden tot meer pijn, schade aan de baarmoeder of zelfs stress voor de baby. Het kan nodig zijn om de dosering aan te passen of andere pijnbestrijdingsmethoden in te zetten.

2. Verhoogd risico op keizersnede
   Omdat kunstmatige oxytocine de kracht en frequentie van de weeën kan verhogen, kan dit leiden tot een verhoogd risico op een keizersnede, vooral als de baby niet goed reageert op de sterke weeën.

3. Verhoogde kans op hartslagveranderingen bij de baby
   Het gebruik van kunstmatige oxytocine kan de hartslag van de baby beïnvloeden, wat kan leiden tot de noodzaak voor extra monitoring van de baby tijdens de bevalling.

Hoe wordt kunstmatige oxytocine toegediend?

Kunstmatige oxytocine wordt meestal via een infuus toegediend. Dit gebeurt in het ziekenhuis, waar de artsen de dosering nauwlettend in de gaten houden. Het infuus wordt langzaam toegediend en de arts zal de reactie van de baarmoeder en de baby monitoren. Als de weeën te sterk worden of er andere complicaties optreden, kan de dosis worden verlaagd of het infuus worden gestopt.

Wanneer wordt kunstmatige oxytocine niet gebruikt?

In sommige gevallen kan het gebruik van kunstmatige oxytocine worden afgeraden. Dit kan het geval zijn wanneer er al sprake is van een keizersnede, als de baby in een ongunstige positie ligt, of als er andere medische complicaties zijn die het gebruik van oxytocine onveilig maken. In dergelijke gevallen zal je verloskundige of arts andere opties overwegen.

Bron: Gezondheidsplein.nl