Normaal is de hartslag van een baby ergens tussen 120 en 160 slagen per minuut. Dit neemt toe als de baby beweegt. Controleren of de hartslag van je baby reageert op zijn bewegingen is een indirecte manier om te weten of hij voldoende zuurstof krijgt van de placenta. Als de moeder of de baby tijdens de zwangerschap gezondheidsproblemen hebben gehad, kan het nodig zijn dat dit tijdens de bevalling extra gecontroleerd wordt. Dit kan via een CTG-scan die aangesloten wordt op je buik en in verbinding staat met een monitor die de tonen omzet in een grafiek. Om een goed beeld te krijgen, duurt de registratie meestal twintig à dertig minuten. Op deze manier kan de conditie van je baby in beeld worden gebracht.

Wanneer wordt een CTG gedaan in de zwangerschap?

Een CTG wordt meestal gedaan in het derde trimester van de zwangerschap. Niet iedere zwangere krijgt een CTG-scan. Hiervoor moet eerst een aanleiding zijn. Aanleidingen om een CTG-scan te doen zijn:

• Als de baby niet goed groeit of als de moeder aangeeft dat de baby minder is gaan bewegen.
• Een baby die te klein is voor het stadium.
• Vermoeden dat er een probleem is met de placenta dat de bloedtoevoer naar de baby beperkt.
• Je hebt te veel (polyhydramnios) of te weinig (oligohydramnios) vruchtwater.
• Je draagt een tweeling of meer.
• Je hebt diabetes, hoge bloeddruk of zwangerschapshypertensie of een andere medische aandoening die je zwangerschap kan beïnvloeden.
• Je baby ligt in een stuitligging.
• Je hebt een vruchtwaterpunctie in het derde trimester ondergaan (om te bepalen of de longen van je baby rijp genoeg zijn voor de geboorte of om een baarmoederontsteking uit te sluiten).
• Je hebt eerder een baby verloren in de tweede helft van de zwangerschap, om een onbekende reden of vanwege een probleem dat zich in deze zwangerschap opnieuw zou kunnen voordoen.
• Bij de baby is een afwijking of geboorteafwijking vastgesteld en hij moet worden gecontroleerd.
• Als je meer dan 10 dagen overtijd bent, is het goed om na te gaan hoe de conditie van je baby is. Aan de hand daarvan wordt gekeken of je ingeleid moet worden.
• Als er bij de verloskundige een slecht hoorbare hartslag geconstateerd is.
• Als je al langere tijd gebroken vliezen of ontsluiting hebt.

Daarnaast wordt het bij veel ziekenhuisbevallingen gebruikt om de reactie van de baby op de weeën te bepalen. Een CTG-scan geeft een goed beeld van de levendigheid en zuurstofvoorziening van de baby.

Hoe gaat een CTG-scan?

De specialist kan je vragen om vooraf te gaan plassen. Tijdens dit onderzoek krijg je een band om je buik heen en je moet even blijven liggen of zitten. Je kunt namelijk voor 20 tot 60 minuten aan een monitor worden aangesloten. Tijdens de procedure kan je worden gevraagd in een relaxstoel te gaan zitten. Er kan ook worden gevraagd op je linkerzij te gaan liggen, eventueel met een kussen of wig onder je rug zodat je achterover kunt leunen.

Een verpleegster bevestigt twee elektronische sensoren op je buik. De ene volgt de hartslag en de bewegingen van je baby, de andere registreert de weeën in je baarmoeder. Misschien krijg je ook een sensor om vast te houden en wordt je gevraagd op een knop te drukken telkens als je je baby voelt bewegen. Elke sensor is bevestigd aan een draad, die verbonden is met het apparaat, en elastische banden houden de sensoren op hun plaats. De riemen kunnen vrij strak aanvoelen op je buik, dus vraag om ze wat losser te maken als ze oncomfortabel zijn. Tijdens de test geeft het apparaat de hartslag van je baby digitaal weer. Aan de hand van deze gegevens kan je arts zien hoe het met je baby gaat.

Inwendig CTG

Wanneer het tijdens je bevalling nodig is om een CTG-scan te doen, dan wordt dit meestal inwendig gedaan. Hierbij wordt een kleine elektrode op het hoofdje van je baby bevestigd. Een inwendig CTG meet de hartslag van je baby en jouw weeënactiviteit vaak nauwkeuriger dan uitwendig. Voor een inwendige CTG-scan moet je wel al ontsluiting en gebroken vliezen hebben.

Een CTG-scan vanuit huis

Dankzij speciale CTG-scan apparatuur kunnen zwangere vrouwen met complicaties in hun eigen huis blijven in plaats van in het ziekenhuis te worden opgenomen. Zwangere vrouwen met complicaties zoals pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging) of wanneer de vliezen te vroeg breken moeten streng worden gecontroleerd om de gezondheidstoestand van moeder en kind in de gaten te houden. Met behulp van het CTG-scan apparaat kunnen zwangere vrouwen meerdere wekelijkse controles in het ziekenhuis vermijden. Een gespecialiseerd verpleegkundige kan thuis de resultaten bekijken. Het thuis monitoren is alleen mogelijk als de gynaecoloog hier toestemming voor heeft gegeven.

Hoe betrouwbaar is een CTG?

Een CTG-scan wordt tijdens de bevalling altijd uitgevoerd. Of dit wel of niet goed wordt uitgevoerd kan effect hebben op de uitslag. In sommige gevallen kan er een fout-positieve uitslag komen als er een afwijking zou zijn. Daarom moeten gynaecologen en verloskundigen in geval van twijfel verdere en andere tests uitvoeren om de werkelijke gezondheidstoestand van de baby te onderzoeken. De interpretatie van het CTG-scan is namelijk zeer complex. De artsen moeten niet alleen rekening houden met de gegevens die zij op dat moment analyseren, maar ook met de medische voorgeschiedenis van de aanstaande moeder.