Is toxoplasmose gevaarlijk voor zwangerschap?

Toxoplasmose kan - vooral vroeg in de zwangerschap - een miskraam of zelfs het overlijden van een kind veroorzaken. De kans daarop is gelukkig klein. Als je later in de zwangerschap besmet raakt met toxoplasmose neemt het risico op een miskraam of doodgeboorte af, maar heb je wel meer kans op aangeboren afwijkingen.

Hoe vaak komt toxoplasmose voor tijdens zwangerschap?

Ongeveer de helft van de Nederlandse bevolking loopt tijdens zijn leven een toxoplasma-infectie op. Dat betekent dat 50% nog niet immuun is en dus nog vatbaar is voor deze ziekte. Het is daarom belangrijk dat je weet wat toxoplasmose is en hoe je het kunt voorkomen. In de meeste gevallen merk je weinig van de ziekte, die voor het overgrote deel van de mensen dan ook vrij onschadelijk is. Je houdt er geen blijvende schade aan over en het gaat vaak vanzelf weer over. Het risico op besmetting is echter groot als je zwanger bent of als je zwanger wilt worden én voor het eerst in aanraking komt met toxoplasmose. Eén op de 400 zwangere vrouwen in Nederland raakt tijdens de zwangerschap besmet met toxoplasmose. Twee van de vijf kinderen van moeders die tijdens de zwangerschap een infectie heeft opgelopen met toxoplasmose krijgt deze infectie ook via de navelstreng. Dat betekent dat ongeveer één op de 1000 pasgeborenen een congenitale toxoplasmose heeft.

Hoe ontstaat toxoplasmose?

Je loopt risico op toxoplasmose door het eten van rauw besmet vlees of als je in aanraking komt met de ontlasting van katten. Het is bekend dat vooral in de ontlasting van nog jonge katten relatief veel eitjes van de parasiet aanwezig zijn. Deze eitjes doen er enkele dagen over om te rijpen. Als je de kattenbak elke dag laat verschonen door bijvoorbeeld je partner, is er weinig kans om de ziekte op deze manier op te lopen. Vergeet echter niet dat je ook in de tuin of op straat in aanraking kunt komen met ontlasting van katten. Toxoplasmose wordt meestal van dieren op mensen overgebracht. Varkens, schapen en koeien kunnen ook door de parasiet zijn besmet zonder dat dit duidelijk is te zien. De parasieten bevinden zich in het vlees. Wanneer je vlees van besmette dieren eet dat nog rauw of onvoldoende verhit is, kun je door de parasiet worden besmet.

Wat zijn de symptomen van toxoplasmose?

Het is vrij lastig om symptomen van toxoplasmose te herkennen. Wanneer je bent geïnfecteerd door de parasiet, zijn de klachten meestal vaag of nauwelijks aanwezig. De klachten die meestal worden genoemd, zijn:

• Vermoeidheid
• Langdurige lusteloosheid
• Opgezwollen klieren
• Lichte koorts
• Huiduitslag

Dit zijn geen duidelijke symptomen die direct wijzen op toxoplasmose. Wanneer je meerdere van de bovenstaande klachten in combinatie hebt, laat je dan door je huisarts controleren.

Gevolgen van toxoplasmose en herstel

Normaal gesproken duurt de ziekte enkele weken tot maanden. Omdat de klachten zo vaag zijn, merk je tijdens deze periode niet veel. Het kan zelfs zijn dat je het helemaal niet merkt. Als je eenmaal besmet bent geraakt, dan ben je de rest van je leven immuun voor de parasiet. Wanneer je tijdens je zwangerschap wordt geïnfecteerd door de parasiet, bestaat er 40% kans dat ook je kind besmet raakt.

Hoe ernstig de afwijkingen zijn die je baby kunt krijgen, hangt af van het tijdstip in de zwangerschap waarop je de ziekte krijgt. Later in de zwangerschap zullen de afwijkingen minder ernstig zijn dan wanneer je al aan het begin van de zwangerschap besmet raakt. Als je de toxoplasmose infectie al vroeg in de zwangerschap oploopt, kan dit leiden tot een miskraam. Wanneer je het later krijgt, kan het zijn dat de besmetting van je baby bij zijn geboorte niet eens zichtbaar is. Baby’s die vroeg ik de zwangerschap besmet raken en die het overleven worden waarschijnlijk geboren met ernstige problemen, zoals:

• Aanvallen
• Een vergrote lever en milt
• Geel worden van de huid en het oogwit (geelzucht)
• Ernstige ooginfecties

Slechts een klein aantal baby’s met toxoplasmose vertoont bij de geboorte tekenen van de ziekte. Vaak ontwikkelen baby’s die besmet zijn pas tekenen - waaronder gehoorverlies, verstandelijke beperking of ernstige ooginfecties - als ze tiener zijn of later.

Tips en adviezen bij toxoplasmose

Als je zwanger bent, is het belangrijk dat je probeert te voorkomen dat je besmet raakt door de parasiet die toxoplasmose veroorzaakt. Als je deze adviezen opvolgt, is de kans dat je toxoplasmose krijgt tot een minimum beperkt.

• Eet tijdens je zwangerschap geen rauw of half rauw vlees, zoals filet americain of tartaar. Zorg dat je vlees goed verhit. Goed gebraden of gestoofd vlees is niet gevaarlijk voor je, al het rode vlees wel.
• Was alle groenten grondig om alle eventuele parasieten en eitjes te verwijderen voordat je het eet.
• Draag handschoenen wanneer je in de tuin werkt.
• Kom niet aan de kattenbak, deze kun je tijdens je zwangerschap het beste door een ander laten verschonen.

Is er medicatie beschikbaar bij toxoplasmose?

Je krijgt alleen medicijnen tegen toxoplasmose als je de ziekte oploopt wanneer je zwanger bent, omdat de ziekte alleen dan echt gevaarlijk is. Als je tijdens je zwangerschap al een keer eerder toxoplasmose hebt gehad en dus immuun bent, zijn medicijnen niet nodig. Helaas weet je in de meeste gevallen niet of je al immuun bent, omdat je zo weinig van de ziekte merkt. Alleen als je een bloedonderzoek laat doen, kom je het te weten. In het overgrote deel van de gevallen is het voldoende om de adviezen op te volgen die aangeven hoe je de ziekte kunt voorkomen. Er bestaat helaas geen vaccinatie.

Er bestaan wel methoden om je baby te behandelen, wanneer je denkt dat hij tijdens de zwangerschap besmet is geraakt. Welke behandeling hij krijgt, hangt af van de ernst van de besmetting en van de specifieke afwijking(en). Daarbij is het ook belangrijk hoe snel de infectie wordt ontdekt.

Meer weten? Lees hier wat wel en niet eten als je zwanger bent.

Bron: Kinderneurologie