Wat is HELLP-syndroom?

Het HELLP-syndroom is een levensbedreigende zwangerschapscomplicatie die meestal wordt beschouwd als een variant van zwangerschapsvergiftiging. Beide aandoeningen treden meestal op in de latere stadia van de zwangerschap of kort na de bevalling (postpartum zwangerschapsvergiftiging).

De naam HELLP-syndroom staat voor:

• H: Hemolyse, afbraak van rode bloedcellen (cellen die zuurstof van je longen naar de rest van je lichaam vervoeren).
• EL: Elevated Liver enzymes, ofwel verhoogde leverenzymen (chemische stoffen die lichaamsreacties versnellen, zoals het afbreken van eiwitten).
• LP: Low Platelets of wel laag aantal bloedplaatjes (delen van je bloed die helpen bij de bloedstolling).

Hoe krijg je het HELLP-syndroom?

Het is niet bekend hoe het HELLP-syndroom ontstaat bij zwangere vrouwen. Bij sommige vrouwen ontstaat eerst pre-eclampsie, ook wel zwangerschapsvergiftiging genoemd. Vrouwen die zwangerschapsvergiftiging of eclampsie (ongecontroleerde zwangerschapsvergiftiging), hebben een hoger risico op het HELLP-syndroom. Tot 1 op de 5 vrouwen met zwangerschapsvergiftiging of eclampsie ontwikkelt het HELLP-syndroom. HELLP kan ook plotseling ontstaan zónder voorafgaande pre-eclampsie.

Wat zijn de symptomen van het HELLP-syndroom?

Bij pre-eclampsie heb je last van hoge bloeddruk, vocht vasthouden in verschillende delen van je lichaam en eiwitverlies. De symptomen bij het HELLP-syndroom zijn hetzelfde, alleen zijn ze veel sterker dan bij een zwangerschapsvergiftiging. De symptomen van het HELLP-syndroom lijken sterk op die van buikgriep. De symptomen kunnen “normale” zwangerschapsverschijnselen lijken. Het is echter belangrijk dat je meteen contact opneemt met je verloskundige als je tijdens de zwangerschap griepachtige verschijnselen krijgt. Het kan moeilijk te diagnosticeren zijn, omdat niet alle typische symptomen zichtbaar zijn, zoals hoge bloeddruk en eiwit in de urine. Als je HELLP hebt, zijn de klachten vaak heftiger en heb je meerdere klachten tegelijk. Alleen en verloskundige of arts kan diagnosticeren dat je symptomen ook werkelijk het HELLP-syndroom zijn.

Zwangerschapshypertensie, pre-eclampsie, eclampsie en HELLP-syndroom kunnen zowel geleidelijk als heel acuut ontstaan tijdens de zwangerschap of bij de bevalling, maar ook in de eerste twee à drie dagen na de geboorte. Uit recent onderzoek is gebleken dat HELLP zelfs aan het eind van de kraamtijd (dus na zeven à acht dagen) kan optreden, maar dit is uitzonderlijk.

HELLP kan worden aangetoond door bloedonderzoek, maar vaak heeft je huisarts, verloskundige of gynaecoloog al een sterk vermoeden als je onderstaande klachten hebt. De symptomen van het HELLP-syndroom kunnen van persoon tot persoon verschillen, maar de meestvoorkomende zijn:

• Eiwit in de urine
• Hoge bloeddruk
• Vocht vasthouden, gewichtstoename
• Bandgevoel (om hoofd en/of boven in de buik)
• Misselijkheid/braken
• Concentratieproblemen
• Hoofdpijn/sterretjes zien
• Pijn in de bovenbuik of onder de borst
• Pijn in de bovenrug of tussen de schouderbladen
• Tintelingen (in de vingers).

Het is belangrijk je klachten meteen te melden bij je arts of verloskundige zodat er verder onderzoek gedaan kan worden. Ernstige vormen van pre-eclampsie en het HELLP-syndroom kunnen voor moeder en kind levensbedreigend zijn en vereisen een opname in het ziekenhuis. In sommige (zeer) ernstige gevallen is zelfs opname op de intensive care noodzakelijk.

Lees ook: Kelly kreeg tijdens haar zwangerschap het HELLP-syndroom

Hoe wordt het HELLP-syndroom behandeld?

Meestal is het HELLP-syndroom alleen te behandelen door de bevalling van je baby en de placenta in gang te zetten. Tijdens de zwangerschap hebben veel vrouwen met het HELLP-syndroom een transfusie van een of ander bloedproduct (rode bloedcellen, bloedplaatjes, plasma) nodig. Corticosteroïden kunnen worden gebruikt om de longontwikkeling van de foetus in de zeer vroegtijdige zwangerschap te verbeteren.

Hoe verloopt een ziekenhuisopname bij HELLP-syndroom?

Als je wordt opgenomen met het HELLP-syndroom krijg je diverse onderzoeken (bloeddruk, CTG, echo’s, bloedonderzoek, e.d.) die regelmatig herhaald worden. De artsen maken voortdurend een afweging tussen jouw belangen als zieke moeder en die van je baby. Soms moet worden besloten je zwangerschap voortijdig te beëindigen om jouw leven niet verder in gevaar te brengen, want alleen na het beëindigen van je zwangerschap kun je van pre-eclampsie of het HELLP-syndroom herstellen.

Je baby is dan echter nog niet altijd klaar om geboren te worden en dit kan diverse complicaties met zich meebrengen. Als een baby bij de geboorte minstens twee pond (meer dan 1000 gram) weegt, heeft hij of zij dezelfde overlevingskans en gezondheidsresultaten als niet-HELLP-baby’s van dezelfde grootte. In je baarmoeder kan je baby het moeilijk krijgen door de diverse complicaties. Soms wordt de bevalling ingeleid, maar meestal krijg je een keizersnede. De kans op overlijden voor de moeder is ongeveer 1%. De kans op overlijden van het kind is sterk afhankelijk van het termijn van de zwangerschap, de ernst van de symptomen en hoe snel er gestart wordt met de bestrijding van de symptomen en ligt daarmee tussen de 10 en 60%.

HELLP-syndroom na de bevalling

Bij ongeveer 30% van de vrouwen ontstaat het HELLP-syndroom pas in het kraambed, in uitzonderlijke gevallen zelfs tot 8 dagen na de bevalling. In dit geval is er sprake van een acuut ontstaan van HELLP en zal de behandeling gericht zijn op het verlagen van je bloeddruk en het bestrijden van de klachten. Ook na je bevalling kun je flink ziek worden van het HELLP-syndroom, maar omdat je baby al geboren is, kun je er van uitgaan dat er na een aantal dagen weer verbetering te merken is.

De meeste vrouwen met het HELLP-syndroom herstellen volledig als de aandoening in een vroeg stadium wordt behandeld. De symptomen verbeteren ook aanzienlijk na de bevalling. De meeste symptomen en bijwerkingen verdwijnen binnen enkele dagen tot weken na de bevalling.

De grootste zorg is misschien wel de impact die het HELLP-syndroom kan hebben op de baby. De meeste baby’s worden vroeg ter wereld gebracht als de moeder het HELLP-syndroom ontwikkelt. Er is dus vaak een groter risico op complicaties door een vroegtijdige bevalling. Baby’s die vóór 37 weken worden geboren, worden in het ziekenhuis zorgvuldig gecontroleerd voordat ze naar huis mogen.

Wie loopt er een groter risico om HELLP te krijgen?

Binnen de medische wetenschap zijn nog niet alle factoren bekend, die leiden tot het HELLP-syndroom. Wel kan er een risicogroep worden onderscheiden. Als je hiertoe behoort, heb je een grotere kans om HELLP te krijgen.

• Als je ouder bent dan 35, heb je een grotere kans de ziekte te krijgen.

• HELLP komt vaker voor tijdens een eerste zwangerschap.

• Wanneer je zwanger bent van een meerling is het gevaar groter dan wanneer je zwanger bent van één kind.

• Er is een aantal ziekten die de kans op pre-eclampsie en HELLP vergroten. De belangrijkste zijn suikerziekte en een hoge bloeddruk (voor de zwangerschap). Ook wanneer je lijdt aan stollingsafwijkingen, afwijkingen in de bloedsomloop of bepaalde stofwisselingsstoornissen behoor je tot de risicogroep. Als je weet dat je één van deze ziekten hebt, kun je dit het beste op voorhand melden bij je verloskundige. Zo kan extra in de gaten gehouden worden of je eventueel HELLP ontwikkeld.

• Bepaalde erfelijke factoren kunnen een rol spelen. Wanneer je moeder of zus HELLP heeft gehad, is de kans groter dat je zelf de ziekte krijgt. Als je zelf tijdens een eerdere zwangerschap HELLP hebt gehad, is het risico dat je het nog een keer krijgt ook groter dan normaal.

Recent wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat het dagelijks slikken van aspirine de kans op het ontstaan van pre-eclampsie en het HELLP-syndroom tot 60% kan verkleinen.

Het HELLP-syndroom voorkomen

Het HELLP-syndroom is bij de meeste zwangere vrouwen niet te voorkomen, omdat de oorzaak van de aandoening niet bekend is. Mensen kunnen echter hun risico op het HELLP-syndroom verlagen door een gezonde levensstijl te handhaven om het risico op diabetes of hoge bloeddruk te verlagen.

Als je een van bovenstaande risicofactoren hebt, is een regelmatig bezoek aan de verloskundige belangrijk. Het is ook belangrijk dat je onmiddellijk contact opneemt met je verloskundige wanneer je symptomen van het HELLP-syndroom ervaart. Vroege behandeling kunnen het risico op complicaties verminderen.

Hoe verloopt het herstel na HELLP-syndroom?

Je kunt in principe volledig herstellen van pre-eclampsie en HELLP-syndroom, maar dit kan soms jaren duren. Hoelang precies verschilt van persoon tot persoon, maar het is belangrijk om hiervoor ruim de tijd te nemen. Veel vrouwen voelen zich nog lang vermoeid en niet zichzelf. Het HELLP-syndroom is heftig om mee te maken en daarnaast heb je vaak ook nog zorgen over je te vroeg geboren baby. Probeer te blijven praten over alle gebeurtenissen, dat is belangrijk. Psychische klachten na HELLP komen vaak voor. Als je er niet alleen uit komt, zoek dan hulp.

Als je in contact wilt komen met vrouwen die HELLP hebben gehad, kun je kijken bij Stichting HELLP-syndroom.

Persoonlijke verhaal over HELLP-syndroom

Blogger Barbara kreeg te maken met het HELLP-syndroom. Ze schreef voor WIJ deze blogs over HELLP.