Linda (33): “Twee streepjes op de zwangerschapstest vertelden me wat ik al hoopte: yes, ik ben zwanger van onze tweede! Direct bel ik de verloskundigenpraktijk die me de vorige keer heeft begeleid. Ik heb een vertrouwd gevoel bij de vijf vrouwen die er werken. De keuze was dus snel gemaakt. Toen ik inmiddels al ruim over de helft van mijn zwangerschap was, kwam plots het bericht: ze hebben een mannelijke verloskundige aangenomen. ‘Je kunt hem vanaf volgende maand tegenkomen bij controles, je bevalling en aan je kraambed.’ Daar schrok ik best even van. Wil ik wel een man bij mijn bevalling?"

Vrije verloskundige-keuze

Volgens verloskundige en WIJ-columnist Marlies Koers ligt dit best ingewikkeld. “In de basis heb je in Nederland een vrije verloskundige-keuze. Dit houdt in dat je zelf kiest. Als jij je goed voelt bij een team van vrouwen, kun je daar voor gaan. Wanneer er plots iets verandert binnen het team, zoals hier het geval is, wordt het complex. In bijna elke verloskundigenpraktijk wordt namelijk gewerkt met diensten. Die diensten zijn er om het rooster rond te krijgen. De mannelijke verloskundige zal minimaal één keer per week 24 uur aan het werk zijn. Controleafspraken en huisbezoeken zijn te plannen, maar bevallingen niet. Het kan zijn dat Linda’s bevalling begint als de mannelijke verloskundige aan het werk is.”

Geen vrouwelijke verloskundige beschikbaar?

Volgens Marlies is het niet zo dat er dan een vrouwelijke verloskundige uit het team kan inspringen. “Dan moet er iemand op haar vrije dag aan het werk. Daar kunnen praktijken niet aan beginnen.” Maar hoe zit het dan met die vrije artsenkeuze? “Die is er, je mag een zorgverlener namelijk altijd weigeren op basis van sekse. Zelfs in geval van spoed. In de verloskunde kan dat lastige situaties opleveren, want wat als moeder of kind ernstig in gevaar is terwijl er geen vrouwelijke verloskundige beschikbaar is? In dat soort gevallen moet de verloskundige uitleggen wat de consequenties kunnen zijn als zorg geweigerd wordt. De weigering wordt dan ook schriftelijk vastgesteld zodat de praktijk niet aansprakelijk is voor de gevolgen.” Om te voorkomen dat het zover komt, kan het slim zijn om vroegtijdig over te stappen naar een andere praktijk. “Als je nog twijfelt, ga dan eerst het gesprek aan binnen je huidige praktijk. Ga juist op spreekuur bij hem, zodat je hem leert kennen. Misschien bouw je juist wel een fijne, vertrouwde band op.”

De enige mannelijke student

In Nederland werken 4.907 verloskundigen, slechts 35 daarvan zijn man. François Hesseling is één van die mannen. Hij werkt als verloskundige bij ’t Hart Verloskunde in Raalte. Hij doet het werk al 22 jaar en begeleidde bijna duizend bevallingen. “Tijdens mijn opleiding was ik de enige mannelijke student van het hele leerjaar. Mensen reageren nog steeds weleens verbaasd op mijn beroep. Ik ben misschien een uitzondering, maar ik heb dat nooit als nadeel gezien. Ik denk dat geslacht niks uit hoeft te maken. Het gaat erom dat zwangeren zich prettig en vertrouwd voelen bij hun verloskundige. En partners vinden het vaak juist fijn om er een nuchtere man bij te hebben.” Hij mag dan bijna duizend bevallingen op de teller hebben, François blijft zich ervan bewust dat hij getuige is van iets ontzettend intiems. “Ik vind het belangrijk om stil te staan bij die intieme setting. Voor mij is het werk, maar voor een gezin is het zo’n bijzondere gebeurtenis. Het is kwetsbaar, emotioneel en soms ook heel spannend. Daar ga ik graag met zorg mee om.”

Ik ben misschien een uitzondering, maar ik hebt dat nooit als een nadeel gezien

Geen collega stand-by

Het komt ook in zijn praktijk weleens voor dat een vrouw geen mannelijke verloskundige bij de bevalling wil. François: “Dat is dan vaak vanuit religieuze overwegingen of vanwege een nare ervaring met een mannelijke hulpverlener of een seksueel trauma.” Zoals Marlies al aangaf, is dat niet makkelijk te plannen. “Je kunt mij niet altijd ontlopen. Wel bij controles en kraambedvisites, maar niet bij bevallingen of spoedsituaties. Er staat geen collega stand-by als ik dienst heb.” Daarom raadt de praktijk aan om eerst in gesprek te gaan met François. “Er was eens een zwangere vrouw die in haar jeugd een vervelende ervaring met een mannelijke begeleider heeft meegemaakt. Hierdoor was ze erg aarzelend richting mannelijke hulpverleners. Tijdens het spreekuur spraken we open over haar angsten.” Er ontstond een vertrouwensband tussen de twee. Het toeval wilde dat de vrouw op het punt van bevallen stond een uur voor François’ dienst begon. “Ze kreeg een collega aan de lijn, maar smeekte of ik wilde komen, omdat ze mij vertrouwde. Niet veel later is er in alle rust een gezonde dochter geboren met mij als verloskundige.” Het laat maar zien dat er veel kan veranderen als zwangeren openstaan voor een kennismaking.

In gesprek gaan

Anne-Marie Jansen is praktijkmanager bij ’t Hart Verloskunde. Zwangeren die pertinent geen mannelijke verloskundige bij hun bevalling willen, kunnen ook met haar in gesprek. Ze geeft dan aan geen vrouwelijke verloskundige te kunnen garanderen. “Sommigen kiezen er dan voor om de gok te nemen, anderen doen dat niet. Dat kan betekenen dat er een overstap naar een andere praktijk nodig is en daar begeleiden we ze dan bij.” Ondanks dat dit voorkomt, hebben mannelijke en vrouwelijke verloskundigen een even grote kans om aangenomen te worden door Anne-Marie. “Ik juich mannen toe om hier te komen solliciteren. Het is fijn voor het evenwicht in ons team, een man tussen de dames. Sowieso zou het mooi zijn als er meer mannen voor het vak kiezen.”

Ik juich mannen toe voor het evenwicht in ons team

Sprake van discriminatie

Dat het mannen niet altijd makkelijk wordt gemaakt om als verloskundige aan de slag te gaan, weet Hans vande Walle, verloskundige en praktijkeigenaar van Geboortecentrum Linde. Niet alleen werd hem afgeraden om verloskunde te studeren, ook toen hij afgestudeerd was kreeg hij te horen dat hij nooit als verloskundige aan het werk zou gaan. “Er was destijds een hoop concurrentie tussen praktijken en ziekenhuizen en men was bang dat vrouwen zouden wegblijven als er een mannelijke verloskundige zou werken.” Hans ervoer het als discriminatie. “Ik wilde het vak graag uitoefenen, maar ik werd niet geaccepteerd omdat ik een man ben. Die afwijzing deed pijn.”

Sinds 2009 runt Hans zijn eigen praktijk waar hij met twee vrouwelijke collega’s werkt. Met afwijzing heeft hij nog steeds weleens te maken. “Dan hoor ik dat een zwangere vrouw tegen één van mijn collega’s heeft gezegd ‘Oh, er werkt hier een man, dat wil ik eigenlijk helemaal niet’. Dat blijft een vervelend gevoel. Als mannelijke verloskundige moet je vaak extra hard werken om vertrouwen te winnen.” Het is een vicieuze cirkel, vindt Hans. “Juist omdat er weinig mannelijke verloskundigen zijn, reageren vrouwen er onwennig op. In het ziekenhuis is dat anders, daar verwacht men meer mannelijke gynaecologen.”

Een afwijzing doet pijn

Vicieuze cirkel

Tijd om die vicieuze cirkel te doorbreken. Marlies wil benadrukken dat het niet zo is dat mannen zich niet kunnen inleven, omdat ze niet weten hoe het is om zwanger te zijn of weeën te hebben. “Ik wist dat ook niet voordat ik mijn eerste kind kreeg. Ik zeg altijd maar: een chirurg kan fantastisch opereren zonder dat hij zelf ooit een blinde darmontsteking heeft gehad.” Die ervaring is niet nodig om het werk goed te kunnen doen. “Het belangrijkste is dat iemand kundig is, gepassioneerd zijn werk doet en goede begeleiding kan bieden. Iemand die risico’s kan inschatten en op tijd kan doorverwijzen indien nodig. Daar gaat het om en niet om sekse.”

Dit artikel is eerder verschenen in magazine WIJ.

Jullie ervaringen met een mannelijke verloskundige

Nadat wij dit artikel op Facebook hebben gedeeld kwamen er direct mooie reacties binnen van vrouwen die bevallen zijn met een mannelijke verloskundige. Zelfs een aantal met de mannen uit dit artikel!

Savannah “Ik had een mannelijke gynaecoloog. Was echt een top vent! Ook met de inleiding deed hij veel voorzichtiger dan de vrouwelijke gynaecoloog die ik bij de inleiding van mijn tweede had. Ik snap dat mensen soms hun redenen kunnen hebben. En dat moet ook kunnen. Maar ik zou zeggen geef de mannen een kans.🥰”

Brenda: “François is echt een top professional! Ik vond het, ondanks ook negatieve ervaringen in het verleden, helemaal niet vervelend om tegenover hem te zitten en hij was juist een enorme baken van rust. Ook andere uit de praktijk delen deze ervaring en we hopen dat er nog vele bevallingen mogen komen onder zijn begeleiding bij dames uit Raalte en omgeving!”

Rianne: “Wij hadden François bij onze eerste bevalling. Hij heeft ons zo mega goed er doorheen geholpen. Zelfs in het ziekenhuis. Bij de tweede hadden we een dame van Hart Verloskunde, geen verschil tussen man en vrouw. Ze hebben ons zo goed begeleid!”

Monique: “Ik heb bij eerste ook een man gehad. Hij was hoofdgynaecoloog, de assistent wilde een knip zetten, hij zei wacht maar even en mijn zoon is, zonder knip en zonder zelf uitgescheurd te zijn, geboren.”

Sanne: “Wij vonden François heel prettig! Hele nuchtere, rustige vent met een enorme bak kennis. Had bij de eerste wel zo m’n twijfels want vond nogal gek een mannelijke verloskundige, maar na kennismaking hadden we beide een goed gevoel bij hem! Om me heen hoorde ik ook veel andere zwangere dames over hem en eigenlijk had iedereen hem er juist wel graag bij met de bevalling. 😂 Snap dat je door ervaring of geloof liever geen man zou hebben maar als je twijfelt zou ik zeggen: geef het een kans!”

Bibi: “Ik had een mannelijke gynaecoloog tijdens mijn zwangerschap. Nooit ongemakkelijk geweest. Juist super fijn!”

Leonie: “Ik vond de mannelijke gynaecoloog juist veel fijner dan de vrouwelijke. De mannelijke luisterde stukken beter en handelen een stuk fijner. Ik denk juist omdat er zoveel vooroordelen zijn en zij hun best doen dat stigma te veranderen.”