Beoordeeld door

Catherine Martens

Hormoondeskundige & oprichter Care for Women

In het kort

Bijna alle vrouwen hebben er wel eens last van: buikpijn, rugpijn of een prikkelbaar gevoel vlak voor de menstruatie. Dat is heel normaal. Maar sommige vrouwen hebben veel heftigere klachten. Zij hebben dan last van het premenstrueel syndroom, oftewel PMS.

Er is ook een groep vrouwen die zich in deze periode zó slecht voelt, dat het hun dagelijks leven echt verstoort. In dat geval spreken we van PMDD: premenstrual dysphoric disorder. Dit is een ernstige vorm van PMS. Vooral de psychische klachten, zoals somberheid of woede-uitbarstingen, kunnen dan heel zwaar zijn. Gelukkig sta je er niet alleen voor. Er is vaak iets te doen aan PMS en PMDD. Veranderingen in je leefstijl, zoals voeding en beweging, kunnen een groot verschil maken. Ook kun je hulp zoeken bij een hormoonspecialist.

Wat is het verschil tussen menstruatieklachten, PMS & PMDD?

Hormonale klachten rondom je menstruatie zijn grofweg te verdelen in twee categorieën:

• Klachten tijdens de menstruatie
• Klachten in de weken voorafgaand aan de menstruatie (PMS of PMDD)

Klachten tijdens de menstruatie

De meest voorkomende klacht tijdens de menstruatie is menstruatiepijn. Deze ontstaat doordat de baarmoeder samentrekt om het baarmoederslijmvlies af te stoten. De pijn kan uitstralen naar je onderrug en benen. Andere klachten die vaak voorkomen zijn hoofdpijn, stemmingswisselingen en gevoelige borsten.

Wat is PMS?

Tussen de eisprong en de menstruatie, meestal vanaf dag 14 van je cyclus, kunnen fysieke én mentale klachten ontstaan. Bij PMS (premenstrueel syndroom) staan lichamelijke symptomen op de voorgrond, zoals een opgeblazen gevoel, hoofdpijn en pijnlijke borsten. Gecombineerd met mildere mentale klachten, zoals somberheid of prikkelbaarheid, kan dit flink ingrijpen in je dagelijks leven.

Wat is PMDD?

Treden er vooral mentale klachten op dan kan er sprake zijn van PMDD (premenstrual dysphoric disorder). Deze aandoening herken je door extreme stemmingswisselingen, angst, paniekaanvallen en depressieve gevoelens. Soms zijn de klachten zo heftig dat ze leiden tot impulsief gedrag of zelfs gedachten aan zelfbeschadiging of zelfdoding. PMDD treft naar schatting 5 tot 8% van de vrouwen wereldwijd. Sinds 2019 wordt PMDD officieel erkend als neuro-endocriene aandoening door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). PMDD is een serieuze aandoening waar professionele hulp bij nodig is.

Herken je deze symptomen bij jezelf? Weet dan: dit ligt niet aan jou. Het is een reactie van je lichaam op hormonale schommelingen.

Wat is het verschil tussen PMDD en een postnatale depressie?

PMDD is een ernstige vorm van PMS en ontstaat telkens vlak vóór je menstruatie. De klachten - zoals somberheid, prikkelbaarheid en stemmingswisselingen - verdwijnen meestal weer zodra je ongesteld wordt. Een postnatale depressie ontstaat juist na de bevalling en houdt vaak langer aan. De somberheid is dan constant aanwezig en kan maanden duren zonder hulp. Beide hebben te maken met hormonen, maar het moment en de duur van de klachten zijn anders.

Hoe weet je of je PMS of PMDD hebt?

De enige manier om PMS of PMDD vast te stellen is door een klachtendagboek bij te houden. Er bestaan geen bloedtesten of scans die de diagnose kunnen bevestigen. Belangrijk kenmerk is dat de klachten iedere cyclus terugkeren én minstens één week per maand volledig verdwijnen. Dit patroon is belangrijk voor de diagnose.

Veelvoorkomende klachten bij PMS & PMDD

Van PMS en PMDD zijn inmiddels wel honderd klachten bekend. Ze verschillen per vrouw. We zetten de meest voorkomende klachten voor je op een rijtje.

• Pijnlijke borsten
• Prikkelbaarheid
• Angsten
• Depressieve gevoelens
• Buikpijn en buikkrampen
• Lage rugpijn
• Vocht vasthouden
• Wisselende stemmingen
• Woedeaanvallen en driftbuien
• Hoofdpijn
• Onredelijk zijn
• Libido verlies
• Een gespannen gevoel

Wat kun je doen als je last hebt van PMD of PMDD?

Een gezonde leefstijl heeft grote invloed op je hormonale balans. Je leefstijl veranderen kan ervoor zorgen dat je minder last hebt van bepaalde klachten veroorzaakt door hormonen.

Denk aan:

• Voeding
  Gezonde vetten, vitamines en mineralen zijn onmisbaar voor de aanmaak van geslachtshormonen. Wat je eet heeft direct invloed op je energieniveau en je stemming.

• Beweging
  Lichaamsbeweging is niet alleen goed voor je spieren en conditie, maar vermindert ook stress, bevordert je slaap en stimuleert een stabiele hormoonhuishouding. Een korte wandeling kan soms al wonderen doen.

• Slaap
  Slechte nachtrust verstoort je hele hormoonsysteem. Tijdens de slaap herstelt je lichaam en dus ook je hormonale balans. Heb je veel gebroken nachten? Lees deze tips om meer uit je slaap te halen. Alle beetjes helpen!

• Stressmanagement
  Bij het ouderschap komt ook stress kijken. Dat hoort er (helaas) bij, maar chronische (langdurige) stress verstoort je hormoonproductie, verergert menstruatieklachten en zorgt voor een instabiele cyclus. Goed leren ontspannen is dus geen luxe, maar noodzaak.Deze tips je helpen je ontspannen.

Grip krijgen op je hormonen

Aan hormoon gerelateerde klachten kun je zelf veel doen. Veranderingen in je leefstijl zijn de basis, maar er zijn ook andere praktische mogelijkheden om je klachten te verminderen. Een oplossing die voor iedereen werkt, is er helaas niet. Er bestaan tientallen klachten die met hormonale schommelingen te maken hebben, maar die sterk per vrouw kunnen verschillen. Wil jij jouw klachten verminderen en grip krijgen op je hormonen? Dan begint dat bij het leren kennen van je eigen lichaam en ontdekken wat voor jou werkt.

Lees ook: Vivian liep jarenlang met klachten rond en bleek PMDD te hebben

Hulp zoeken?

Kom je er zelf niet uit? Je kunt er ook voor kiezen om gebruik te maken van een speciaal programma, zoals VitalFem. Wil je liever professionele hulp dan kun je terecht bij je huisarts of de organisatie Care for Women.

Ontdek meer tips en adviezen van deskundige Catherine Martens.