“Het was een enkeltje hel. Dit gunde ik zelfs mijn ergste vijand niet.” Zo omschrijft Evi (31), moeder van Vince, haar bevalling. Als ze 39 weken zwanger is, wordt ze in het ziekenhuis opgenomen vanwege zwangerschapsvergiftiging. Eenmaal daar wordt haar verteld dat ze ingeleid gaat worden. “Nadat het met een ballonnetje niet wilde lukken, werden na twee nachten met amper slaap mijn vliezen gebroken. Omdat de ontsluiting niet vorderde terwijl ik wel steeds heftigere weeën kreeg, vroeg ik om een ruggenprik. Ik ging inmiddels rollen met mijn ogen en begon te kokhalzen. Eenmaal bij de OK was het heel druk en chaotisch met onder meer een assistent die flauwviel en een prik die misging. Maar na uren wachten, reageerde mijn lijf nog nauwelijks ergens op; evenals de baby. Hij was nog niet klaar om geboren te worden, wat ik al had aangegeven. Ik ging klappertanden en met mijn ogen draaien en raakte steeds vermoeider.”

Ik heb wel 1000 keer gezegd dat ik het niet meer volhield.

Toch blijven de doktoren het dagenlang aankijken. “Ik heb wel 1000 keer gezegd dat ik het niet meer volhield. We lagen inmiddels drie dagen in het ziekenhuis, ik lag bijna negentien uur aan de weeënopwekkers en had al vijf verschillende verloskundigen gezien. Ik heb een uur moeten persen zonder dat het zin had. Er werd simpelweg niet naar me geluisterd.” Uiteindelijk krijgt Evi een keizersnede.

Extreme vermoeidheid en veel verdriet

“Eenmaal op de OK kreeg ik weinig meer mee. Mijn partner zat verbouwereerd naast mij. Tot slot kreeg ik nog te weinig pijnbestrijding waardoor ik het uitgilde van de pijn.” Uiteindelijk wordt Vince geboren. “Op de vraag of ik ‘m wilde vasthouden, zei ik ‘Nee’. Ik kon mijn ogen niet meer openhouden en de tranen rolden over mijn wangen.” Het bijslapen in het ziekenhuis in de dagen na de bevalling lukt niet omdat er gevoed, getroost, verschoond en medicijnen geslikt moeten worden. “Het zorgpersoneel kwam regelmatig veel te laat wanneer ik op de knop drukte, waardoor Vince helemaal over zijn toeren raakte. Ook werden we vaak vergeten tijdens de eetrondes. Ik wilde daarnaast borstvoeding geven. Iets wat uiteindelijk ook niet lukte; zo voelde het. Na afloop las ik in het bevalverslag dat het ‘jammer was dat moeder de handdoek in de ring gooide’. Ik was zó kwaad!” In de maanden na haar bevalling heeft Evi last van extreme vermoeidheid, veel verdriet, besluiteloosheid en durft ze nergens heen zonder haar partner.

Geen controle en hoge verwachtingen

Dorien Sauvé is verloskundige en werkt als bevallingsverwerkingsspecialist in haar eigen praktijk Natal Vita. Zij ziet veel vrouwen die een trauma hebben overgehouden aan hun zwangerschap, bevalling of kraamtijd. “Bij grote veranderingen in het leven is er een grotere kans op een trauma dan wanneer je leven ‘voortkabbelt’”, legt ze uit. “Het krijgen van een kind is misschien wel het grootste life event dat je kunt meemaken. Tegenwoordig zijn veel vrouwen sterk en zelfstandig. Zij willen controle hebben over hun leven. Bovendien worden er op sociale media hoge verwachtingen van moeders geschept over hoe ze zouden moeten bevallen - natuurlijk en zonder pijnstilling - en voor hun kinderen moeten zorgen. Alleen niks is zo onvoorspelbaar als een zwangerschap of bevalling. Je hebt hier vaak amper controle over. Je wordt overgeleverd aan je lichaam en zorgverlener(s).” En in die communicatie met de zorgverleners gaat het weleens mis, zo ervaarde Evi ook.

Kraamtijd vol zorgen

Maar niet alleen de communicatie met en het handelen van zorgverleners kan de kans op trauma’s vergroten. Soms staat een kraamtijd simpelweg in het teken van heel veel zorgen om het kind. Zo ook bij Lian (30). Haar dochtertje Loa (1,5) komt ter wereld na een geplande keizersnede bij 37 weken. Al snel blijkt dat Loa moeite heeft met ademhalen. “Ze moest een paar uur na de bevalling naar een NICU overgebracht worden om surfactant - druppeltjes in de longen - toegediend te krijgen”, aldus Lian. “Ik werd apart in de ambulance naar de NICU gebracht en de verwachting was dat we na twee dagen samen terug naar ons streekziekenhuis konden.” Helaas geven de druppels niet zo snel resultaat als verwacht. Als Lian zelf na twee dagen ontslagen wordt uit het ziekenhuis, besluiten zij en haar man overdag bij Loa in het ziekenhuis door te brengen en ’s avonds en ‘s nachts thuis bij hun twee zoons van 1,5 en 3 jaar oud.

Telefoontje met slecht nieuws

“Helaas werden we onze eerste avond thuis laat gebeld dat het niet goed ging met Loa; ze was heel erg ziek. De druk in de longen was veel te hoog en haar hart moest extra werken, ze wisten niet welke kant het op zou gaan.” Na overleg besluiten Lian en haar partner toch thuis bij de jongens te blijven. “De volgende ochtend gingen we direct naar Loa toe. De jongens huilden dat we weer weggingen en mijn moederhart brak. Hoe kon ik het goed doen voor alle drie mijn kinderen? Loa bleek ook slijm op haar longen te hebben en ze had waarschijnlijk een longontsteking. Ze lag aan allerlei draadjes: ze werd ondersteund met medicatie, trilbeademing en temperatuurregeling.”

Onzekerheid over de toekomst

De artsen kunnen niet zeggen hoe het afloopt en Lian en haar partner zitten in een enorme onzekerheid. “Gelukkig sterkte Loa na een paar dagen langzaam aan en kregen we wat meer vertrouwen. Helaas kwam later in die week weer de volgende tegenslag: uit een scan bleek dat ze meerdere herseninfarctjes heeft gehad.” Zo volgden er regelmatig kleine tegenslagen en verkeren Lian en haar partner continu in onzekerheid. “Gelukkig herstelde Loa uiteindelijk en mocht ze na 15 dagen naar huis. Toch bleef ik onzeker over Loa’s toekomst. Ik voelde me ook erg schuldig over het feit dat wij die avond thuisbleven toen het slecht met haar ging. Ik vertelde dit aan iedereen en wilde bevestiging krijgen dat ik de juiste keuze had gemaakt. Ik was erg onzeker en negatief; bij het kleinste dingetje wat Loa had, wilde ik naar de huisarts. Ik las veel nare verhalen over kinderen die tijdens of na de bevalling overleden waren. Ik was continu met die ziekenhuisperiode bezig. Maar naar de buitenwereld toe deed ik alsof het prima ging.”

Voorkomen, herkennen en behandelen

Een bevallingstrauma wordt niet snel herkend volgens Dorien Sauvé. Vaak wordt het verward met de ongemakken van het jonge ouderschap. “Deze moeders worstelen met onzekerheid, vermoeidheid, veel huilen, niet veel prikkels kunnen verdragen, flashbacks, nachtmerries, slecht slapen en andere vage klachten. Een kenmerkende klacht is compensatiedrang. Als in de ogen van de moeder de bevalling ‘mislukt’ is, omdat ze tóch een ruggenprik of keizersnede moest ondergaan, dan moet bijvoorbeeld de borstvoeding perse lukken. Ze houden zich meestal lang staande, maar uiteindelijk storten ze in. Regelmatig wordt er dan een postpartum depressie gediagnosticeerd en behandeld, en niet de oorzaak: het bevallingstrauma.” Net zo belangrijk als het herkennen van een trauma, is natuurlijk preventie. “Dat er bepaalde medische ingrepen nodig zijn tijdens een bevalling of dat het niet goed gaat met het kind, kun je meestal niet voorkomen”, vertelt Dorien. “Maar vaak zit het stukje trauma (ook) in de communicatie vanuit de zorgverleners; daar valt nog winst te behalen. Het is belangrijk om als zwangere goed voorbereid te zijn. Wat staat je te wachten en welke keuzes heb je? Zo geef je wat controle aan de cliënt. Communiceer ook helder naar de cliënt toe over wat er gaat gebeuren.”

Waar kun je terecht met een bevallingstrauma

Als je toch te maken krijgt met een bevallingstrauma, waar kun je dan terecht voor hulp? “Een bevallingstrauma is een complex trauma. Kijk of er in jouw omgeving een professional is die zich heeft gespecialiseerd in bevallingstrauma’s. Denk aan een psycholoog of iemand bij een verloskundigenpraktijk. EMDR-therapie is hierbij bewezen effectief.”

Lees ook: Maartje kreeg EMDR-therapie bij verwerken van bevalling

Dat ene liedje …

Met Evi gaat het gelukkig, na EMDR-therapie, goed. Evi: “Het enige wat nog niet lukt is het liedje luisteren dat ik de gehele bevalling in mijn hoofd heb gehad. Maar dat heb ik omarmd.” Ook Lian kan nu met rust terugkijken op de bevalling. “De therapie was best heftig voor mij. Maar nu denk ik: eigenlijk is het ook een mooie periode geweest in het ziekenhuis en wat heeft Loa het toch goed gedaan! Ook voor haar is het goed dat ik therapie heb gevolgd. Ik was zo gefrustreerd, dat Loa dat ook merkte. Sinds ik rustiger ben en vertrouwen heb, merk ik dat ze zich sneller en beter ontwikkelt. Het heeft ons beiden rust gegeven.”

Dit artikel is eerder verschenen in magazine WIJ.