Symptomen

De meeste vrouwen in Nederland raken tussen de veertig en zestig in de overgang. Bij één op de honderd gebeurt dit voor haar veertigste. Dit zijn de symptomen:

• Je menstruatie blijft tenminste vier maanden uit.
• De concentratie FSH-hormoon is te hoog. FSH staat voor Follikel Stimulerend Hormoon, dat de groei en rijping van eiblaasjes stimuleert.

Waardoor ontstaat de vervroegde overgang?

Bij de geboorte bevatten de eierstokken van de vrouw gemiddeld 1 tot 2 miljoen eicellen. Bij de overgang zijn hier zo’n 1.000 van over. Als er onvoldoende eicellen aanwezig zijn, dan heb je geen menstruatiecyclus meer. Het is dus normaal dat de eicelvoorraad in de eierstokken afneemt, alleen bij een vervroegde menopauze is deze voorraad al op jongere leeftijd uitgeput. Vaak merk je pas iets als je stopt met hormonale anticonceptie, zoals de pil. De normale menstruatie komt niet op gang, terwijl je niet zwanger bent. Je kunt ook last hebben van typische overgangsklachten: opvliegers, slecht slapen, stemmingswisselingen, droge huid en droge vagina. Deze klachten hangen samen met een tekort aan het vrouwelijk hormoon (oestrogenen). Door je jonge leeftijd denk je misschien niet aan een vervroegde overgang. Deze diagnose kan dan ook onverwacht en hard aankomen. Naast het uitblijven van de menstruatie, klachten en onvruchtbaarheid zijn er ook gezondheidsrisico’s voor later.

Waardoor raakt de eicelvoorraad vervroegd op?

Meestal is er geen duidelijke oorzaak aan te wijzen. De volgende oorzaken zijn wel bekend:

• Door ziekte, bijvoorbeeld door behandeling tegen kanker (chemotherapie of bestraling), verwijdering van een of beide eierstokken, een uitgebreide ontsteking in de buik of endometriose.
• Soms is een chromosoomafwijking de oorzaak, bijvoorbeeld bij het Syndroom van Turner en het ‘fragiele-X-syndroom’. Bij deze aandoeningen kan de eicelvoorraad bij de geboorte al minder groot zijn.
• Een vervroegde overgang kan in de familie voorkomen. Bij een genetische oorzaak kun je zelf ook vervroegd in de overgang komen.
• Sommige vrouwen hebben een verhoogde concentratie auto-antistoffen. Deze antistoffen kunnen zich richten op het eierstokweefsel.

Diagnose en onderzoek

Om vast te stellen of je vervroegd in de overgang bent gekomen, zijn meerdere onderzoeken in het ziekenhuis nodig. De arts beoordeelt je klachten en verschijnselen en er worden de volgende onderzoeken gedaan:

• Lichamelijk onderzoek waarbij lengte, gewicht, buik- en heupomvang, acne, beharingspatroon en borstontwikkeling worden gemeten.
• Bloeddrukmeting.
• Echoscopie via de schede (transvaginaal), of als dat niet mogelijk is eventueel via de buikwand.
• Bloedonderzoek om de hormoonwaarde te onderzoeken. Ook bekijkt de arts de suiker- en vetstofwisseling.
• De werking van de schildklier wordt onderzocht om na te gaan of er afweerstoffen tegen de schildklier of andere organen zijn.
• Genetisch onderzoek op afwijkingen.
• De DEXA-meting, dit is een botdichtheidsmeting. Bij een vroege overgang is het risico op botontkalking groter. Tijdens dit onderzoek wordt een röntgenopname gemaakt van de heup en het laagste deel van de wervelkolom.

Behandeling vervroegde overgang

De behandeling van een vervroegde overgang is gericht op het verminderen van de overgangsklachten en het voorkomen van gevolgen op de lange termijn.

• Een gezonde leefwijze is de belangrijkste manier om je overgangsklachten te verminderen. Dus: gezond eten, niet roken en voldoende bewegen. Hiermee verklein je de kans op botontkalking en hart- en vaatziekten op latere leeftijd.
• Hormonen helpen om overgangsklachten te verminderen of te laten verdwijnen. Hormonen helpen ook goed om botontkalking tegen te gaan en mogelijk bij het verminderen van de kans op hart- en vaatziekten op latere leeftijd.
• Bij een lage botdichtheid of een versnelde botafbraak kun je specifieke botversterkende middelen gebruiken. Bespreek de mogelijkheden met de gynaecoloog.

Wat kun je zelf doen?

Een vervroegde overgang veroorzaakt veranderingen. Goede voeding en voldoende beweging zijn erg belangrijk om deze veranderingen op te vangen. Hormonen kunnen de eigen tekorten aanvullen en ervoor zorgen dat klachten verminderen. Heb je een kinderwens? Overweeg dan andere mogelijkheden, zoals eiceldonatie of adoptie.