Voor pasgeboren baby’s is een fopspeen een prima middel om de zuigbehoefte te vervullen. Bovendien is bekend dat een speentje de kans op wiegendood kan verkleinen. Na ongeveer een jaar, dus als je kind een dreumes wordt, is die behoefte afgenomen en neemt de speen een andere rol in. Je kind ontleent er een gevoel van veiligheid en troost aan. Veel kinderen gebruiken de fopspeen ook om rustig te worden en in slaap te kunnen vallen.

Op tijd stoppen met de fopspeen

Het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid adviseert om het speenzuigen af te bouwen rond de eerste verjaardag van je kind. Dit kan even lastig zijn, maar stop in elk geval voordat je kind vijf jaar is. Vanaf die leeftijd gaat je kind zijn melkgebit wisselen. Zuigen op een speen heeft effect op zijn volwassen gebit. Als je kind nog duimzuigt als zijn permanente tanden doorkomen, dan kan dit de stand van de kaken veranderen waardoor tanden scheef gaan staan. Ook kan de positie van de onderkaak ten opzichte van de bovenkaak veranderen. Om dit te voorkomen kun je jouw pasgeborene die op zijn vingers of duim wil zuigen, een fopspeen geven. Verkeerd en te vaak een speen gebruiken is overigens ook niet goed, maar een fopspeen heeft een groot voordeel: het kan makkelijker worden afgeleerd. Zorg ervoor dat je kind het zuigen op de duim of speen heeft beëindigd voordat zijn permanente tanden doorkomen. Dit is rond het zesde levensjaar.

Tips voor stoppen met de fopspeen

Op tijd stoppen met de speen is dus het advies. Maar hóe? Want het zuigen is voor veel kinderen een gewoonte geworden. Jij zult je kind dus moeten helpen om te stoppen. In één keer afnemen heb je waarschijnlijk even overwogen, maar voor de meeste kinderen én hun ouders is dit een te grote stap. Je ontneemt daarbij zijn gevoel van veiligheid en juist dat is zo belangrijk in die eerste levensjaren.

Speenzuigen afleren in 4 stappen

Stoppen met zuigen op een fopspeen is voor veel kinderen een grote stap. Je kunt in één keer stoppen, maar misschien werkt de geleidelijke aanpak beter, bijvoorbeeld volgens dit vier-stappenplan.

1. Geef je kind geen speen meer in ‘geen-stress-situaties’. Als hij rustig aan het spelen is en vraagt om het speentje, leid hem dan af.
2. Geef overdag bij huilbuien geen speen meer, maar probeer je kind op andere manieren te troosten en af te leiden. In bed mag hij zijn fopspeen nog wel gebruiken om te slapen.
3. Geef je kind geen speen meer als hij zijn middagslaapje doet. ’s Avonds mag het wel om in slaap te vallen.
4. Bij de laatste stap ban je de speen helemaal uit de slaapkamer en is je kind ook helemaal van de speen af. Bereid je voor op een paar moeilijke nachten, maar probeer vol te houden.

Leg elke stap kort, maar duidelijk uit en vertel dit van te voren aan je kind. Zeg dus niet “Vandaag mag je geen speen meer” maar zeg dat je kind over vijf nachtjes groot genoeg is om zonder speen een dutje te doen. Bedenk een afscheidsritueel voor de laatste stap.

5 Tips om samen met je kind afscheid te nemen van de fopspeen

• Beloon je kind, vervang de fopspeen door een knuffel, pop of ander speelgoed.
• Geef de speen door aan een pasgeboren baby’tje in de familie of van een vriendin, die ‘m nu goed kan gebruiken. Natuurlijk doe je dit niet echt, maar dat hoeft je kind niet te weten.
• Laat je kind zijn speentje aan de ‘fopspeenfee’ geven. Zij is bevriend met de tandenfee en laat een klein cadeautje achter als ze een fopspeen krijgt van een kind.
• Je kunt de fopspeen ook begraven in de tuin. Stop er meteen bloemenzaadjes bij en straks groeit er een mooie bloem op deze plek. Tip: haal de speen uit de grond als je kind het niet ziet. Beter voor het milieu en je voorkomt dat je kind de speen toch weer opgraaft.

Wat kun je verwachten als je kind gaat stoppen met de fopspeen?

Nogmaals: makkelijk is het voor veel kinderen niet. Kies daarom ook vooral een goede periode uit, niet rondom de feestdagen of verjaardagen, of als je kind voor het eerst naar de peuterspeelzaal gaat. Ga er ook helemaal voor als je eenmaal de stap hebt gezet. Is je kind hangerig of een beetje aan het jengelen in de middaguren, probeer hem dan af te leiden.

Veel kinderen hebben ook moeite met in slaap vallen zonder speen. Besteed daar aandacht aan: zeg tegen je kleine dat je zijn verdriet goed begrijpt, maar dat de speen echt niet terugkomt. Zorg voor een goed bedritueel: zing een liedje, lees een extra verhaaltje voor, maar zeg daarna ook dat je over een paar minuutjes weer even komt kijken. Zo geef je je kind de kans zelf in slaap te vallen. Uiteindelijk gaat dit steeds makkelijker, maar het is wel even doorzetten.