Wijze raad van

Mieke Cotterink

Deskundige Kinderveiligheid

Bij heel jonge kinderen, grofweg tot 2 jaar, ligt de nadruk op beschermen. Zij zijn nog niet in staat om risico’s in te schatten, daarom is het belangrijk dat de omgeving waar je kind is en speelt, veilig is. Naarmate kinderen zich verder ontwikkelen, verschuift het accent meer naar versterken. Dan kun je je kind leren omgaan met bepaalde risico’s.

Balans tussen beschermen en versterken

Voor de juiste balans tussen beschermen en versterken is het belangrijk dat je goed naar je kind kijkt; observeer wat je kind doet, hoe het beweegt en wat het al kan. Zo kun je beter inschatten of een bepaalde situatie een acceptabel risico vormt, of dat het nodig is om in te grijpen en te beschermen. Deze keuze kan per kind verschillen en de afweging moet je vaak razend snel maken. Want elke situatie, maar ook elk kind is anders.

Hoe beschermen?

Om ongevallen met ernstig letsel tot gevolg (verstikking, verdrinking, vergiftiging, verbranding of een val) te voorkomen, is het belangrijk om voor de jongste kinderen (tot 2 jaar) een veilige omgeving te creëren. Zij zijn nog niet in staat om risico’s in te schatten en ze kunnen zich ook nog niet aan regels houden. Het beschermen van je kind kun je op drie manieren doen, door:

• toezicht te houden
• hulpmiddelen te gebruiken
• het veilig maken van de omgeving

Een hek met goed sluitende poort is een goede manier om het risico te verkleinen dat je kind bijvoorbeeld bij een sloot achter het huis kan komen of weg kan lopen. En natuurlijk plaats je een goed hek om de vijver of dek je de vijver af met een metalen rooster.

Hoe versterken?

Geen enkele ouder wil dat zijn kind iets overkomt. Daarom gaat er veel aandacht naar het beschermen van je kind. Maar het ‘gevaar’ dreigt, dat de focus hierop blijft hangen. Want het is ook belangrijk om direct te beginnen met het versterken van kinderen. Ook de allerjongsten. Met versterken wordt bedoeld: het stimuleren van de ontwikkeling van motorische, cognitieve en sociaal-emotionele vaardigheden. Je kind wil op gegeven moment steeds meer zelf doen. Het is goed om je kind te laten ontdekken, maar zorg wel dat je altijd in de buurt blijft. Je kleintje is soms sneller dan je denkt. Je kan bijvoorbeeld oefenen met traplopen of naar de speeltuin gaan waar je kind wordt uitgedaagd om te spelen tussen andere kinderen en hij gestimuleerd wordt om te klimmen en de glijbaan af te gaan. Push overigens niets. Ieder kind is uniek en ontwikkelt zich in zijn of haar eigen tempo.

Ook het oefenen met regels hoort erbij. Waar mag je kind wel komen en waar niet? Belangrijk om dit steeds te herhalen en ook thuis te laten oefenen zodat ze leren dat een regel niet gebonden is aan een plek of persoon. Hoe regelmatiger je kind uitdagingen (hoe klein ook) aangaat, hoe beter het in staat is om risico’s in te schatten en de juiste afweging te maken hoe daar mee om te gaan.

Als ouder is het belangrijk de signalen te herkennen van de ontwikkelingsfase waar je kind in zit. Dan kun je goed inschatten of je je kind kunt versterken of moet beschermen. Zo is water een gevaar voor kinderen die nog niet kunnen zwemmen en waartegen je ze wilt beschermen. Maar als ze ouder zijn en vaker in aanraking komen met water, (en alle zwemdiploma’s hebben) kan het water bij slootje springen als een (aanvaardbaar) risico worden gezien. Ze weten immers wat te doen als ze in het water terechtkomen.

Toezicht houden

Vaak wordt er gezegd: houd voldoende toezicht. Maar wat is ‘voldoende toezicht?’. Toezicht houden is een combinatie van:

1. Je kind kunnen horen en zien (aandacht)
2. Dichtbij of ver weg van je kind toezicht houden
3. Continu of af en toe toezicht houden. De ontwikkelingsfase van je kind is een belangrijke factor die bepaalt hoeveel toezicht je kind nodig heeft in relatie met het voorkomen van ongevallen. Jonge kinderen hebben in de meeste situaties continu, nabij en aandachtig toezicht nodig om hun veiligheid te garanderen. Dit wordt minder naarmate een kind ouder wordt.

Er zijn echter geen heldere voorschriften over hoeveel toezicht een kind van een bepaalde leeftijd nodig heeft. De omgeving is ook van invloed op de mate van toezicht. In een gevaarlijke situatie (bijvoorbeeld in de buurt van water) is meer toezicht nodig dan in een relatief veilige situatie zoals een slaapkamer. Verder zijn behalve de leeftijd ook andere kenmerken van je kind, denk aan temperament en de mate waarin je kleintje risico zoekend is, belangrijke factoren die bepalen of je kind meer of minder toezicht nodig heeft. Het zoeken naar de juiste balans is een continu proces van observeren, beoordelen en actie ondernemen.

Regels en afspraken

Vanaf ongeveer 1,5 jaar kun je je kind leren zich aan regels te houden. Besef dat hij de regels vaak alleen zal toepassen wanneer degene die de regel stelt erbij is (meestal de ouder), dat noemen we ook wel conditioneren. Pas vanaf drie jaar ontstaat het besef dat een regel of afspraak ook geldt als jij als ouder er niet bij bent.

Doe de Mijlpalen-check

Op kinderveiligheid.nl kun je door een paar eenvoudige vragen te beantwoorden checken welke mijlpaal eraan zit te komen bij jouw kind. Vervolgens krijg je op maat adviezen om jouw kind in deze ontwikkelfase te beschermen én te versterken. Zo voorkomen we samen ongevallen en kan jouw kind veilig opgroeien.