Alle ins en outs over teken

Teken zien er uit als spinnetjes van 1 tot 3 mm. doorsnede. Ze komen voor in bossen, duinen, heidegebieden, weilanden, parken en tuinen in het hele land. Vooral in struiken en grassen tot ongeveer anderhalve meter boven de grond. Van daaruit klimmen ze op passerende dieren, en soms op mensen. Teken leven van bloed. Ze gaan op zoek naar een warme en vochtige plaats op het lichaam, bijvoorbeeld de liezen of knieholtes en - vooral bij kinderen - ook op het hoofd en achter de oren. Daar bijten ze zich vast in de huid om bloed te zuigen. Teken zijn er het hele jaar, maar de meeste mensen worden gebeten in de periode van maart tot en met oktober, met een piek in de maanden juni en juli. Door het bloed zuigen zwelt de teek op tot een soort bolletje. Een volgezogen teek kan soms wel een doorsnede van 1 cm. hebben.

Een teek die vastgebeten zit in de huid en zich heeft volgezogen.

Teken zijn parasieten: ze leven van het bloed van mensen of dieren. Hun beet is meestal pijnloos. Ze kunnen ongemerkt uren of zelfs dagen op de huid zitten en zich volzuigen met bloed. Meestal zijn tekenbeten onschuldig. Toch is het belangrijk een teek zo snel mogelijk bij je kind te verwijderen. Teken kunnen namelijk besmet zijn met de bacterie Borrelia burgdorferi, die de ziekte van Lyme kan veroorzaken. Een beet van zo’n besmette teek kan ervoor zorgen dat die bacterie in je lichaam terechtkomt. De onvolwassen teken, nimfen, worden gemakkelijk over het hoofd gezien omdat ze zo klein zijn: niet groter dan een speldenkop.

Zo klein zijn teken.

Zijn kinderen extra kwetsbaar?

Kinderen spelen meer in de natuur en gaan eerder van de paden af. Daardoor lopen ze een grotere kans op een tekenbeet. Bovendien leven teken meestal maximaal op zo’n anderhalve meter hoogte. Ze kunnen daardoor makkelijk op het hoofd van je kind klimmen. Een pet maakt dat risico kleiner. Net als het dragen van een shirt met lange mouwen en een lange broek waarvan de pijpen in de sokken zijn gestopt.

Ga je op stap in een gebied met veel teken, dan is insmeren met een insectenwerend middel. Dat is bij drogisten en apotheken te koop. Voor kinderen onder de 2 jaar mag daar maximaal 30% DEET in zitten. Lees de aanwijzingen op de verpakking. Het belangrijkste is om kinderen steeds goed op teken te controleren als ze in de natuur hebben gespeeld.

Wat te doen bij een tekenbeet?

• Verwijder de teek bij je kind zo snel mogelijk, in ieder geval binnen 24 uur! Dit is het allerbelangrijkste.
• Gebruik geen alcohol, jodium, olie of andere middelen voordat je de teek verwijdert. Dit heeft geen effect op het verwijderen.
• Neem een pincet waarmee je de teek goed kunt vastpakken, zoals een puntig pincet. Er zijn ook speciale setjes te koop om teken te verwijderen, bijvoorbeeld bij de drogist of apotheek.
• Pak de teek zo dicht mogelijk bij de huid beet en trek hem er langzaam uit. Als er een stukje van de monddelen van de teek in de huid achterblijft, is dat ongevaarlijk. Dat komt er vanzelf weer uit, net als bij een splinter.
• Ontsmet het beetwondje met 70% alcohol of jodium.
• Noteer de datum waarop je kind gebeten is in je agenda.
• Houd tot drie maanden na de tekenbeet de huid rondom de beet in de gaten. Let op het ontstaan van een rode, ringvormige huiduitslag en griepverschijnselen als koorts, hoofdpijn en gewrichtspijn.
• Ga naar de huisarts als de rode ring op de huid groter wordt of als je kind een van de genoemde klachten hebt. Vertel de huisarts op welke datum je kind gebeten is.

Ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme is een infectieziekte die door de bacterie Borrelia burgdorferi wordt veroorzaakt. Door een tekenbeet kan die bacterie in het lichaam terechtkomen. Na drie dagen tot drie maanden (gemiddeld 16 dagen) kan er een rode ring op de huid ontstaan rond de plaats van de tekenbeet. Dat gebeurt echter niet altijd, ook zonder het verschijnen van de rode ring kun je de ziekte van Lyme krijgen.

Een ander verschijnsel is een grieperig gevoel met bijvoorbeeld koorts, hoofdpijn en gewrichtspijn. In een later stadium van de ziekte is er kans op verlamming van gezichtsspieren, heftige pijn aan een arm of been, dubbelzien, krachtsverlies in benen, pijnlijke of gezwollen gewrichten, een neiging tot flauwvallen en hartklachten. Met antibiotica is de ziekte van Lyme goed te behandelen. Hoe eerder je erbij bent, hoe beter en sneller er behandeld kan worden.

Na een tekenbeet verschijnt er vaak een rood plekje op de huid. Dat is een normale huidirritatie door de tekenbeet. Wordt dat plekje niet groter en verdwijnt het binnen enkele dagen weer, dan is de kans dat het plekje een symptoom is van de ziekte van Lyme, bijna nul. Ga naar de huisarts als je een rode ring op je huid hebt gevonden en als deze ring in enkele dagen groter wordt. Dat geldt ook als je kind na een beet de genoemde griepachtige verschijnselen of één van de andere genoemde klachten krijgt.

Naar buiten? Check de tekenrader

Om tekenbeten te voorkomen heeft het RIVM en de Wageningen Universiteit de Tekenradar ontwikkeld. Tekenradar.nl geeft een tiendaagse verwachting voor tekenactiviteiten per regio, inclusief tekenconcentratie en aantal besmettingen met de ziekte van Lyme.