Beoordeeld door

Wendy Oude Lansink

Spelagoog

Waarom is spelen voor peuters belangrijk?

Door te spelen, leren peuters veel. Zo ontwikkelen ze hun motoriek, hun sociaal-emotionele ontwikkeling, hun taalontwikkeling en hun zelfbeeld. Belangrijk voor je kind is dat hij zich veilig voelt. Zorg voor een veilige spelomgeving, waarin je kind zijn eigen spel kan spelen zonder alert te hoeven zijn voor gevaar.

In de leeftijd van peuters betekent dit dat jij als ouder in de buurt bent. Dit geeft je kind een fijn gevoel, waardoor hij een ontspannen spel kan spelen. Wanneer je betrokken bent tot het spel, kun je het spel ook stimuleren. Bijvoorbeeld door met aandacht en belangstelling het spel van je kind te volgen. Speel mee wanneer het kind ‘alsof’ kookt in de speelkeuken of zogenaamd thee voor je heeft gezet.

Imiteren is leren

Het imiteren van volwassenen, het naspelen van een grote broer of zus, de oudere kinderen op het kinderdagverblijf en bijvoorbeeld een filmpje op tv. Het imiteren van de wereld, is een geliefd spelletje voor peuters. En dat is maar goed ook, want daar zitten veel voordelen aan.

Als kinderen imiteren, zijn ze volop in ontwikkeling. In deze spelwereld ontdekken kinderen de kracht van fantasie. Het beginnend symbolisch spel is ‘het doen alsof’ spel. Je kind richt zich dan op het naspelen van de werkelijkheid. Spelverhalen worden langzaam complexer en krijgen een geheel eigen invulling. Fantasiespel geeft kinderen de mogelijkheid om hun eigen emoties en frustraties te uiten. Ze verwerken op deze manier indrukken en krijgen meer grip op de wereld om hen heen. Door imitatie leert je peuter sociaal gedrag, normen en rollen kennen.

Beginnend samenspel

Peuters zijn steeds meer geïnteresseerd in de wereld om hen heen. Ook in het spelgedrag van andere kinderen. In het samenspel zie je tijdens de peuterleeftijd verschillende fases.

Vanuit het toekijkgedrag zullen peuters meer andere kinderen opzoeken in hun spel. Ze spelen graag naast elkaar, met hetzelfde spelmateriaal. Als je kijkt naar het spel spelen de peuters hun eigen spel. Soms kijken ze naar het spel van de ander of imiteren wat de ander doet. Hun eigen spelverhaal is belangrijker dan de gezamenlijke spelsituatie. In het imitatiespel en het beginnende samenspel leren ze omgaan met conflicten en tegenslagen.

Spelletjes en speelgoed voor je peuter

Wat is dan leuk voor je kleine om te doen?

• Blokken en duplo zijn geweldig. Ze zijn zeer veelzijdig te gebruiken in het spel van je peuter. Geef ook eens materialen als doekjes, papier en servetten erbij. Met deze materialen kun je samen met de blokken en Duplo groot bouwen! In combinatie met wc-rolletjes en aluminiumfolie geven blokken de mogelijkheid een ballenbaan te bouwen.

• Materialen die de creativiteit stimuleren, zijn zeker van meerwaarde. Denk hierbij aan vingerverf, klei, (stoep)krijt, kleurpotloden, stiften, magisch zand en scheerschuim. Het ervaren van verschillende materialen en de kwaliteiten hiervan geeft je peuter nieuwe spelkennis. Ook het bakken van zandkoekjes geeft gegarandeerd succes! Laat je kind ontdekken met zijn handen (voelen en kneden), met behulp van vormpjes (drukken en iets creëren) en ervaar de geur en smaak.

• Beweeg en laat je peuter buitenspelen! Ga samen naar de speeltuin, waar hij kan schommelen en klauteren. Ga naar het bos, maak een hut en ervaar de natuur. Activiteiten als fietsen (loopfiets, driewieler, fiets met zijwieltjes), rennen, spelen met een bal, schommelen en hinkel-stapspelletjes - met stoepkrijt te maken op de grond - geven je peuter de mogelijkheid zijn lichamelijke energie te gebruiken.

• Puzzelen is leuk en leerzaam. Het herkennen van vormen, afbeeldingen en het oplossen van een vraagstuk. Er zijn een hoop puzzels te verkrijgen vanaf 2 jaar. Denk aan: vormenstoof (met en zonder geluid), puzzels met duidelijke inlegafbeeldingen, inlegpuzzels en puzzels zonder hulp (vanaf 6 stukjes). De puzzels waarvan je de puzzelonderdelen ook kunt gebruiken als speelfiguren hebben een voordeel, omdat je peuter het materiaal op verschillende manieren kan gebruiken.

• Bied domino en memory aan. Peuters zijn in het spel nog veelal op zichzelf gericht. Dus wanneer je domino gaat spelen, laat de spelregels dan los. Het plezier in het contact, met behulp van de spelmaterialen, is het doel. Door memorykaartjes te verstoppen in het huis en deze bij elkaar te gaan zoeken, ervaar je samen veel plezier. Laat ook je peuter kaartjes verstoppen en zoek ze (samen) op. Benoem wat je op de kaartjes ziet staan en stimuleer zo de taalontwikkeling.

Tips voor peuterspelletjes zonder speelgoed

Spelletjes waar je niets voor nodig hebt, zijn ook heel leerzaam zijn. Onthoudt hierbij ook dat het belangrijk is dat jij als volwassene ook plezier beleeft in het spel. Je bent daardoor zelf meer ontspannen en betrokken. Dit geeft positieve energie voor iedereen.

Wat kun je doen?

• Bouw samen met je kind een mini-huis. Grote dozen of een tafel met een laken zijn een mooie basis voor een hut in huis. Peuters vinden hutten heel erg leuk. Van het spelen van kiekeboe, verstoppertje, het creëren van de hut en het spelen van een imitatiespel. Makedo is een materiaal dat hierbij van pas kan komen. Dit merk heeft kindvriendelijke kartonmessen en plastic schroeven. Met kosteloze materialen als karton maak je eenvoudig een geweldige speelplek.

• Sensomotorische spelmaterialen gebruiken. Denk aan zand, water en schuim zijn zeker van meerwaarde. In een zand-water tafel, in een bak op tafel of een klein zwembadje is het spelen met deze materialen eenvoudig te begrenzen. Spelen met scheerschuim en bakjes water (extra leuk op een wandspiegel) onder de douche is zeker een favoriet!

• Speelfiguren toevoegen. Die zijn een leuke aanvulling bij spel met blokken of zand en water. Je kunt hierbij denken aan dieren maar ook aan spelfiguren van favoriete tv-persoonlijkheden. Hoe leuk is het dat je peuter een filmpje kan naspelen in zijn eigen spelwereld.

• Hindernisbanen zijn altijd leuk. De makkelijkste weg, is soms ook saai. Peuters zijn kanjers in het bedenken van hindernissen, vaak ook onbewust. Gebruik deze kwaliteit en laat je inspireren. Heb je ergens een oude matras liggen? Leg hem aan een kant op de bank en je hebt een superglijbaan. Maak een doolhof in de kamer met kussens, stoelen, dekens en andere materialen. Je kind kan hierdoor heen kruipen. Een zaklamp geeft extra spelervaring.

• Spelen met magneten (gebruik grote magneten en speel onder toezicht) op een magneetbord geeft veel mogelijkheden. Combineer met servetten en kleine papiertjes. Ook SmartMax kun je hiervoor goed gebruiken. Een magneetbord of een metalen bijzettafeltje geeft hiervoor leuke spelmogelijkheden.

• Dierenspelletjes zijn ook leuk. Peuters zijn geïnteresseerd in hun omgeving en zoeken vaak meer contact met dieren. Soms is dit wat spannend, maar bovenal heel erg leuk. Ga samen naar de kinderboerderij of dierentuin en doe de geluiden na. Of doe een bewegingsspel, spring als een kikker of kangoeroe en waggel als een pinguïn.

• De kleur is … Elke dag kies je een andere kleur en wijzen jullie dingen aan die bijvoorbeeld rood zijn. Pak ook eens een bak en vul deze met deze kleur spelmaterialen. Wat kun je hiermee doen? Laat je peuter hierin zelf ontdekken.

• Schaduwtikkertje. Ga op een zonnige dag naar buiten en wijs je peuter zijn schaduw aan. Je kunt uitleggen waardoor die er is. Hierna kun je elkaars schaduw aantikken met de voet, omtrekken met stoepkrijt en elkaar vangen met schaduwfiguren van je handen.

• Overgooien en rollen. Ballen zijn altijd een goed idee. Een bak met verschillende ballen geeft veel mogelijkheden. Denk hierbij aan verschillende texturen, afmetingen en geluiden (als belletjes, rijst, water). Met deze ballen kun je ontdekken hoe je kunt gooien, rollen, ze ergens af laten rollen of verstoppen onder een deken. Met ballonen krijg je een andere ervaringen. Deze kun je in verschillend afmetingen opblazen. Probeer ze maar eens in de lucht te houden met je handen of weg te blazen. Met blokken kun je ook eenvoudig een parcours uitzetten. Kun jij zachtjes voetballen en de bal overal tussendoor krijgen?

TIP! Kijk goed naar wat je kind aankan. Door te spelen leert je peuter dat niet alles gaat zoals hij wil. Frustrerend! Maar dit is wel goed voor zijn sociale vaardigheden, het leren omgaan met tegenslagen en creatief denken.

Lees ook: 5x zo maak je zelf speelgoed voor je kind

Vrij spelen is ook belangrijk

Vrij spel is leuk voor kinderen én heel belangrijk voor hun ontwikkeling. Kinderen spelen vanuit een eigen motivatie. Het levert hen plezier en ontspanning op. Tijdens het spelen komen kinderen in hun spelverhaal. Het ene kind kan snel opstarten en de ander heeft hiervoor wat meer tijd nodig. Vervelen is hierin helpend en geeft de tijd om te bedenken wat je wil. Wanneer je kind moet stoppen met spelen, is vaak het spelverhaal nog niet klaar. Geef je peuter even de ruimte om het spel af te sluiten. Vijf minuten vooraf aangeven dat je wil dat hij bijna moet gaan opruimen, kan helpen. Sommige kinderen helpt het om hiervoor een timer of zandloper te zetten.

Het effect van veel speelgoed

Kinderen hebben vaak veel speelgoed. Wanneer er teveel speelgoed is, is het maken van een spelkeuze vaak lastiger. Het helpt wanneer je de keuze wat beperkt laat. De vuistregel is: een derde van je peuters maandleeftijd in speelgoed is voldoende. Is je kind 24 maanden, dan heeft hij genoeg aan acht speeltjes. Leg de rest weg en ruil elke week of paar weken de speeltjes om, waar je kind minder interesse in heeft.

Speelgoed bewust combineren

Je merkt vaak snel wat het favoriete spelmateriaal van je kind is. Biedt dit materiaal ook eens gecombineerd aan met materialen die minder interessant gevonden worden. Op deze manier stimuleer je het ontdekken van nieuwe spelmogelijkheden. Kosteloze materialen en huis-tuin-keukenmaterialen zoals kartonnen dozen, kleden en bakjes kunnen het spel verrijken.

Komt je peuter met een vraag of hij iets mag gebruiken, probeer hierin dan de uitdaging te zien. Het materiaal kan elke keer weer een andere betekenis krijgen. Dit prikkelt de fantasie. Nog een tip: doe het losse speelgoed in een mand en laat je kind hieruit iets kiezen om mee te spelen. Als de keuze beperkter is, wordt je kind creatiever.

Hoe lang blijft speelgoed interessant voor je kind?

Hoe lang je kind bepaald speelgoed leuk vindt, is moeilijk in te schatten. Dit houdt verband met zijn interesse, ontwikkeling en de invloed van bijvoorbeeld een broertje of zusje. Wil je graag iets nieuws kopen voor een verjaardag of in verband met Sinterklaas, maar twijfel je of jouw peuter dit leuk vindt? Ontdek welke speeltype je kind is of leen speelgoed bijvoorbeeld van de speelotheek of via vrienden om uit te proberen. Gaat je kind naar een peuterspeelzaal, gastouder of kinderdagverblijf? Vraag daar dan ook eens naar de favoriete bezigheid van je kind.

Ontdek meer tips en adviezen van deskundige Wendy Oude Lansink.