Samen met VeiligheidNL

Het beschermen van je kind is de primaire taak die je als ouder hebt, maar ook een natuurlijke drang die je krijgt zodra je kind is geboren. Daarnaast wordt de wet- en regelgeving voor kind-gerelateerde zaken ook steeds strenger. Niet gek dus dat er een drang is om risico’s voor kinderen te vermijden. Het is vanzelfsprekend om bij de allerkleinsten in de buurt te blijven en zo te kunnen ingrijpen wanneer nodig. Maar op een gegeven moment hoort een beetje loslaten er ook bij. Kinderen beginnen uit zichzelf met het nemen van risico’s. Lekker uitproberen en experimenteren bij het (buiten) spelen, daar leren ze van! Als ouder moet je je kind dus wel beschermen tegen gevaren, maar niet de risico’s wegnemen.

Wanneer is het een risico en wanneer is het gevaar?

Een gevaar is een rechtstreekse dreiging waarop je zelf weinig invloed kunt uitoefenen. Een risico heeft te maken met de kans dat iets niet goed kan gaan. Daarbij bepaal je zelf voor een groot deel of het wel of niet misgaat. De grens tussen gevaar en risico verandert naarmate kinderen ouder worden en zich verder ontwikkelen. Voor een kind van twee jaar is spelen bij open water een gevaar, terwijl dat voor een 12-jarige een risico kan zijn. Als een kind niet zelf de risico’s kan inschatten - omdat het daar de vaardigheden nog niet voor heeft of omdat de risico’s voor het kind niet zichtbaar zijn - is het als ouder dus belangrijk om in te grijpen.

Wat is risicovol spelen?

De term risicovol spelen (in het Engels risky play) is bedacht door de Noorse professor Sandseter. Ze geeft hiermee aan dat wanneer kinderen teveel worden beschermd, dit effect heeft op de ontwikkeling van kinderen. Bij het risicovol spelen gaan kinderen aan de slag met spannende, uitdagende en avontuurlijke activiteiten, waarbij een kans bestaat op een (kleine) verwonding. Deze activiteiten zijn goed voor de ontwikkeling.

Tijdens risicovol spelen testen en verleggen kinderen hun grenzen door nieuwe activiteiten uit te proberen en hun angsten te overwinnen. Kinderen vinden deze beweeglijke ontdekkingstocht heel erg leuk, omdat ze opwinding en spanning ervaren en ze trots zijn op zichzelf. Kinderen leren veel van het buiten spelen, omdat ze hierin fouten maken en zien hoe je dit weer kunt oplossen. De teleurstelling van een ingestorte hut maakt dat je nog trotser bent als het je uiteindelijk toch lukt om hem te laten staan. Dit gebeurt niet als kinderen op de iPad spelen. Wil je weten wat kinderen zelf zeggen over hoe zij willen? Hier vertellen ze het je.

Risicovol spelen kan op allerlei manieren

• Spelen met snelheid, bijvoorbeeld skaten.
• Spelen op hoogte, bijvoorbeeld in bomen klimmen.
• Spelen met gevaarlijke voorwerpen, bijvoorbeeld een hut bouwen met hamers en spijkers.
• Spelen uit het zicht van de ouders, bijvoorbeeld op ontdekkingstocht gaan.
• Spelen op gevaarlijke plekken, bijvoorbeeld aan de slootkant.
• Trek- en duwspellen, bijvoorbeeld vechten met stokken en zwaarden.

De voordelen van risico in het spel

Internationaal onderzoek laat zien dat risicovol spelen erg belangrijk is voor de ontwikkeling van een kind. Natuurlijk moet je kinderen beschermen tegen onaanvaardbare risico’s, maar een bult of een schaafwond is vaak helemaal niet erg. Sterker nog, onderzoek laat de volgende voordelen zien:

• Lekker slingeren, klimmen en glijden heeft een positieve invloed op de motorische ontwikkeling. Kinderen worden dus handiger.
• Kinderen worden er creatiever van.
• Het ‘Ik kan het!’-gevoel vergroot het zelfvertrouwen en doorzettingsvermogen van kinderen.
• Kinderen leren beter samen te spelen met anderen en ze leren ook ruzies op te lossen.

Risicovol spelen kan geen kwaad, en nu?

Dat risicovol spelen klinkt hartstikke leuk, maar hoe pak je het aan? Je hoeft niet uit het niets je kind opeens helemaal vrij te laten. Zoek voor jezelf een goede balans tussen vrijheid geven en beschermen. Dat is vooral een kwestie van uitproberen en opbouwen. Kijk naar wat je kind leuk vindt en wat het al kan. Neem eens wat meer afstand en bedenk voor jezelf ‘Wat kan er gebeuren’? Vaak grijp je uit gewoonte in, daar wil je vanaf. Natuurlijk kun je ingrijpen als je bang bent dat je kind zich zal bezeren, maar leg dan uit waarom je dat doet zodat je kind er van kan leren. Wil je concrete spelletjes voor je kind, zodat hij met vallen en opstaan de wereld kan ontdekken? Dan kun je de Kinderveiligheid test invullen om zo samen met je kind het avontuur aan te gaan.

6 snelle tips voor risicovol spelen

Vind je het maar lastig allemaal? Met deze 6 tips van VeiligheidNL kun je toch aan de slag.

1. Kijk en luister naar je kind: stoer, angstig of vol energie? Jij kent je kind natuurlijk het allerbeste.
2. Luister naar je eigen gevoel: het maakt niet uit wat andere ouders doen.
3. Bereid je erop voor dat je kind zelf zijn grenzen gaat verleggen: oefen ermee als dat nodig is.
4. Maak duidelijke afspraken: met je kind, maar ook met andere ouders. Wat mag wel en wat mag niet?
5. Moedig aan en houd afstand: geef je kind de ruimte om te experimenteren.
6. Waarschuw niet te snel: je kunt daarmee je kind juist uit zijn concentratie halen.

Waar moet je zijn?

Risicovol spelen is niet een plek gebonden. Het kan overal. Bijvoorbeeld bij die boom in je straat. Of het bouwen van een parcours in je achtertuin, waarbij je de grond niet mag raken! Geen tuin? Een parcours in je huis is ook zo te maken.

Lekker naar buiten? Dan kun je eens kijken of er een natuurspeeltuin in je buurt ligt. Daar kunnen de kinderen lekker hun gang gaan. Kijk bijvoorbeeld op deze site of er een speelplek is in jouw buurt.

Wil je meer weten over risicovol spelen? Lees verder op VeiligheidNL.