Wijze raad van

Stephanie Molenaar

Slaap- en onrustdeskundige

Het draait in eerste instantie allemaal om de drie R’en: Routine, Rust en Regelmaat. Juist omdat je steeds hetzelfde ritme volgt, weet je kleintje waar hij aan toe is. De herhaling en voorspelbaarheid van een bedtijdritueel geven je kind rust en een gevoel van veiligheid, waardoor hij makkelijker in slaap valt.

Waarom is een bedtijdritueel belangrijk?

De vaste volgorde van activiteiten die je onderneemt tijdens een bedtijdritueel herinneren je kleintje eraan dat hij gaat slapen en helpen hem zelfstandig in slaap te vallen. Het is alsof je een knop omzet van actief naar passief, waardoor niet alleen duidelijk wordt voor je kind dat het tijd is om te gaan slapen, ook zijn lichaam zal er dan klaar voor zijn. Een kind heeft die regelmaat nodig. Het zorgt voor veiligheid, geborgenheid en bovenal: duidelijkheid. Als de routine iedere keer hetzelfde is, zal je kind amper pogingen ondernemen om het slapengaan uit te stellen. Dat is voor jou als ouder ook een stuk prettiger. Bovenal is het fijn voor je kind: hij weet waar hij aan toe is en krijgt voldoende slaap.

Wat gebeurt er als je kind niet tot weinig slaapt?

Wat als je kind niet wil slapen of lastig in slaap valt? Hoe erg is dat? Natuurlijk zijn er dagen bij dat je kind moeilijker slaapt. Dit kan voorkomen in een periode van slaapregressie of als je kind ziek is. Het hoort er nu eenmaal bij. Maar als je kind steevast niet wil slapen of te weinig slaapt krijgt, is dit voor je kind erg vervelend.

Is je kleine eenmaal oververmoeid, dan wordt hij (over)actief. Het lijfje gaat bij wijze van spreken in een soort overlevingsmodus en start de volgende ‘wakkercyclus’ op. Hormonen liggen hier aan de basis, niet te verwarren met de wilskracht van je kleintje. Als je op zulke momenten het slapen wilt afdwingen, gaat dat niet werken. Met een boel strijd, frustratie en tranen tot gevolg. Je kind is zo moe dat het niet lukt en kan er niets aan doen. Door je kind niet te moe naar bed te brengen en te zorgen voor een bedtijdritueel kun je veel strijd voorkomen.

Lees ook: Alles over het slaapritme van kinderen

Voordelen van een bedtijdritueel

Een bedtijdritueel kent meerdere voordelen. Het geeft niet alleen je kind, maar ook jou als ouder houvast. Je weet wat, hoe, wanneer plaatsvindt en hoeft niet zo te gissen wanneer het bedtijd voor je kind is. Je weet hoe lang je ongeveer met het naar bed brengen bezig bent en wanneer jouw avond begint. Dat maakt het een stuk makkelijker om overdag een time-out te nemen met je kleintje en te genieten van het samenzijn, omdat je weet dat je straks wel aan andere dingen toekomt. Je kind zal een stuk makkelijker naar bed gaan door routine en regelmaat toe te passen. Geen strijd, geen toestanden.

Ook heeft een bedtijdritueel als voordeel dat je kind overal en altijd beter zal slapen. Ook als er een drukke dag is geweest, je op vakantie bent of je kind uit logeren gaat. De routine geeft houvast en je kleintje durft dan los te laten en te gaan slapen.

Alle voordelen op een rij:

• Je kind gaat makkelijker slapen.
• Je kind slaapt beter en slaapt genoeg, waardoor het overdag ook makkelijker en leuker is.
• De wakkertijd wordt leuker, omdat je kind uitgerust is en omdat jij ook weet dat je aan jezelf toekomt straks.
• Je kind slaapt elders ook beter en makkelijker.
• Je kind groeit en bloeit beter.
• Je relatie met en de hechting van je kind zal ook beter gaan, omdat alles simpelweg prettiger verloopt.

Tip: gebruik een dagboek voor het slapengaan

Slaapklets voor kleuters van Gezinnig is een behulpzaam boek om de dag prettig af te sluiten. Met behulp van plaatjes en vragen kunnen ouder en kind samen de dag doornemen. Je krijgt als ouder meer zicht op de belevingswereld van je kind en de kleuters zijn dol op de leuke opdrachten in het boek. Geschikt voor kinderen vanaf 4 jaar.

Bestel Slaapklets hier

Wanneer begin je met een bedtijdritueel?

Met een bedtijdroutine kun je eigenlijk niet vroeg genoeg beginnen. Is je baby zo’n 6-8 weken oud, dan kun je al van start gaan met een bedtijdroutine, waarschijnlijk gaat dit al vanzelf.

Hoe ziet een bedtijdritueel eruit?

Voor iedereen verloopt een bedtijdritueel een beetje anders. Kijk naar wat voor jullie goed werkt. Begin eerst te bekijken wat je allemaal al doet, voordat je je kind op bed legt: een schone luier, slaapzakje aan, een voeding, even knuffelen, neerleggen, wat praten en dag zeggen zijn dagelijkse handelingen die allemaal onderdeel kunnen zijn van je bedtijdroutine. Maak er geen hele waslijst van en bedenk dat je de routine bij ieder slaapje afloopt. Het is daarbij ook geen ‘moeten’, het is juist leuk om een traditie op te bouwen met je kind. Even 1-op-1 aandacht, even in alle rust samenzijn. Niets verkeerd mee en ook rustgevend voor jezelf.

Wat als je partner of de oppas een ander ritueel volgt?

Het is beter om allemaal hetzelfde bedtijdritueel te volgen. Rituelen en routines beklijven en werken als iedereen ze toepast. Het is dus aan te raden om ‘de gebruiksaanwijzing’ van het bedtijdritueel ook aan andere verzorgers door te geven.

Hoe lang duurt een bedtijdritueel?

Maak tijd voor een bedtijdroutine. Het is niet iets om haastig te doen. Begin er dus op tijd mee en niet vijf minuten voordat je baby of kind naar bed moet. Bouw de drukte af, breng je kind tot rust. En als het dan tijd is of als je baby duidelijk de slaapsignalen afgeeft, ga je verder met het laatste deel van de routine: het naar bed brengen.

Een bedtijdroutine is niet alleen wat je doet vlak voor het naar bed brengen. Het omvat eigenlijk het hele ‘proces’ voor het slapengaan. Zeker wat oudere kinderen hebben vaak nog even een moment met papa en mama nodig. Om de verhalen te vertellen of om even lekker te stoeien en de energie kwijt te kunnen. Baby’s kun je even op een kleed leggen en de wereld laten ontdekken. Activiteit is prima, zo lang je het maar opvolgt met passiviteit. Dus rustige activiteiten als een boek voorlezen, knuffelen, even samen zitten, vinden altijd direct voor het slapengaan plaats.

Aanrader: kind in bad doen voor het slapengaan

Veel ouders doen hun kind in bad voor het slapengaan. Dat is zeker een aanrader. ‘s Avonds kun je dit - in tegenstelling tot de vaak drukke ochtend - in alle rust doen. Bovendien zorgt de warmte van het badje ervoor dat je kind lekker rozig wordt. Baby’s hoeven niet iedere dag in bad en het is ook prima als je oudere kind niet dagelijks in bad gaat. Je kunt op de ‘nietbaddagen’ het moment invullen met rustig zitten en knuffelen bijvoorbeeld. Na het badje kun je je kind klaarmaken voor de nacht. Een baby wil je misschien nog een voeding geven, een ouder kind komt wellicht nog even naar beneden voor wat knuffeltijd. Totdat het bedtijd is. Dan is het tijd om tandjes te poetsen, verhaaltjes te lezen en te gaan slapen.

Duidelijkheid geeft rust

Misschien neem je voor het slapengaan de dag nog even door en vertel je wat er morgen gaat gebeuren. Dit is belangrijk om te doen bij een wat ouder kind, omdat ze zo niet alleen de gebeurtenissen van de dag kunnen verwerken, maar ook al voorbereid zijn op de dag van morgen. Duidelijkheid geeft je kind rust.

Ook bij een baby kun je dit allemaal doen. Ze begrijpen misschien niet alles van wat je zegt, maar de toon in je stem en je aanwezigheid zijn rustgevend voor je kind. In plaats van een boekje kun je een muziekje aandoen voor je baby of zelf een liedje zingen. Kijk wat voor jullie werkt en herhaal dat steeds. Zo start je de traditie van slapengaan en is jullie eigen bedtijdritueel al snel een feit.