Beoordeeld door

Lois den Hollander

Schermtijdexpert, ergotherapeut en pedagoog

Wat is fijne motoriek?

Fijne motoriek gebruiken we de hele dag, vaak zonder dat we het merken. Het zijn kleine, precieze bewegingen met je handen en vingers. Bijvoorbeeld iets oppakken, vasthouden, draaien of neerleggen. Vaak doen we dat met een voorwerp. Denk aan een pen. Je kunt een pen vasthouden, tussen je vingers laten rollen of ermee schrijven. Dat is fijne motoriek.

Het verschil tussen grove- en fijne motoriek

Er zijn twee soorten motoriek: grove motoriek en fijne motoriek.

• Grove motoriek draait om de grotere bewegingen van het lichaam. Denk aan omrollen, kruipen, staan en lopen.
• Fijne motoriek gaat over kleine bewegingen met de handen en vingers. Bijvoorbeeld iets oppakken, tekenen of knippen.

Hoe ontwikkelt fijne motoriek?

In de kleuterklas oefent je kind al met fijne motoriek. Bijvoorbeeld door te kleuren, knippen en knutselen. In groep drie begint het echte werk: leren schrijven. Dat is best lastig en vraagt veel van de fijne motoriek.

Lees ook: Wat leer je in groep 3?

Fijne motoriek en het scherm

Speelt je kind met een tablet of een ander scherm? Dan gebruikt hij vaak één of twee vingers. Hij tikt, sleept, scrollt of zoomt in en uit. Je zou denken dat dit goed is voor de fijne motoriek. Maar is dat echt zo? Het antwoord is: waarschijnlijk niet. Uit een Duitse studie blijkt dat kleuters die veel schermtijd hebben, lager scoren op fijne motoriek.

De bewegingen op een scherm zijn vaak simpel en steeds hetzelfde. Voor een goede ontwikkeling zijn juist verschillende, afwisselende bewegingen nodig. Schermtijd helpt daar dus niet bij.

Hoe kun je dan wél de fijne motoriek stimuleren?

Geen schermtijd dus, maar wat zijn dan wél? Er zijn genoeg activiteiten. Fijne motoriek komt namelijk bij ontzettend veel dagelijkse handelingen om de hoek kijken. Je zult merken dat het vaak juist de alledaagse dingen zijn die hierbij helpen. Extra oefening is daarom meestal niet nodig, zolang je kind elke dag de ruimte krijgt om op verschillende manieren zijn motoriek te oefenen.

Wil je met je kleintje zijn fijne motoriek stimuleren? Dan zijn deze activiteiten heel geschikt:

• Kneden of ‘iets’ vormen
  Trek samen de schorten aan en ga koekjesdeeg kneden. Het is niet alleen gezellig, maar ook goed voor de fijne motoriek. Je kunt ook samen spelen met klei, iets maken in de zandbak of met kinetisch zand.

• Scheuren en knippen
  Als je kleintje oud genoeg is om veilig met een schaar te werken, kan hij leren om vormen te knippen. Tip! Stevig papier is makkelijker om te knippen voor je kleintje

• Sluitingen openmaken
  Deze activiteit zal je kind vast leuk vinden. Laat hem zakjes snoep of chips openmaken. Of iets minder spannend: knopen dicht- en openmaken, ritsen openen, klittenband losmaken of de draaidop van de tandpasta draaien.

• Helpen in de tuin
  Altijd fijn, een extra handje in de tuin! Laat je kind graven en wroeten in de aarde met zijn handen of een klein tuingereedschap.

• Helpen in de keuken
  Gieten, schenken, snijden, raspen, roeren, kruiden strooien of met de spatel iets omdraaien - het zijn allemaal dingen die je kind kan doen om te helpen in de keuken.

• Klimmen en klauteren
  Klimt je kind in de boom? Moedig dit vooral aan. Klimmen en klauteren helpt je kind om zijn hand- en grijpkracht te versterken.

• Tekenen en schilderen
  Laat je kleine Picasso maar lekker aan de slag gaan met een kwast, pen of kleurpotloden. Varieer ook met verschillende materialen, zoals potloden, krijtjes, kwasten en stiften. Wattenstaafjes zijn trouwens ook superleuk om mee te verven.

Dé tip voor bij het tekenen

Wanneer je kleine kunstenaar aan de slag gaat, hang het tekenblaadje dan eens op ooghoogte. Dit zorgt voor variatie en helpt je kind om het potlood anders vast te houden. Dit is goed voor de rompstabiliteit, wat later helpt bij het leren schrijven.

Mijn kind zijn motorische ontwikkeling gaat niet vanzelf, wat nu?

Geen zorgen. Bij sommige kinderen komt de motorische ontwikkeling wat langzamer op gang. Elk kind ontwikkelt zich op zijn eigen tempo. Misschien merk je dat je kind moeite heeft met schrijven, een onleesbaar handschrift heeft, snel kramp krijgt, nog niet goed kan knippen of kleuren, of nog geen voorkeurshand heeft. Dit kan frustrerend zijn, vooral als je kind motorisch een beetje achterloopt. Op de basisschool komt hij daar vaak mee in aanraking, bijvoorbeeld als de juf zijn broekknoop dichtmaakt, zijn veters strikt of als hij niet kan lezen wat hij net heeft opgeschreven.

Hoe kun jij als ouder helpen?

Laat je kind vooral veel oefenen. Er is geen ‘quick fix’. Motoriek ontwikkelt zich door herhaling en door te doen. Hoe vaker je kind zijn handen gebruikt, hoe sterker die vaardigheden worden. Als je kind al op jonge leeftijd veel met zijn handen bezig is, legt dat een sterke basis voor het leren schrijven. Dit heeft weer een positieve invloed op zijn schoolprestaties.

Ontdek meer tips en adviezen van deskundige Lois den Hollander.