Onderscheid tussen goed en kwaad

Waarschijnlijk kun je erop rekenen dat je kind altijd van het goede uit zal gaan. Maar wat precies het goede is, dat begrijpt je kind misschien nog niet zo goed. Tot zijn peuterjaren zul jij het onderscheid tussen goed en kwaad voor een groot deel voor hem moeten maken.

Zo zul jij degene moeten zijn die hem vertelt dat hij zijn speelgoed ook met anderen moet delen. Dat hij zijn vriendjes niet mag slaan en dat hij niet met zand mag gooien. Voor al deze dingen geldt dat hij zelf nog niet beseft wat goed of slecht is. Hij zal dit vanzelf leren als jij hem steeds duidelijk uitlegt waarom iets goed of fout is.

Geweten

Je kunt de ontwikkeling stimuleren van zijn vermogen om goed en slecht te onderscheiden, door hem goed en duidelijk de regels uit te leggen. Hierbij zul je merken dat hij zich daar niet altijd aan zal houden. Zijn nieuwsgierigheid naar de gevolgen van het omduwen van een glazen beeldje, zal het winnen van de angst dat zijn moeder boos op hem wordt. Je kind leert elke dag dingen bij en hij zal steeds beter in staat zijn om zich aan bepaalde regels te houden. Tegen de tijd dat je kind naar de kleuterschool gaat, beseft hij al veel beter wanneer iets goed of niet goed is.

Als peuter zal je kind meer en meer zijn gedrag zelf gaan bepalen. Jij hoeft dit steeds minder voor hem te doen. Eerst zal hij iets doen wat eigenlijk niet mag en zichzelf achteraf een waarschuwing geven. Hij klimt bijvoorbeeld alleen de trap op en zegt als hij boven is gekomen: “Je mag niet in je eentje de trap op gaan”. Later waarschuwt hij zichzelf vooraf en vervolgens past hij zijn gedrag aan. Dit laat zien dat hij jouw regels goed in zich opneemt en ze zelf kan toepassen. Er zijn een aantal verschillende manieren om het geweten van je dreumes te helpen ontwikkelen.

Gevolgen van acties uitleggen

Je kind begrijpt vaak niet dat zijn acties bepaalde gevolgen hebben. Hij snapt niet dat zijn vriendinnetje gaat huilen als hij haar heeft geslagen. Vertel je kind daarom dat hij niet mag slaan en leg hem ook uit waarom dat niet mag. “Als jij Lotje een klap geeft, doet dat pijn. Kijk maar, Lotjes wang is helemaal rood en ze huilt.” Op die manier leert je kind zich in te leven in anderen.

Stel de juiste vragen

Vragen stellen is een handige methode om je kind het verschil tussen goed en kwaad te leren. Wanneer je hem wilt laten nadenken over de gevolgen van zijn gedrag, vraag hem er dan naar. “Hoe denk je dat Julian zich voelde, toen jij hem wegduwde bij de schommel?”

Wanneer je een verhaal voorleest waarin iemand iets uit een winkel pikt, kun je aan je dreumes vragen wat hij daarvan vindt. Vraag dit bijvoorbeeld ook eens aan je kind wanneer je naar Sesamstraat kijkt en je ziet dat Ernie zijn vriendje Bert helpt bij het opruimen van zijn kamer.

Gedrag bekritiseren of prijzen

Wanneer je kind iets verkeerd doet of iets niet kan, is het beter geen kritiek te geven op hem, maar op zijn handeling. Als hij met zand gooit, zeg dan niet “Wat ben je toch een stoute jongen,” maar leg hem uit dat je hem een stoute jongen vindt wanneer hij met zand gooit.

Het is goed om je kind hetzelfde aan te leren. Als zijn vriendje voordringt bij de glijbaan, kan hij beter zeggen: “Ik vind het niet leuk dat jij eerst gaat”, dan dat hij alleen maar zegt: “Stommerd!” Zo geeft hij op zijn beurt dat andere kind een kans om zijn gedrag aan te passen.

En wanneer je kind bijvoorbeeld uit eigen beweging zijn speelgoed aanbiedt aan zijn vriendje, laat dan merken dat dit heel goed van hem is. “Wat lief van je dat Jasper ook met jouw bal mag spelen.”

Geef het goede voorbeeld

Tenslotte is het geven van het goede voorbeeld één van de belangrijkste dingen bij het ontwikkelen van het geweten van je kind. Jij kunt wel tegen hem zeggen dat hij op zijn beurt moet wachten voor de schommel, maar als jij in de rij voor de kassa voordringt, zal hij dat ook onthouden. Daarmee geef je hem een verkeerd voorbeeld.

Met het geven van het goede voorbeeld, laat je je kind zien hoe hij zich hoort te gedragen. Stel je eens voor dat jij met je volle winkelwagentje in de rij voor de kassa staat. De man die achter jou staat, heeft alleen maar twee pakken melk in zijn mandje. Als je hem voor laat gaan, laat je je kind zien hoe het ook kan. Wie weet laat hij dan de volgende keer zijn vriendje wel eerst op de schommel gaan.