Sociale ontwikkeling van 2-4 jaar

Jonge kinderen zijn vaak helemaal op zichzelf gericht. Voor je kind kan het dan ook lastig zijn om zich in anderen te verplaatsen. Je zult merken dat naarmate hij ouder wordt, zijn sociale ontwikkeling steeds meer op gang komt. Hoe dit zich per leeftijd ontwikkelt, leggen we kort uit.

• Twee jaar
  Op tweejarige leeftijd begint je kind interesse te krijgen in anderen. Hij merkt dat anderen ook eigen gedachten en gevoelens hebben. Toch spelen peuters nog vooral naast elkaar in plaats van met elkaar. Delen is lastig, maar knuffels en kusjes uitdelen doen ze vaak graag. Ook begint je kind emoties bij anderen te herkennen, wat helpt bij het leren omgaan met vriendjes.

• Drie jaar
  Vanaf drie jaar begrijpt je kind steeds beter wat anderen leuk of minder leuk vinden. Hij probeert anderen te helpen en zoekt contact om vriendschappen te sluiten. Toch denkt hij nog vaak dat iedereen hetzelfde voelt als hij. Samen spelen gaat steeds beter, al blijft het lastig om speelgoed te delen. Je kunt je kind stimuleren door hem bijvoorbeeld met een vriendje te laten spelen of gezamenlijke activiteiten aan te moedigen, zoals een puzzel maken of samen.

• Vier jaar
  Als je kind vier jaar is, zie je dat zijn sociale vaardigheden flink zijn gegroeid. Hij begrijpt nu beter dat iedereen anders kan denken en voelen. Ook leert hij om vriendjes te kiezen op basis van gedeelde interesses. Ruzies kunnen ontstaan, maar vaak worden deze ook weer bijgelegd. Dit is een goede leeftijd om vriendschappen te versterken, bijvoorbeeld door samen te spelen na schooltijd of op de bso.

Naar de basisschool

De overgang van de kinderopvang naar de basisschool is voor je kind een grote stap. Ineens ziet hij zijn ‘vaste’ vriendjes niet meer en komt hij tussen allemaal nieuwe kinderen terecht. Misschien krijgt hij in die grote groep ‘vreemde’ kinderen wel een beetje heimwee. Maar meestal duurt dit niet zo lang. Maak je hier niet te veel zorgen om. Wennen heeft tijd nodig.

Je kind helpen bij het maken van vriendjes

Er zijn situaties waarin jij het sociale gedrag van je kind kunt aanmoedigen. Ontdek via onderstaande tips hoe jij kunt helpen, zonder te forceren.

Tip 1. Samen delen

‘Mijn, mijn, mijn!’ Of het nu om het zwembad gaat of een schommel - je kind ziet alles als zijn bezit. Je kunt je kind op verschillende manieren leren delen. Eén daarvan is door het begrip ‘van iemand anders’ te introduceren. Samen delen is samen spelen. Hij moet begrijpen dat bepaalde dingen andere mensen toebehoren en dat hij niet zomaar iets mag afpakken.

Tip 2. Zeg deze zin

Ken je de regel: “Gedraag je zoals je wilt dat anderen zich tegenover jou gedragen?” Door deze zin regelmatig tegen je kind te zeggen en zelf het goede voorbeeld te geven, help je hem om zich in te leven in de gevoelens van anderen.

Tip 3. Rechten zijn belangrijk

Als je je kind wilt leren dat anderen ook rechten hebben, is het belangrijk om niet altijd zijn wensen op de eerste plaats te zetten. Doe je dat wel, dan kan hij verwend raken. Laat dus ook zien dat jouw rechten belangrijk zijn.

Tip 4. De rechten van je kind

Naast jouw rechten, zijn die van je kind ook belangrijk om te respecteren. Wil hij niet dat een vriendje met zijn speelgoed speelt? Geef die dan niet zonder zijn toestemming weg. Als je kind het gevoel heeft dat zijn rechten er niet toe doen, zal hij misschien minder snel willen delen.

Tip 5. Wacht het af

Het kan zijn dat je kind het heerlijk vindt om alleen te spelen. Kinderen die graag alleen spelen, zijn niet per se eenzaam of ongelukkig. Dwing hem dus niet om met anderen te spelen. Als jij plotseling besluit dat je kind met iemand moet spelen, zet je hem onder druk. Laat hem in zijn eigen tempo handelen. De kans dat hij dan naar andere kinderen toe zal stappen, is groter.

Verschillende emoties

Elk kind is uniek, ook als het gaat om het maken van vriendjes. Is je kind verlegen of juist bazig? Als ouder kun je je kind hierin ondersteunen. Hoe je dit het beste kunt aanpakken, leggen we per emotie kort uit.

• Mijn kind is verlegen
  Als je kind verlegen is, kun je hem helpen door een speelafspraak te maken met een kind waarvan je weet dat hij het leuk vindt. Bel bijvoorbeeld de ouders van klasgenootjes om een speelmoment te plannen. Forceer je kind niet om sociaal te zijn. Geef hem de ruimte om in zijn eigen tijd vertrouwen te ontwikkelen.

• Mijn kind is agressief of bazig
  In plaats van een verlegen kind, kan hij ook bazig of agressief zijn. Leg in dat geval uit waarom andere kinderen dit niet prettig vinden. Maak duidelijk dat vriendschappen alleen kunnen bloeien als er wederzijds respect is. Help hem om zijn emoties op een andere manier te uiten en bied oplossingen aan voor een meer ontspannen manier van spelen.

Vriendjes maken lukt niet, wat nu?

Als ouder breekt het waarschijnlijk je hart om te zien dat het je kind niet lukt om vriendjes te maken. Het kan zijn dat je kleine in de steek gelaten is door een ander kind, oftewel ‘ingeruild’. Hoe zielig dit ook is, zo werken kindervriendschappen vaak. Kort en vluchtig. Als een jong kind een ander kind ziet dat bijvoorbeeld mooier speelgoed heeft, zal hij zijn oorspronkelijke vriendje misschien snel vergeten. Hij snapt niet dat dat vriendje zich daardoor eenzaam voelt. Maak je hier niet te veel zorgen over. Waarschijnlijk heeft jouw kind ook wel eens een vriendje ‘ingeruild’.

Lees ook: Wat als je kind moeilijk contact maakt met kinderen op school?

Wanneer zorgen maken?

Heeft je kind moeite om aansluiting te vinden en blijft hij eenzaam? Neem dit serieus. Het kan helpen om in gesprek te gaan met zijn leerkracht. Die kan vaak uitleggen waarom je kind geen vriendjes heeft en meedenken over mogelijke oplossingen.

Vertrouwen hebben

Als ouder kun je je kind soms dus helpen om vriendjes te maken, maar weet wanneer dat nodig is. Als je kind af en toe alleen is, bijvoorbeeld tijdens de schoolpauze, is er echt geen man overboord. Laat je kind niet denken dat je hem zielig vindt, want dit kan zijn zelfvertrouwen ondermijnen. Geef hem het vertrouwen dat hij op zijn nieuwe school vanzelf vriendjes zal maken en vertrouw er zelf ook op. Dan komt het vaak vanzelf goed.

Bron: Nederlands Jeugdinstituut (NJi)