Wat zijn mazelen?

Mazelen is een zeer besmettelijke ziekte veroorzaakt door het mazelenvirus. Het mazelenvirus infecteert eerst de luchtwegen. Maar uiteindelijk verspreidt het zich via de bloedbaan naar andere delen van het lichaam. Mazelen kan ernstige ziekte veroorzaken, vooral wanneer het virus het afweersysteem verzwakt. Dit vergroot het risico op andere infecties zoals middenoorontsteking, longontsteking en zelfs hersenbeschadiging, met mogelijk fatale gevolgen.

Symptomen mazelen

Tekenen en symptomen van mazelen zijn onder andere:

• Koorts
• Droge hoest
• Loopneus
• Keelpijn
• Ontstoken ogen (bindvliesontsteking)
• Kleine witte vlekjes met een blauwachtig wit centrum op een rode achtergrond aan de binnenkant van de mond op de binnenkant van de wang.
• Een huiduitslag die bestaat uit grote, platte vlekken die vaak in elkaar overlopen

De infectie ontwikkelt zich in fasen over een periode van 2 tot 3 weken.

• Besmetting en incubatie: Gedurende de eerste 10 tot 14 dagen na blootstelling aan het virus verspreidt het mazelenvirus zich in het lichaam. In deze periode zijn er geen tekenen of symptomen van mazelen.
• Niet-specifieke aanwijzingen en symptomen: Mazelen begint meestal met een milde tot matige koorts, vaak met aanhoudende hoest, een loopneus, ontstoken ogen (conjunctivitis) en keelpijn. Deze relatief milde ziekte kan 2 tot 3 dagen aanhouden.
• Acute ziekte en huiduitslag: De huiduitslag bestaat uit kleine rode vlekjes, waarvan sommige licht verhoogd zijn. De vlekjes en bultjes in dichte clusters geven de huid een vlekkerig rood uitzicht. Het gezicht wordt meestal als eerste aangetast. In de volgende dagen verspreidt de uitslag zich over de armen, borst en rug, en vervolgens over de dijen, onderbenen en voeten. Tegelijkertijd stijgt de koorts sterk, vaak tot 40 tot 41 °C.
• Herstel: De mazelenuitslag kan ongeveer zeven dagen aanhouden. De uitslag verdwijnt geleidelijk, eerst uit het gezicht en als laatste uit de dijen en voeten. Naarmate andere ziekteverschijnselen verdwijnen, kunnen de hoest en het donkerder worden of vervellen van de huid op de plaats van de uitslag ongeveer 10 dagen aanhouden.

Behandeling mazelen

Er is geen specifieke behandeling voor mazelen eenmaal de ziekte is opgelopen. In tegenstelling tot bacteriële infecties, zijn virale infecties niet vatbaar voor antibiotica. Het BMR-vaccin biedt bijna volledige bescherming tegen mazelen en is daarom van vitaal belang voor het voorkomen van deze ernstige ziekte. Het virus en de symptomen verdwijnen meestal vanzelf na ongeveer twee tot drie weken.

Er zijn enkele middelen beschikbaar voor mensen die mogelijk zijn blootgesteld aan het virus. Deze maatregelen kunnen helpen bij het voorkomen van een infectie of het verminderen van de ernst ervan. Deze zijn:

• Het krijgen van een mazelenvaccin binnen 72 uur na blootstelling.
• Het nemen van een dosis immuunproteïnen, bekend als immunoglobuline, binnen zes dagen na blootstelling.

Je arts kan ook de volgende aanbevelingen doen om je herstel te ondersteunen:

Gebruik van acetaminophen (Tylenol) of ibuprofen (Advil) om de koorts te verlagen.

• Voldoende rust om het immuunsysteem te versterken.
• Voldoende vochtinname.
• Het gebruik van een luchtbevochtiger om hoest en keelpijn te verlichten.
• Overweeg het nemen van vitamine A-supplementen.

Vaccinatie mazelen

In Nederland is sinds de introductie van de BMR-vaccinatie het aantal sterfgevallen door mazelen sterk verminderd. Echter, om de ziekte onder controle te houden, is een hoge vaccinatiegraad van cruciaal belang. Er treden nog steeds epidemieën op, vooral bij niet-gevaccineerde bevolkingsgroepen, zoals in de zogenaamde ‘bible belt’. Het is essentieel om de vaccinatiegraad hoog te houden om verdere verspreiding van mazelen te voorkomen.

Is mazelen besmettelijk?

Mazelen is buitengewoon besmettelijk, wat betekent dat de infectie zich gemakkelijk van persoon tot persoon verspreidt. Mazelen kan via de lucht verspreid worden door ademhalingsdruppeltjes en kleine aerosoldeeltjes. Een geïnfecteerde persoon kan het virus in de lucht verspreiden wanneer hij hoest of niest.

Deze ademhalingsdeeltjes kunnen zich ook afzetten op voorwerpen en oppervlakken. Je kunt besmet raken als je in contact komt met een besmet voorwerp, zoals een deurklink, en vervolgens je gezicht, neus of mond aanraakt. Het mazelenvirus kan langer buiten het lichaam leven dan je denkt. Het kan zelfs tot twee uur besmettelijk blijven in de lucht of op oppervlakken.

Iemand met mazelen kan het virus gedurende ongeveer acht dagen op anderen overdragen, beginnend vier dagen voordat de huiduitslag verschijnt en eindigend wanneer de huiduitslag al vier dagen aanwezig is.

• Verspreidingssnelheid: Een persoon die wordt blootgesteld aan het mazelenvirus heeft een 90% kans om besmet te raken. Bovendien kan een besmet kind het virus overdragen naar 9 tot 18 andere vatbare personen.
• Vroegtijdige verspreiding: Het gevaarlijke van mazelen is dat een besmet kind het virus kan verspreiden naar anderen voordat ze zelfs maar weten dat ze besmet zijn. De besmettelijkheid begint vier dagen voordat de karakteristieke huiduitslag verschijnt en duurt nog vier dagen na het optreden van de uitslag.
• Belangrijkste risicofactoren: De voornaamste risicofactor voor het oplopen van mazelen is het niet gevaccineerd zijn. Daarnaast lopen bepaalde groepen een verhoogd risico op complicaties als gevolg van een mazeleninfectie, waaronder jonge kinderen, mensen met een verzwakt immuunsysteem en zwangere vrouwen.

Complicaties

• Diarree en overgeven: Mazelen kan leiden tot diarree en braken, wat aanzienlijk vochtverlies tot gevolg kan hebben en uitdroging kan veroorzaken.
• Oorontsteking: Een van de meest voorkomende complicaties van mazelen is een bacteriële oorontsteking.
• Luchtwegproblemen: Mazelen kan leiden tot irritatie en ontsteking van de luchtwegen, wat zich kan uiten in bronchitis, laryngitis (ontsteking van het strottenhoofd), en croup (zwelling van de luchtwegen).
• Longontsteking: Mazelen kan vaak leiden tot een longontsteking, vooral bij kinderen met een verzwakt immuunsysteem.
• Encefalitis: Ongeveer 1 op de 1000 mensen met mazelen kan een complicatie ontwikkelen die bekendstaat als encefalitis, wat neerkomt op ontsteking en zwelling van de hersenen. Deze aandoening kan bijzonder gevaarlijk zijn voor personen met een verzwakt immuunsysteem en kan zowel direct na mazelen als maanden later optreden, met mogelijk blijvende hersenschade tot gevolg.

Wanneer naar de dokter?

Als je vermoedt dat je mazelen hebt of in contact bent geweest met iemand die mazelen heeft, is het van groot belang om contact op te nemen met je huisarts. Je arts kan een grondig onderzoek uitvoeren en je de nodige aanwijzingen geven om te bepalen of je daadwerkelijk met de infectie bent besmet.

Huisartsen kunnen mazelen bevestigen door de huiduitslag te onderzoeken en te evalueren of er symptomen aanwezig zijn die typerend zijn voor de ziekte, zoals witte vlekken in de mond, koorts, hoest en keelpijn.

Indien op basis van je medische geschiedenis en klinische observaties het vermoeden van mazelen ontstaat, zal je arts een bloedtest laten uitvoeren om te controleren op de aanwezigheid van het mazelenvirus.

Mazelen bij baby’s

Het mazelenvaccin wordt pas toegediend aan kinderen wanneer ze minstens 12 maanden oud zijn. Voorafgaand aan de eerste dosis van het vaccin zijn baby’s het meest vatbaar voor een infectie met het mazelenvirus.

Baby’s hebben enige bescherming tegen mazelen door middel van passieve immuniteit, die van moeder op kind wordt overgedragen via de placenta en tijdens het geven van borstvoeding. Onderzoek heeft aangetoond dat deze immuniteit iets meer dan 2,5 maanden na de geboorte of na het stopzetten van de borstvoeding kan afnemen.

Kinderen jonger dan 5 jaar lopen een verhoogd risico op complicaties als gevolg van mazelen, waaronder longontsteking, encefalitis en oorontsteking met mogelijk gehoorverlies als gevolg.

Mazelen en zwangerschap

Als je zwanger bent en je hebt geen immuniteit tegen mazelen, is het een goed idee om blootstelling aan dit virus tijdens je zwangerschap te vermijden. Mazelen oplopen tijdens de zwangerschap kan negatief zijn voor zowel de zwangere als de baby.

Zwanger zijn brengt al genoeg uitdagingen met zich mee, en mazelen kunnen de zaken nog ingewikkelder maken. Het verhoogt het risico op complicaties zoals longontsteking en kan leiden tot vroeggeboorte, miskraam, laag geboortegewicht of erger nog, doodgeboorte.

Als een zwangere vrouw mazelen krijgt vlak voor de bevalling, bestaat het risico dat het virus wordt doorgegeven aan de baby. Dit noemen we ‘congenitale mazelen’. Baby’s met congenitale mazelen kunnen huiduitslag krijgen kort na de geboorte en lopen een verhoogd risico op ernstige complicaties die hun leven in gevaar kunnen brengen.

Als je zwanger bent en geen immuniteit hebt tegen mazelen, en je denkt dat je bent blootgesteld aan het virus, is het verstandig om onmiddellijk contact op te nemen met je huisarts. Zij kunnen je een immunoglobuline-injectie geven om een mogelijke infectie te voorkomen.