De bof is een plotseling opkomende, kortdurende en zeer besmettelijke infectie van de oorspeekselklieren. Deze infectie wordt veroorzaakt door het virus Myxovirus parotiditis, ook wel gewoon het bofvirus genoemd. Meestal komt de bof voor bij schoolgaande kinderen, tussen de 5 en 9 jaar, maar ook volwassenen kunnen de bof krijgen. Wanneer je kind met het BMR-vaccin is ingeënt, is het echter voor 95% beschermd tegen bof.

Hoe besmettelijk is de bof?

Je kunt besmet raken door direct contact met speeksel of slijm uit de neus en de keel van iemand die de bof heeft. Of als iemand hoest of niest en je komt met de besmette druppeltjes in aanraking. De infectie kan ook worden overgedragen via de handen, kleding, speelgoed, handdoeken, bestek, bekers en andere gebruiksvoorwerpen waarin het virus zit. De infectie is besmettelijk van zes dagen voor tot negen dagen na het optreden van de verschijnselen.

Als je kind de bof heeft, kun je de verspreiding helpen voorkomen door:

• Je kind regelmatig zijn handen te laten wassen met zeep.
• Tissues te gebruiken en weg te gooien na het gebruiken.
• School te vermijden gedurende ten minste 5 dagen na het ontstaan van de symptomen.

Wat zijn de symptomen van bof?

De bof is vooral herkenbaar aan de pijnlijke zwellingen aan de zijkant van het gezicht onder de oren (de oorspeekselklieren), waardoor iemand met de bof een karakteristiek ‘hamstergezicht’ krijgt.

De bof begint meestal met lichte koorts en griepachtige symptomen, waaronder:

• Vermoeidheid,
• Lichaamspijn,
• Hoofdpijn,
• Verlies van eetlust,
• Lichte koorts.

Een hoge koorts van 39°C en zwelling van de speekselklieren volgen in de volgende dagen. Door ontsteking van de oorspeekselklier, die voor het oor ligt, kunnen de wangen opzwellen. De mond opendoen, kauwen en slikken kunnen dus pijnlijk zijn. De zwelling verdwijnt na een paar dagen langzaam. Ook de speekselklieren onder de tong en bij de kaak kunnen ontstoken raken. Meestal verdwijnen de klachten na één tot twee weken. Daarnaast kan je zoon ook pijn krijgen in zijn balletjes en je dochter in haar onderbuik. De meeste kinderen die de bof krijgen, vertonen symptomen van het virus. Sommige mensen hebben echter geen of heel weinig symptomen. Als je de bof eenmaal hebt gehad, krijg je deze niet meer.

De bof komt nu nog weinig voor in Nederland. Er zijn wel een aantal factoren waardoor je kind meer kans heeft op de bof

Wat zijn de risicofactoren voor de bof?

De meeste gevallen van bof komen voor bij kinderen of jongeren die de BMR-vaccin niet hebben gekregen en nog geen bof hebben gehad. Wanneer je eenmaal met het bofvirus bent besmet, ontwikkel je normaal gesproken een levenslange immuniteit tegen verdere besmetting.

Het BMR-vaccin werd in 1987 geïntroduceerd. Volwassenen die tussen 1980 en 1990 zijn geboren, zijn mogelijk niet als kind gevaccineerd en hebben minder kans dan oudere volwassenen om als kind de bof te hebben gehad.

Wat zijn de gevolgen van bof?

Complicaties van de bof zijn zeldzaam, maar kunnen ernstig zijn als ze niet worden behandeld. Er bestaat een risico voor je kind om, als gevolg van de bof, suikerziekte of hersen(vlies)ontsteking te krijgen. Bij ongeveer 4 tot 10 van de 1000 patiënten zorgt de bof voor hersenvliesontsteking of hersenweefselontsteking. Dat gebeurt vooral bij jonge kinderen en loopt meestal goed af. Bof veroorzaakt in ongeveer 5 op de 10.000 gevallen dat je kind doof wordt. In sommige gevallen tast de ziekte tevens de alvleesklier aan. Bij jongetjes kunnen bovendien de teelballen aangetast worden. Bij meisje kunnen de eierstokken op soortgelijke wijze aangetast worden. Helaas bestaat er voor bof geen behandeling, alleen verlichting van de klachten is mogelijk.

Behandeling van de bof

Als je vermoedt dat je kind de bof heeft, is het verstandig om je huisarts in te schakelen. Omdat de bof een virus is, reageert het niet op antibiotica of andere medicijnen. Je kunt wel de symptomen behandelen. Hij kan zetpillen voorschrijven om de pijn wat te verlichten. Ook zal hij bedrust aanbevelen. Je kunt zelf een aantal kompressen op de aangetaste gezichtshelft leggen, zodat de pijn wordt verlicht. Probeer zelf uit of je kind een warm of een koud kompres het fijnst vindt. Zorg er verder voor dat je kind licht en vetarm voedsel krijgt, zoals thee en vetarme bouillon. Laat hem eventueel met een rietje drinken.

Wanneer naar de huisarts als je kind de bof heeft?

Neem direct contact op met je huisarts als je kind met de bof:

• Slap en lusteloos is
• Overgeeft
• Niet reageert tijdens de koortsaanvallen
• Geen behoefte heeft om te drinken
• Gaat ineens met armen en benen schokken (koortsstuip)
• Huiduitslag of paarse vlekken die op blauwe plekken op de huid lijken
• Minder kleur in gezicht
• Huilen dat niet ophoudt
• Blauwe lippen, tong of nagels
• Ernstige hoofdpijn
• Benauwd zijn of heel snel ademen
• Matige tot ernstige buikpijn
• Opeens met 1 of 2 oren niet meer kan horen

Kun je de bof krijgen als je ingeënt bent?

Als je kind is ingeënt tegen de bof is er nog een kleine kans dat hij het krijgt. Het BMR-vaccin beschermt je kind namelijk voor 95% tegen bof. Als gevaccineerde kinderen de bof krijgen hebben zij minder kans op complicaties en minder kans op een ernstig ziektebeloop dan ongevaccineerde kinderen die de bof krijgen.