Samen met het Nederlands Jeugdinstituut

Wat is de peuterpuberteit?

De peuterpuberteit begint vaak als je kind tussen de anderhalf en twee jaar oud is. In deze periode ontdekt je peuter dat hij een eigen wil heeft en een zelfstandig persoon is. Dit gaat vaak gepaard met boosheid, koppigheid en driftbuien. Je peuter wil zelf bepalen wat er gebeurt en gaat de grenzen van jouw geduld en regels opzoeken.

Typische gedragingen zoals ’nee’ zeggen, niet luisteren, driftbuien, stampvoeten en schreeuwen horen bij deze fase. Je peuter is eigenlijk hard aan het oefenen om onafhankelijker te worden. Dit kan soms frustrerend zijn voor jou als ouder, maar het is een essentieel onderdeel van de ontwikkeling. Het opstandige gedrag van je kind is dus zeker ergens goed voor.

Hoe lang duurt de peuterpuberteit?

De peuterpuberteit duurt gemiddeld tot je kind vier jaar is. Het is een fase van twee tot drie jaar, waarin je kind grote sprongen maakt in zijn emotionele en sociale ontwikkeling. In deze periode leert je peuter steeds beter omgaan met emoties en het ontdekken van grenzen.

Kenmerken van de peuterpuberteit

Tijdens de peuterpuberteit merk je dat je kind eigenwijs gedrag vertoont en vaak dingen zelf wil doen. Dit kan leiden tot situaties waarin je peuter gefrustreerd raakt, vooral wanneer iets niet lukt of iets dat niet mag. Je kind weet wat hij wil, maar kan nog niet goed omgaan met tegenslag. Daarom kunnen de emoties soms hoog oplopen.

Veelvoorkomende kenmerken zijn:

• Eigenwijsheid: je kind wil alles zelf doen en beslist graag zelf.
• Driftbuien: schreeuwen, huilen, op de grond liggen en stampvoeten als iets niet lukt of mag.
• Nee zeggen: een favoriete reactie op veel van jouw verzoeken.
• Grenzen opzoeken: je kind probeert te testen hoe ver hij kan gaan.

Waarom is mijn peuter zo boos?

Peuters hebben vaak moeite om hun emoties onder woorden te brengen of te begrijpen wat er gebeurt. Als dingen niet lukken of anders gaan dan ze verwachten, kan dat frustratie opwekken. Zo kan een simpele situatie, zoals een rits die niet dicht wil, eindigen in schreeuwen en stampen. Je peuter wil het zelf doen, maar als het niet lukt en jij probeert te helpen, kan dat juist voor meer boosheid zorgen.

Dit soort boos gedrag is volkomen normaal in deze fase. Je peuter wil zelf keuzes maken en ontdekken hoe ver hij kan gaan. Door geduldig te blijven en uitleg te geven over wat er gebeurt, kun je je kind helpen zich rustiger te voelen.

Lees ook: Driftbuien door schermtijd

Omgaan met driftbuien

Driftbuien zijn een normaal onderdeel van de peuterpuberteit. Je peuter weet nog niet goed hoe hij emoties zoals frustratie, boosheid en angst kan beheersen. Deze driftbuien kunnen intens zijn, maar er zijn manieren om ermee om te gaan zonder dat je zelf gefrustreerd raakt.

• Blijf kalm: wanneer je peuter een driftbui heeft, helpt het als jij zelf rustig blijft. Zo geef je het goede voorbeeld en laat je zien dat emoties beheerst kunnen worden.

• Erken de gevoelens van je kind: benoem wat je ziet, zoals: “Ik zie dat je boos bent omdat je niet zelf je jas dicht krijgt.” Dit helpt je kind om zijn eigen emoties beter te begrijpen.

• Geef ruimte voor emoties: soms kan het helpen om je kind even de ruimte te geven om zijn emoties te uiten op een veilige plek, bijvoorbeeld door tegen een kussen te slaan of te springen.

• Wees consequent: geef niet toe tijdens een driftbui. Dit leert je kind dat hij door te schreeuwen of te huilen zijn zin kan krijgen, wat het gedrag in de toekomst alleen maar versterkt.

Hoe ga je om met eigenwijs gedrag?

Een eigenwijze peuter is aan het oefenen met zelfstandigheid. Dit betekent dat hij graag zelf wil kiezen en bepalen. Je kunt dit gedrag opvangen door duidelijke regels en keuzes te geven. Bijvoorbeeld: “Wil je pindakaas of kaas op je boterham?” Zo heeft je kind het gevoel dat het iets te zeggen heeft, zonder dat het te veel wordt.

Naast het bieden van keuzes kun je dwars gedrag ook deels voorkomen door het volgende te doen:

• Begrip tonen voor de frustratie. Soms wil je kind iets doen wat nog te moeilijk is, zoals zijn sokken aantrekken. In plaats van het meteen over te nemen, kun je je kind aanmoedigen om het zelf te proberen, maar met een beetje hulp.

• Voorspelbaarheid creëren. Peuters houden van routines en structuur. Dit geeft ze een gevoel van veiligheid en controle. Door duidelijke afspraken te maken en vaste routines in te bouwen, help je je kind om zich rustiger en veiliger te voelen.

Wat als mijn peuter heel druk is?

Sommige peuters lijken geen minuut stil te kunnen zitten. Dit kan komen door een overload aan prikkels of omdat je kind zich verveelt. Regelmaat en structuur kunnen helpen. Buitenspelen of rustige activiteiten, zoals kleuren of puzzelen, kunnen ervoor zorgen dat je peuter even tot rust komt. Als je kind zich druk blijft gedragen, kijk dan of je meer afwisseling kunt bieden in wat je kind doet.

Vermoeidheid en driftbuien

Vermoeidheid kan ook een grote rol spelen in het gedrag van je peuter. Een drukke dag op de kinderopvang of te weinig rustmomenten kunnen zorgen voor meer frustratie en driftbuien. Let daarom goed op de signalen van vermoeidheid bij je kind en plan rustige momenten in, zoals een boekje lezen of een dutje doen.

Grenzen stellen: nee is nee

Het is belangrijk dat je peuter leert wat wel en niet mag. Door duidelijke grenzen te stellen en consequent te zijn, geef je je kind houvast. Dit kan betekenen dat je soms streng moet zijn en ’nee’ moet zeggen, ook al vindt je peuter dat niet leuk. Houd voet bij stuk, want zo leert je kind dat bepaalde regels er zijn voor zijn veiligheid en welzijn.

Steun voor ouders

De peuterpuberteit kan behoorlijk pittig zijn. Praat erover met andere ouders of vraag advies aan professionals zoals de kinderopvang of het consultatiebureau als je twijfelt. Het is heel normaal om soms niet te weten hoe je met het gedrag van je kind moet omgaan.

TIP! Lees ook de tips en adviezen van psychologe en WIJ deskundige Elsbeth over hoe je als ouder zelf kunt omgaan met de peuterpuberteit.

Eigenwijsheid is positief

Hoewel de peuterpuberteit uitdagend kan zijn, is het belangrijk om te onthouden dat eigenwijs gedrag een teken is van gezonde ontwikkeling. Je kind wordt zelfstandiger en leert de wereld om zich heen te begrijpen. Dat is iets om trots op te zijn!

Dus, houd vol, blijf geduldig en geef je kind de ruimte om te leren en te groeien. Deze fase gaat voorbij en met de juiste aanpak komt je peuter er sterker uit.

Anderen over de peuterpuberteit

Nieuwsgierig naar ervaringen van andere ouders? Ontdek hoe zij de peuterpuberteit hebben ervaren via deze persoonlijke verhalen:

• Annette: ‘Twee is echt nee, de peuterpuberteit is begonnen’
• Judith: 5x als je peuter een echte draak wordt
• Lidy: Een dag uit het leven van mijn relpeuter
• Lidewij: 21 gedachten tijdens de driftbui van je dreumes
• Josje: Zeg deze 9 dingen niet tegen peutermoeders
• Cindy: ‘Mijn kind is nu echt niet de leukste’

Bron: Nederlands Jeugdinstituut (NJI)