Een dreumes die voor het eerst zijn eigen willetje en onafhankelijkheid ontdekt, verzet zich met de nee-fase tegen zijn ouders. Hij wordt puur geleid door de drang om tegen zijn ouders in te gaan, maar is zich nog niet bewust van de gevolgen van dit gedrag. Bij een peuter is dit besef wel aanwezig. Net als een jaar daarvoor voelt hij sterk de behoefte om onafhankelijk en zelfstandig te zijn. Maar tegelijkertijd is hij ook bang om zich op die manier los te maken van zijn ouders. Een deel van hem zou het liefst nog even veilig klein blijven. Een peuter voert dus niet alleen strijd met zijn ouders, maar ook met zichzelf.

Wat is de peuterpuberteit?

Onder de peuterpuberteit wordt verstaan: de perioden waarin je peuter opstandig is en die cruciaal zijn voor de ontwikkeling van de persoonlijkheid van je kind. Hij leert dan dat hij een zelfstandig en onafhankelijk individu is, met een duidelijk ego en een eigen wil. Hij realiseert zich dat hij zich los moet maken van jullie, zijn ouders, en zijn eigen beslissingen moet nemen. Deze ontwikkeling verloopt stapje voor stapje en gaat door totdat je kind volwassen is. In een aantal afzonderlijke perioden treedt deze ontwikkeling extra sterk op de voorgrond.

Hoe herken je peuterpuberteit?

De peuterpuberteit herken je door het woordje “Nee!”, waarmee je kind te pas en te onpas reageert op jouw verzoeken en opdrachten. Daarnaast heeft je peuter meer assertiviteit, de wil om controle uit te oefenen en gezag uit te oefenen over situaties. Hij zal zich veel verzetten tegen zijn omgeving en met name zijn ouders. Een voorbeeld is dat je dochter van 3 jaar per se wilt spelen met jouw telefoon. Als je haar vertelt dat je telefoon geen speelgoed is, kan ze boos worden en met haar speelgoed gaan gooien, haar voeten gaan stampen, weigeren met je te praten en eindeloos huilen.

Hoe lang duurt de peuterpuberteit?

De peuterpubertijd begint meestal rond de leeftijd van 18 maanden. Je merkt dan dat de eerste driftbuien bij je kind ontstaan. Je kind krijgt steeds meer door dat hij ‘iemand’ is en zal meer zijn eigen wil gaan uiten. De peuterpubertijd duurt ongeveer tot je kind 4 jaar oud is. Het hoogtepunt van de peuterpuberteit ligt tussen de 2 en 3 jaar. Dit kan verschillen, omdat ieder kind zich anders ontwikkelt. Het ene kind zal een heftigere peuterpuberteit doormaken dan de andere. Het hangt af van het temperament van je kind en hoe zijn omgeving op hem reageert. Vanaf de leeftijd van 4 jaar nemen de driftbuien af. Je kind kan zich vanaf dan beter uiten en hij betrekt niet alles meer op zichzelf.

Waarom is mijn peuter zo boos?

Kinderen jonger dan 4 jaar hebben regelmatig tot 9 driftbuien per week. Hoewel het schokkend kan zijn om je kind zo boos te zien worden, is het ontwikkelingsgericht bij peuters. Boze uitbarstingen zijn de manier waarop zij de frustratie uiten die zij ervaren als gevolg van hun snelle groei. Een driftbui is de manier waarop je peuter zijn frustratie over zijn grenzen of zijn woede over het feit dat het zijn zin niet krijgt, uit. Enkele typische triggers voor driftbuien zijn:

• Een taak niet kunnen voltooien
• Geen woorden hebben om hun gevoelens uit te drukken
• Moe zijn
• Ziek zijn
• Honger hebben
• Overgangen

Drang naar zelfstandigheid en onafhankelijkheid

Tijdens de peuterpuberteit wil je kind zelf beslissen wat hij doet en wanneer hij iets doet. Hij komt in opstand zodra jij hem het gevoel geeft dat hij iets moet. Dat wil hij immers zelf bepalen. Bovendien wil je kind alles zelfstandig doen, zonder jouw hulp. Hij protesteert als je hem iets uit handen neemt of op jouw manier wil laten doen. Deze aandrang leidt dus telkens opnieuw tot een conflictsituatie.

Nu hij zijn eigen ego heeft ontdekt, is dat het enige wat telt voor je peuter. Hij is zo sterk met zichzelf bezig dat hij niet in staat is om zich in een ander te verplaatsen. Dit kan hem tot een echt tirannetje maken. Alles moet op zijn manier en alles is van hem. Hij ziet dit gedrag niet als iets verkeerds. Toch komt hij onmiddellijk in opstand als de rollen een keer zijn omgedraaid en jij je (volgens hem) tiranniek gedraagt.

Frustratie en angst tijdens de peuterpuberteit

Veel van wat je peuter zelf wil doen en beslissen, kan hij nog helemaal niet. Dat frustreert hem. Je kind raakt bovendien verward door al die tegenstrijdige emoties en neigingen die hij voelt. Hij wordt boos op zichzelf omdat hij graag zelfstandig wil zijn, maar dat tegelijkertijd nog niet goed durft. Daarnaast maakt deze wervelstorm van gevoelens hem onzeker en bang.

Hoe om te gaan met peuterpuberteit?

Je eigen emoties in de hand te houden kan moeilijk zijn wanneer je moet dealen met een opstandige peuter. Je vindt misschien twintig dingen niet leuk aan de manier waarop je peuter zich gedraagt. Misschien is hij opstandig, spreekt hij onbeleefd en stampt hij bij het minste of geringste met zijn voeten. Kies ervoor om één of twee gedragsproblemen tegelijk aan te pakken. Maak een lijst en prioriteer op basis van gevaar, meest storend of gewoon vervelend. Is het bijvoorbeeld bijten of aan het hoofd krabben, pak dit dan eerst aan. Maak een keuze waar je als eerste een einde aan wilt maken. Je kunt proberen om sommige discussies te voorkomen. Als ze erop staan om te snoepen voor eten, verstop het snoep dan op een andere plaats. Doe de kasten op slot met spullen waar ze niet aan mogen zitten.

Lees ook: Peuterpuberteit: hoe ga je er zelf mee om als ouder?

Tips tijdens de peuterpuberteit

Als je peuter zijn zin niet krijgt, of de dingen gaan niet helemaal zoals hij wil, zou het kunnen zijn dat hij dit uit in een driftbui. Dit is logisch, omdat hij te klein is zich in woorden uit te drukken en zijn ongenoegen toch wil uiten. Je herkent een driftbui aan buitenproportioneel gedrag, zoals schreeuwen, slaan, schoppen, krijsen, spullen kapot gooien, enz. Een driftbui is een heel normaal en hoort bij de emotionele ontwikkeling van je peuter. Onderstaand stappenplan is een manier om met de driftbui van je peuter om te gaan:

Rustig waarschuwen

Het belangrijkste is dat jij rustig blijft. Je gaat op je hurken voor hem zitten, op ooghoogte en kijkt hem aan. Vertel hem duidelijk dat hij dat niet mag doen (schreeuwen, slaan, niet luisteren, etc.). Geef hem een waarschuwing, dat als hij er mee doorgaat, hij dan naar de gang moet. Het mag ook een ander plekje zijn, maar wel altijd dezelfde plek gebruiken. Dat wordt dan het plekje om even af te koelen en tot rust te komen (time-out plek).

Blijf kalm en luister goed

Met kalm blijven kun je veel bereiken en goed luisteren ook. Als je peuter voelt dat hij wordt gehoord en mama niet meer schreeuwt, kan dit hem of haar meteen tot rust brengen. Gebruik vriendelijke tonen, kies je woorden, stel voor (nooit bevelen) en concentreer je op de wat wel mag in plaats wat je kind niet meer mag.

Bied keuzes en alternatieven

De discussie heeft vaak te maken dat je peuter controle wilt. De truc hier is om je peuter wat controle te geven door keuzes aan te bieden. Zorg er wel voor dat de keuzes die je aanbiedt beperkingen hebben. Wees specifiek en geef geen open keuzes. Geef je peuter bijvoorbeeld de keuze of hij melk of Jus d’orange mee naar school wil.

Stel duidelijke grenzen

Het is een bekend feit dat kinderen vaak opstandig zijn omdat ze de grenzen van hun ouders willen testen om te zien hoe ver ze kunnen gaan voordat ze met consequenties worden geconfronteerd. Dus, als je niet duidelijk hebt gemaakt waar die grenzen liggen, kun je niet vrijuit gaan. Onthoud dat communicatie essentieel is en dat het voor je peuter duidelijk moet zijn wat de consequenties zijn.

Wees consequent

Wanneer er duidelijke grenzen zijn gesteld en eventuele consequenties daarvoor, is het belangrijk dat je consequent bent. Iedereen in het huishouden moet op een lijn zitten. Iedereen moet streng zijn in de handhaving hiervan. Regels zullen niet veel betekenen als je peuter ze kan overtreden zonder dat dit gevolgen heeft.

Je staat er niet alleen voor

Hoe lastig ook, peuterpuberteit is een natuurlijk onderdeel van de ontwikkeling van je kind. Het is belangrijk het verschil te weten tussen gewone vormen van opstandig gedrag, of eventuele gedragsproblemen. Als je merkt dat je niet met het gedrag van je peuter kunt omgaan - of als je vreest dat het om een groter probleem gaat - raadpleeg dan de huisarts of een specialist op het gebied van opvoeding en gedrag van kinderen. Veel andere ouders maken dit ook door. Er zijn dus genoeg mogelijkheden om advies te vragen van ervaringsdeskundigen.

Als je onderscheid kunt maken tussen de hoofdoorzaken van opstandigheid, kun je ervoor zorgen dat je peuter zijn emotionele ontwikkeling met succes doorloopt. Met het juiste gedrag en de juiste hulpmiddelen om ermee om te gaan, zal hij in staat zijn alles aan te kunnen wat de volwassenheid hem of haar voor de voeten werpt.

Lees ook: 5x als je peuter een echte draak wordt