Wijze raad van

Dorine Wiersma

Onderwijskundige

Wat is hoogbegaafdheid?

Iemand die hoogbegaafd is, heeft een IQ van 130 of hoger. Naast dat hoogbegaafden een hoge intelligentie hebben, denken ze ook anders dan leeftijdsgenoten. Ze maken grote denkstappen en zijn ze vaak erg zelfstandig en creatief. Als je kind hoogbegaafd is, dan leert en ontwikkelt die zich op een andere manier. Omdat hier op school misschien te weinig aandacht voor is, kan je kind tegen problemen aanlopen.

Vroege signalen van hoogbegaafdheid

Niet ieder kind dat zich snel ontwikkelt is hoogbegaafd. Bovendien is het tot de leeftijd van 6 jaar nog moeilijk om het IQ te testen. Toch zijn er wel andere signalen waaruit blijkt dat je kind een ontwikkelingsvoorsprong heeft. Dat betekent dat hij op meerdere ontwikkelingsgebieden duidelijk voorloopt op leeftijdsgenoten. Deze voorsprong kan overigens ook tijdelijk zijn doordat de ontwikkeling van jonge kinderen in sprongen verloopt. Per leeftijdsfase kan je kind wel een aantal kenmerken hebben die mogelijk (later) op hoogbegaafdheid duiden.

Indicaties hoogbegaafdheid bij baby’s

Zo zijn er een aantal kenmerken bij baby’s die een indicatie geven van hoogbegaafdheid op latere leeftijd. Deze kenmerken zijn dus geen garantie voor hoogbegaafdheid, het zijn slechts indicaties.

Kenmerken bij baby’s:

• Zwaarder bij geboorte
• Groter hoofd
• Maakt sneller oogcontact, alerter dan andere baby’s, reageert sneller op de omgeving
• Minder slaap nodig
• Beweeglijk
• Slaat kruipen vaak over, lopen eerder dan gemiddeld (tussen 8 en 12 maanden)
• Eigen willetje
• Rond 1 jaar al met twee- of driewoordzinnen spreken

Hoogbegaafdheid bij peuters

De ontwikkelingssprong is bij peuters al wat duidelijker te herkennen. Peuters met kenmerken van hoogbegaafdheid zijn doorgaans zeer ondernemend, erg zelfstandig en motorisch vaardig. Hun begrip voor bijvoorbeeld kleuren, cijfers en hoeveelheden ontwikkelt snel. Ook hebben ze een goed gevoel voor ruimtelijke oriëntatie.

Hoogbegaafdheid bij kleuters

Kan een kleuter officieel hoogbegaafd zijn? Bij kleuters wordt meestal nog niet over hoogbegaafdheid gesproken. Ook hier spreek je dan nog van een ontwikkelingsvoorsprong. Het is in deze leeftijdsfase belangrijk dat kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong voldoende worden uitgedaagd op school. Je kunt altijd aan de juf of meester vragen of er nog extra taken zijn waar je kind mee aan de slag kan.

Hoogbegaafde kleuters zijn over het algemeen erg leergierig en hebben een brede belangstelling. Ook zijn ze vaak erg gevoelig, hebben een apart gevoel voor humor of een groot rechtvaardigheidsgevoel. Ook zijn ze vaak sterk verbaal begaafd, hebben ze een lange aandachtspanne en houden ze van het oplossen van moeilijke puzzels. Er kan ook sprake zijn van een ongelijkmatige ontwikkeling. Je kind is dan bijvoorbeeld heel goed in leren, maar heeft moeite met sociale vaardigheden.

Wat betekent dit voor het onderwijs van je kind?

Het kan zijn dat je kind zich helemaal niet fijn voelt op school. Een ontwikkelingsvoorsprong kan op school namelijk soms voor problemen zorgen. Kleuters met een voorsprong zijn bijvoorbeeld vaak teleurgesteld over wat ze op school leren of gaan uit verveling ongewenst gedrag vertonen in de klas. Soms gaan ze onderpresteren: ze laten op school niet meer zien wat ze kunnen.

Onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen of kinderen met een voorsprong behoort tot de basisondersteuning van scholen. Dat betekent dat de school moet zorgen dat je kind onderwijs krijgt dat bij diens ontwikkeling past. Ook in groep 1 en 2. Sommige scholen hebben speciale programma’s of aparte klassen voor kinderen die hoogbegaafd zijn, zoals een plusklas. Je kind krijgt tijdens schooluren extra of ander soort lesstof, of verdiept zich in een nieuw onderwerp. Er zijn ook hoogbegaafdheidsprofielscholen met een speciaal keurmerk.

TIP! Lees ook het persoonlijke verhaal van blogger Annette: ‘We vermoeden dat uw kind hoogbegaafd is’

Tips voor ouders

• Bespreek met de leerkracht welk gedrag je kind thuis laat zien en deel je vermoedens van een ontwikkelingsvoorsprong.
• Vraag hoe de school omgaat met ontwikkelingsvoorsprong en eventuele hoogbegaafdheid. Informeer ook of de school samenwerkt met een hoogbegaafdheidsexpert.
• Het kan soms helpen om thuis aan te sluiten bij wat er in de klas gebeurt. Vraag de school dus vooral om tips voor wat je thuis kunt doen om je kind te ondersteunen.
• Wordt jouw vermoeden niet door school gedeeld? Dan kun je contact opnemen met de huisarts of de schoolarts over de problemen van je kind. Ook kun je voor een onafhankelijk advies op maat contact opnemen met Ouders & Onderwijs.

Bij Ouders & Onderwijs kun jij als ouder altijd terecht voor vragen over onderwijs. Bijvoorbeeld over hoogbegaafdheid. Op de website staat hierover veel informatie. Ouders kunnen ook gratis contact opnemen met het Ouders & Onderwijs adviespunt. Onze medewerkers beantwoorden je vragen en bieden een luisterend oor.