Het proces van voogdij regelen stap voor stap

Om de voogdij voor je kind(eren) te regelen, kun je de volgende stappen ondernemen:

1. Bedenk wie je als voogd wilt aanwijzen: Dit moet iemand zijn die je vertrouwt en die de zorg en opvoeding van je kinderen op zich kan nemen.
2. Ga het gesprek aan: Bespreek je wensen met de potentiële voogd en zorg ervoor dat deze bereid is deze verantwoordelijkheid te aanvaarden.
3. Leg de voogdij vast: Dit kan op twee manieren:

• In het Gezagsregister: Hier kun je kosteloos een aantekening laten maken over wie de voogdij over je kinderen moet krijgen als jij dat niet meer kunt.

• Via een testament bij de notaris: Hier kun je specifieke wensen aangeven en dit biedt de mogelijkheid tot meer gedetailleerde instructies voor de voogd.

4. Herziening: Zorg ervoor dat je de voogdijkeuze regelmatig herziet, zeker als persoonlijke omstandigheden veranderen.

Waarom is voogdij regelen belangrijk?

Als een ander het gezag van je kind uitoefent, heet dit voogdij. Voogdij is dus een vorm van gezag door niet-ouders. Het is verstandig om de voogdij te regelen en een voogd aan te wijzen als je kinderen krijgt. De voogd is een persoon die je minderjarige kind(eren) vertegenwoordigt als jij en je partner wegvallen, door overlijden of als jullie niet langer voor hem kunnen zorgen. De voogd neemt belangrijke beslissingen en is ervoor verantwoordelijk dat je kind goede verzorging en opvoeding krijgt. Ook beheert hij het vermogen van je kind. Hij moet hiervoor verantwoording afleggen bij de kantonrechter. Het is dus belangrijk om de voogdij te regelen, zodat je de toekomst van je kind(eren) zo goed mogelijk beschermt. De voogdij eindigt als je kind 18 jaar wordt.

Wat is het verschil tussen gezag en voogdij?

Gezag en voogdij zijn termen die te maken hebben met wie er voor een kind zorgt en belangrijke beslissingen neemt. Met gezag bedoelen we meestal de macht die ouders hebben om keuzes te maken voor hun kind. Dit gaat over belangrijke dingen zoals waar het kind woont, naar welke school het gaat en welke medische behandelingen het krijgt. Normaal gesproken hebben de echte ouders dit gezag vanzelf. Voogdij is anders. Dit komt voor als ouders niet voor hun kind kunnen zorgen of als ze zijn overleden. Dan zorgt iemand anders voor het kind, iemand die de ouders of de rechter hebben uitgekozen. Voogdij kan ook alleen voor bepaalde dingen zijn, of maar voor een tijdje. Het belangrijkste verschil is dat gezag meestal voor altijd is en over veel dingen gaat, terwijl voogdij voor speciale situaties is en vaak niet voor altijd.

Een voogd kiezen: waar let je op?

Als het gaat om het regelen van de voogdij, dan kies je natuurlijk een persoon die je volledig vertrouwt en van wie je weet dat hij je kind goed verzorgt, opvoedt en steunt.

3 tips bij het kiezen van een voogd

• De voogd is minstens 18 jaar op het moment dat hij de voogdij op zich neemt. Kies je voor een oudere voogd, bijvoorbeeld je ouders, bedenk je dan dat zij eventueel kwetsbaarder zijn voor gezondheidsproblemen en/of eerder kunnen overlijden.
• De voogd mag niet onder curatele staan en/of lijden aan een geestelijke stoornis.
• Is de voogd in staat om (deels) de kosten te dragen voor de verzorging en opvoeding van je kind?

De voogd van je keuze vragen, is een bijzonder moment. Het is immers niet niks, maar aan de andere kant ook een ultiem teken van vertrouwen. Want kinderen zijn het kostbaarste bezit. Je kunt er een feestelijk moment van maken, maar neem ook de tijd om de serieuze zaken door te nemen. De voogd mag weigeren of in de loop der tijd tot de conclusie komen, dat hij deze verantwoordelijkheid niet (meer) kan dragen. Overleg daarom regelmatig en laat desnoods je testament aanpassen.

Wat zijn de rechten en plichten van de voogd?

Wijs je één voogd aan, dan heeft diegene de eindverantwoordelijkheid voor je kind. Hij is alleen niet verplicht om hem ook daadwerkelijk in huis te nemen. De voogd kan ervoor kiezen dat je kind beter af is in een pleeggezin, instelling of bij een ander familielid, als die persoon toestemming geeft. De voogd mag het vermogen van je kind gebruiken voor de verzorging en opvoeding en eventueel de kinderbijslag, toeslagen en tegemoetkomingen, zoals het wezenpensioen, van de overheid. Hierover legt hij jaarlijks verantwoording af bij de kantonrechter.

De partner van de voogd als medevoogd

Heeft de aangewezen voogd een partner? En willen ze samen voogdijschap over je kind? Dan kunnen ze, na jullie overlijden, medevoogdijschap aanvragen bij de kantonrechter. Als voogdij is omgezet in gezamenlijke voogdij, ofwel de voogd en de medevoogd samen, dan gelden die de rechten en plichten hiervan.

Meerdere voogden kiezen

Je mag meerdere voogden aanwijzen en ook allebei een andere voogd kiezen, zelfs als je getrouwd of geregistreerd partner bent. Maar dit heeft invloed op de rechten en plichten van de verschillende voogden. Heb je meerdere kinderen, dan kun je voor hen allemaal dezelfde voogd aanwijzen. Maar dit hoeft niet. Anders dan bij het aanwijzen van één voogd hebben gezamenlijke voogden de plicht om je kind zelf te verzorgen en op te voeden. Ze zijn gedurende de voogdij onderhoudsplichtig voor je kind. Ook zijn ze beiden wettelijk vertegenwoordiger van je kind en beheren zij het vermogen van je kind.

Wat als de voogd overlijdt of toch weigert?

Stel nu dat de voogd die jij hebt aangewezen, overlijdt, weigert of niet meer voor je kind kan zorgen. Dan beslist de rechter over het voogdijschap. Als je dit wilt voorkomen, wijs dan een reservevoogd aan. Diegene neemt dan het voogdijschap over.

Hoe leg je voogdij vast?

Je kunt de voogdij voor elk kind apart kosteloos laten opnemen in het Gezagsregister of in een testament via de notaris. Aan dit laatste zijn kosten verbonden.

Voogdij vastleggen in een testament bij de notaris

Je kunt in je testament laten vastleggen wie jij graag als voogd ziet voor je kind(eren). de specifieke wensen die je hebt ten aanzien van bijvoorbeeld de opvoeding, type school of religie en waar je kind gaat wonen. Ook kun je aangeven wie de financiële bewindvoering doet met betrekking tot de erfenis. Dit kan de voogd zijn of een ander persoon. Je kunt ook aangeven op welke leeftijd je kind de erfenis zelf in beheer krijgt.

Het voordeel van voogdij in je testament vastleggen, is dat je de wensen voor huidige kinderen en eventueel toekomstige kinderen meteen regelt. Je testament is namelijk gekoppeld aan de Basisregistratie Personen bij de gemeente. Aan deze manier van vastleggen van voogdij zijn notariskosten verbonden. Naast het aanwijzen van een voogd, kun je ook een bewindvoerder aanstellen. Deze persoon beheert het vermogen van het kind tot het kind volwassen is of tot een door jou bepaalde leeftijd.

Let op! Om de voogdij in een testament te laten vastleggen, moet je ouderlijk gezag hebben. Als moeder heb je dit automatisch. Als partner heb je dit automatisch als je getrouwd of geregistreerd partner bent. Is dit niet het geval, dan kun je je kind erkennen en het gezag aanvragen.

Lees ook: Waarom een testament opstellen een slimme keuze is als je kinderen hebt

Via gezagsregister voogdij vastleggen

Je kunt de voogdij kosteloos laten opnemen in het gezagsregister, maar dan geldt dit alleen voor dit kind. Voor elk ander (toekomstig) kind leg je dit opnieuw vast. Het gezagsregister is een snelle, kosteloze manier om voogdij vast te leggen, maar het is minder uitgebreid dan een testament. Een testament biedt meer ruimte voor gedetailleerde wensen en instructies.

Gezamenlijke voogdij vastleggen

Je kunt zoals eerder genoemd ook gezamenlijke voogdij laten vastleggen. Dan zijn twee mensen samen verantwoordelijk voor de verzorging en opvoeding van je kind. Doorgaans is dit een stel. Zij zijn verplicht om je kind in huis te nemen en op te voeden. Ze zijn ook verantwoordelijk voor de kosten hiervan. Ze mogen het vermogen van je kind niet gebruiken. Dit komt pas vrij als je kind 18 jaar is. Het is dus goed om rekening te houden met de financiële situatie van de voogden die je vraagt. Als één van de twee overlijdt, dan heeft de andere automatisch het gezag over je kind.

Het kan zijn dat jij en je partner verschillende ideeën hebben over wie voor jullie kind gaat zorgen. Jullie kunnen los van elkaar één of twee voogden aanwijzen. De rechter bekijkt in eerste instantie het testament (of het Gezagsregister) van de langstlevende ouder. Als het niet duidelijk is, wie dit betreft, dan bepaalt de rechtbank wie het voogdijschap over je kind krijgt.

Wat kost het om een voogd vast te leggen?

De kosten hangen voor het officieel vastleggen van een voogdij voornamelijk af van de notariskosten. Wanneer ouders een voogd willen aanwijzen voor hun minderjarige kinderen in het geval dat zij zelf niet meer kunnen zorgen voor de opvoeding, bijvoorbeeld door overlijden, wordt dit meestal vastgelegd in het testament. De kosten voor het opmaken van een testament, inclusief de benoeming van een voogd, variëren per notariskantoor.

Notariskosten zijn niet vastgesteld door de overheid en kunnen dus verschillen. Gemiddeld kan men denken aan een bedrag tussen de 200 en 600 euro voor een enkelvoudig testament, waarin ook de voogdij kan worden geregeld. Voor een gezamenlijk testament van partners liggen de kosten over het algemeen hoger. Je kunt ook heel eenvoudig een testament online regelen via NuNotariaat

Daarnaast is het mogelijk om de voogdij kosteloos te registreren in het gezagsregister dat wordt bijgehouden door de rechtbank. Dit is een eenvoudigere procedure waarbij geen notaris nodig is, maar het heeft niet dezelfde rechtskracht als een testamentaire voogdijbenoeming.

Voor specifieke prijzen is het aan te raden om bij meerdere notarissen offertes aan te vragen, zodat je een duidelijk beeld krijgt van de kosten.

Wat gebeurt er als je de voogdij niet regelt?

Het is niet verplicht om voogdij te laten vastleggen. Maar wel verstandig. Want als je niets hebt geregeld, dan beslist de rechter. Hij vraagt belanghebbenden uit je directe omgeving, zoals familie en vrienden. Als je kind ouder dan 12 jaar is, dan mag hij ook zijn voorkeur uitspreken. De rechter beslist daarna wat de beste oplossing is in het belang van je kind.

Kinderen hebben het recht om betrokken te worden bij beslissingen die hen aangaan, met name vanaf de leeftijd van 12 jaar. Hun mening is belangrijk en moet serieus worden genomen bij het kiezen van een voogd.

Kan de rechter geen geschikte oplossing vinden? Dan geeft de Raad voor de Kinderbescherming advies. Dit kan voorkomen als er meerdere geschikte voogden zijn of bij een familieruzie. Kan of wil niemand uit de familie of in de vriendenkring het voogdijschap op zich nemen? Dan zoekt een voogdijinstelling naar een geschikt pleeggezin of je kind krijgt begeleiding in zelfstandig wonen.

Wie wordt automatisch voogd?

In Nederland wordt niet automatisch een voogd aangewezen als ouders niets hebben vastgelegd en komen te overlijden. Het is een misvatting dat bijvoorbeeld de peetouders of de dichtstbijzijnde familieleden dan automatisch de voogdij krijgen. De rechtbank zal in dergelijke gevallen een voogd aanwijzen, met de intentie om te handelen in het beste belang van het kind.

De rechter zal eerst onderzoeken of er een testament is waarin de ouders een voogd hebben benoemd. Is dit niet het geval, dan zal de rechter binnen de familie- of vriendenkring naar mogelijke voogden zoeken. De voorkeur gaat uit naar iemand die al een band heeft met het kind. Als het kind 12 jaar of ouder is, wordt zijn of haar mening meegenomen in de beslissing.

Mocht er binnen de naaste omgeving niemand beschikbaar of bereid zijn om de voogdij op zich te nemen, dan zal de rechter een beroep doen op een voogdijinstelling. Deze instelling zoekt dan naar een passend pleeggezin of een andere vorm van opvang, zoals begeleid wonen, afhankelijk van de leeftijd en behoeften van het kind.

Het proactief vastleggen van voogdij is dus een belangrijke stap om te zorgen voor duidelijkheid en stabiliteit voor je kind in het geval dat jij er niet meer bent om zelf de zorg te dragen.