Recht op gelijke behandeling
Je rechten als deeltijdwerker worden wettelijk beschermd door de Wet ‘Verbod tot het maken van onderscheid tussen werknemers op grond van arbeidsduur’. Daarin is de gelijke behandeling van werknemers met een verschillende arbeidsduur geregeld. Deze wet geldt sinds 1 november 1996. Daarin wordt werkgevers, CAO-partijen en anderen die arbeidsvoorwaarden bepalen, verboden om onderscheid te maken tussen werknemers die een verschillend aantal uren per week of maand werken. De wet geldt ook voor ambtenaren en arbeidscontractanten bij de overheid.
Onder gelijke behandeling wordt verstaan dat mensen die een verschillend aantal uur per week of maand werken, dezelfde rechten en plichten hebben. Iemand die 12 uur per week werkt, mag niet worden benadeeld ten opzichte van iemand die een volledige baan heeft (bijvoorbeeld 38 uur per week). Wordt er onderscheid gemaakt tussen vergelijkbare werknemers op grond van hun arbeidsduur en is dat onderscheid nadelig voor één van de werknemers, dan is er sprake van ongelijke behandeling.
Voordelig onderscheid
Onderscheid is niet altijd nadelig. Bijvoorbeeld wanneer het gaat om een onkostenvergoeding. Werk je 20 uur gespreid over 5 dagen, dan zul je dezelfde reiskostenvergoeding moeten ontvangen als een collega die een volle werkweek heeft. Werk je 20 uur in 3 dagen, dan is de vergoeding wel lager dan die van een voltijdwerker. De feitelijk gemaakte kosten vormen het uitgangspunt. Dat kan verschillen opleveren, die niet nadelig zijn.
Toegestaan onderscheid
Dat betekent automatisch dat niet alle onderscheid is verboden. Als er onderscheid wordt gemaakt, kàn het namelijk zijn dat daarvoor een objectieve rechtvaardiging bestaat. Dan geldt er géén wettelijk verbod. De werkgever of CAO-partij moet die rechtvaardiging kunnen aantonen. Daarvoor zijn toetsingscriteria opgesteld.
De werkgever of CAO-partij moet kunnen aantonen dat het gemaakte onderscheid beantwoordt aan een werkelijke behoefte van de onderneming of instelling. Ook moet het onderscheid geschikt en noodzakelijk zijn, om het gestelde doel te bereiken. Iedere werknemer, ongeacht diens arbeidsduur, heeft bijvoorbeeld recht op bijzonder verlof voor doktersbezoek. Het kan echter te rechtvaardigen zijn dat iemand die in deeltijd werkt, wordt verzocht doktersbezoek in zijn of haar vrije tijd te plannen.
Commissie gelijke behandeling
De naleving van de wet voor mensen die in deeltijd werken, wordt gecontroleerd door de Commissie gelijke behandeling. Wanneer je denkt dat je op grond van je arbeidsduur nadelig wordt behandeld, dan kun je die commissie vragen om de situatie te onderzoeken. Ook de ondernemingsraad kan zo’n verzoek indienen.
Werkgevers, CAO-partijen en ondernemingsraden kunnen bovendien regelingen of collectieve arbeidsovereenkomsten vooraf (uit oogpunt van preventie) aan deze commissie voorleggen. De Commissie gelijke behandeling geeft dan een oordeel. Hoewel dat oordeel niet bindend is, blijkt dat het in de praktijk meestal wel wordt opgevolgd. Je kunt er als werknemer echter niet je gelijk mee afdwingen. Daarover beslist de rechter.