Meer moeders dan vaders kiezen voor deeltijdwerk

Vrouwen met een voltijdbaan stappen vaker dan mannen over naar deeltijd, vooral als ze samenwonen. Na de komst van een kind wordt dat verschil nog groter. Zo blijkt uit onderzoek van het CBS. De keuze om deeltijd te gaan werken hangt voor veel vrouwen samen met de geboorte van hun eerste kind. In de vier jaar voorafgaand aan de geboorte stappen vrouwen vaak al over van een voltijd- naar een deeltijdbaan. Ook bij mannen neemt de kans op een overstap van voltijd- naar deeltijdwerk in het jaar waarin ze vader worden en de jaren kort daarna toe. Uit onderzoek blijk dat zij dit veel minder vaak doen dan vrouwen. Het overgrote deel van de mannen blijft, ook als ze vader worden, voltijd werken. 1 op de 10 ouders met minderjarige kinderen geeft aan zorgtaken en betaald werk gelijk te verdelen. Bij nagenoeg alle andere ouders besteedde de vader meer tijd aan betaald werk en de moeder meer tijd aan zorgtaken.

Wel is de laatste jaren de wettelijke bescherming van deeltijdwerk flink verbeterd. Op die manier wordt het voor mannen en vrouwen gemakkelijker om werk buitenshuis te combineren met onbetaalde taken, zoals de zorg voor kinderen.

Recht op deeltijdwerk

Om te beginnen mag er geen onderscheid gemaakt worden tussen fulltimers en deeltijders. Dat betekent ondermeer dat zij dezelfde rechten hebben om een pensioen op te bouwen en dat ze per uur even veel moeten verdienen. Bovendien is in de Wet Aanpassing Arbeidsduur (WAA) vastgelegd dat iedereen die dat wil de kans moet krijgen om meer of minder uren te gaan werken. De werkgever mag zo’n verzoek alleen weigeren als het bedrijf hierdoor grote schade zou ondervinden. De WAA geldt voor bedrijven met meer dan tien werknemers. Kleinere bedrijven kunnen een eigen regeling treffen.

Arbeidsvoorwaarden deeltijdwerk

Loon, vakantiedagen, bijzonder verlof, overwerktoeslag, recht op ouderschapsverlof, pensioen, het zijn allemaal belangrijke arbeidsvoorwaarden. Hoe zit het met je arbeidsvoorwaarden als je in deeltijd werkt?

Loon

Iemand die fulltime werkt verdient meer dan haar collega’s die in deeltijd werken. Dat is logisch. Maar per uur moeten fulltimers en deeltijders die hetzelfde werk doen bruto even veel verdienen. Gelijke behandeling van fulltimers en deeltijders is wettelijk geregeld. Ook vakantiegeld, onregelmatigheids- en andere toeslagen zijn voor alle werknemers gelijk.

Vakantiedagen

Je hebt in verhouding evenveel recht op vakantiedagen als een voltijdwerker. Als collega’s, die hele dagen werken, recht hebben op 20 vakantiedagen en jij werkt halve dagen, dan heb je recht op 20 halve vakantiedagen. Als in de CAO is bepaald dat het aantal vakantiedagen per jaar vijf keer de arbeidsduur per week bedraagt, dan geldt dat in dezelfde verhouding ook voor degenen die in deeltijd werken. Soms is een berekening in uren nodig om het exacte vakantierecht te bepalen. Dat is bijvoorbeeld het geval als je niet elke week werkt, of op verschillende dagen een verschillend aantal uren werkt. Voor het opnemen van vakantiedagen horen voor alle werknemers in het bedrijf dezelfde regels te gelden.

Proeftijd

Jij en je werkgever kunnen met elkaar een proeftijd afspreken. je werkgever moet dan schriftelijk vastleggen hoe lang uw proeftijd is. De maximale duur van de proeftijd hangt af van de duur van de arbeidsovereenkomst. De proeftijd is nooit langer dan 2 maanden. Is er na je eerste arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd sprake van een opvolgende arbeidsovereenkomst? Dan mag in principe geen proeftijd worden afgesproken in het nieuwe opvolgende arbeidscontract. Daarop is 1 uitzondering. Vraagt de functie waarvoor de nieuwe arbeidsovereenkomst geldt duidelijk andere vaardigheden of verantwoordelijkheden? Dan mag er wel een proeftijd zijn afgesproken.

Bijzonder verlof

Als deeltijdwerker heb je recht op bijzonder verlof wanneer er sprake is van bijzondere omstandigheden, zoals een begrafenis, verhuizing of ernstige ziekte van een familielid. Daarover zijn regels opgenomen in de wet, CAO’s en vergelijkbare regelingen. Je arbeidsduur heeft daar geen invloed op. Iedere werknemer kan dus aanspraak maken op dezelfde mogelijkheden voor zulk verlof. Van deze regel kan eventueel worden afgeweken als het om een gebeurtenis gaat die je als deeltijdwerker zou kunnen plannen op een dag waarop je niet werkt. Bij bijzondere feestdagen hebben alle werknemers vrij op de dag zelf. Als je volgens het rooster die dag toch niet zou werken, kun je daarvoor geen compensatie op een andere dag eisen.

Overwerk

Als je in deeltijd werkt en je werkgever vraagt je om buiten de afgesproken arbeidstijden te werken, dan is dat in principe overwerk. Over overwerk staan meestal afspraken in de CAO. Soms worden de extra uren uitbetaald (eventueel met een overwerktoeslag er bovenop), soms worden ze gecompenseerd met extra vrije tijd.

Ouderschapsverlof

Iedere werknemer die langer dan een jaar in dienst is bij dezelfde werkgever, kan (on)betaald verlof opnemen voor het verzorgen van een kind tot de leeftijd van acht jaar. Dat betekent dat je ook met een deeltijdbaan in aanmerking komt voor ouderschapsverlof. Lees meer over de voorwaarden van (on)betaald ouderschapsverlof.

Sociale zekerheid en pensioen

Als werknemer ben je verzekerd voor ziekte, werkloosheid en arbeidsongeschiktheid. Hiervoor betaal je premies. Het maakt niet uit of je fulltime werkt of in deeltijd. Als je meer wilt weten over sociale zekerheid kun je terecht op de website van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid: www.minszw.nl.

Ook kun je als deeltijder deelnemen aan de pensioenregeling die geldt voor het bedrijf of de bedrijfstak waar je werkt. Pensioen bouw je pas op vanaf een bepaald deel van je inkomen, de franchise genaamd. Deze franchise wordt aangepast aan het aantal uren dat je werkt. Als je voor 50% werkt, wordt de franchise ook gehalveerd. Zo kan vrijwel elke werknemer een pensioen voor later opbouwen. Als je vragen hebt over je pensioen kun je bij je werkgever terecht of bij de pensioenregeling waaraan je deelneemt.

Nieuwe arbeidsovereenkomst nodig?

De overgang van een volledige baan naar een deeltijdbaan betekent niet dat je een nieuw dienstverband aangaat. Als je functie hetzelfde blijft, verandert er verder niets. De officiële datum van indiensttreding blijft gelijk en de werkgever mag geen (nieuwe) proeftijd instellen. Als je minder uren gaat werken in een andere functie, mag je werkgever wel een proeftijd van maximaal twee maanden instellen, om te bekijken of je die nieuwe functie goed vervult. Dit maximum is overigens alleen geldig wanneer het gaat om een contract van langer dan twee jaar of voor onbepaald tijd.

Voor contracten van korter dan twee jaar geldt een maximale proeftijd van één maand. Gedurende die proefperiode kan de arbeidsovereenkomst zonder opzegging en met onmiddellijke ingang worden beëindigd. Je bent niet verplicht om een contract af te sluiten met je werkgever als je in deeltijd gaat werken. Toch is het wel verstandig om de gemaakte afspraken schriftelijk vast te leggen. Het is altijd belangrijk om de zaken goed te regelen als er een arbeidsovereenkomst wordt gesloten. Je kunt immers beter te veel dan te weinig regelen. Zaken als het kunnen volgen van cursussen en opleidingen, en de mogelijkheid om je arbeidsduur te veranderen kun je bijvoorbeeld heel goed in dit contract laten opnemen.

Meer informatie

Wil je meer informatie over de mogelijkheden en voorwaarden voor werken in deeltijd, dan kun je terecht bij je werkgever of personeelchef. Ook kun je contact opnemen met de informatietelefoon van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, 0800 - 9051 (gratis) of kijk op Rijksoverheid.nl. Als je lid bent van een vakbond kun je daar terecht voor informatie.