Het tellen van 0 naar 1.000 begint eigenlijk al zo’n 12 maanden voor de bevruchting; zowel de leefstijl van de vader als de moeder bepalen namelijk de kwaliteit van de bevruchte eicel. Het tellen start zeker direct na de bevruchting in de baarmoeder. In deze periode groeit je kind het meest. Ter vergelijking: als hij de rest van zijn leven in die mate door zou groeien, zou hij voor de basisschool één miljoen kilo wegen. Oké, vergeet dat maar weer. Het gaat erom dat je als mens in je leven nooit meer zo’n snelle ontwikkeling doormaakt. Die eerste 1.000 dagen zijn dus van groot belang voor de gezondheid (én daarmee het geluk) van de volgende 32.000 dagen van je kind. Met andere woorden: je krijgt maar één kans op een goede start. Nou ja, dat is gelukkig niet helemaal waar; het is wel een kans die je eigenlijk niet moet laten liggen.

Waarom een goede start zo belangrijk is

Hoe werkt het dan precies? Tijdens de eerste drie maanden van de zwangerschap worden alle organen gevormd. Het hart is bijvoorbeeld al na acht weken compleet aangelegd. Juist vanwege die razendsnelle ontwikkeling is het dus van groot belang dat die eerste periode ‘goed’ is. Een hart kan je nou eenmaal niet opnieuw aanleggen, net zomin als het brein. Inderdaad, zelfs het vermogen van je kind om later goed te kunnen leren, wordt voor een aanzienlijk deel tijdens die eerste 1.000 dagen bepaald. Vinden we de geboorte van elk kind sowieso al een klein wonder, als je het zo bekijkt is dat het ook écht! Best gaaf om je dit te realiseren. En ja, ook best beangstigend. Want hoe doe je het ‘goed’ en wat moet je te allen tijde voorkomen?

De invloed van jouw stress op je kind

Natuurlijk weten we inmiddels best dat roken en drinken tijdens de zwangerschap uit den boze zijn en leidt tot vroeggeboorte en kleinere kinderen. Uit onderzoek blijkt daarnaast dat een slechte leefomgeving door bijvoorbeeld luchtvervuiling en zelfs psychische problemen en stress bij de zwangere moeder grote gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid van kinderen gedurende hun hele leven. Bij hoge, aanhoudende stress geeft de placenta stresshormonen door aan het ongeboren kind en dit zorgt ervoor dat het later heftiger op stress zal reageren.

In die zin kan de continue tijdsdruk waar veel jonge (aanstaande) ouders mee te maken hebben, best schadelijk zijn voor baby’s en jonge kinderen. Dat de overheid dit gevaar ook ziet en de kans op een goede start voor ieder kind mede wil faciliteren, heeft ertoe geleid dat het ouderschapsverlof de komende regeerperiode wordt uitgebreid. De bedoeling is gedeeltelijk (50%) betaald verlof voor negen weken wettelijk mogelijk te maken voor alle werknemers (vaders én moeders) in loondienst. Een klein maar mooi begin!

Gezonde basis leggen voor je kind: hoe doe je dat?

Misschien denk je: interessant verhaal, maar zoveel invloed heb ik toch niet? Er is toch ook zoiets als DNA en die genetische aanleg is toch niet of nauwelijks te beïnvloeden? Deels toch wel. De afstelling van de genen bepaalt of ze actief zijn of juist niet, en onder meer voeding en leefstijl zijn van invloed op die genetische afstelling. Vandaar dat ook de periode na de geboorte, zo tot het tweede jaar, cruciaal is voor een goede start. In die tijd wordt de groei, de motoriek, maar ook de taalontwikkeling en een goede hechting bepaald en kunnen jij (en je partner) een gezonde basis leggen voor de toekomstige ontwikkeling van je baby.

Naast dingen die je beter niet kunt doen, zijn er - gelukkig - ook dingen die je juist wél zou moeten doen. Direct na de bevruchting is er natuurlijk de gezonde voeding, extra foliumzuur en voldoende rust voor de moeder die het voor de baby in de buik goed toeven maakt. Maar ook alcohol en sigaretten laten staan, is van cruciaal belang. Niet alleen voor en tijdens de zwangerschap, maar voor de rest van je baby’s leven.

Het belang van een goede hechting met je baby

Daarnaast blijft goed voor jezelf zorgen ook na de geboorte belangrijk voor een optimale levensloop van je baby, net als voldoende aandacht voor de breinontwikkeling en hechting. Ouders die meer weten over de werking van het jonge brein kunnen beter omgaan met de uitdagingen waar ze dagelijks tegenaan lopen, blijkt uit onderzoek.

Wanneer ouders goed reageren op signalen die een baby geeft en begrijpen wat hij nodig heeft - troost, eten, een schone luier - dan hecht het kind zich veilig, want hersenen zijn een bouwplaats. Positieve resultaten uit het verleden bouwen vertrouwen voor de toekomst. Gebeurt dat niet en leert het kind zich minder goed te hechten, dan kan dat later leiden tot gedragsproblemen, minder zelfvertrouwen en zelfs tot het slechter in staat zijn om vriendjes te maken. Daarom is een goede hechting zo belangrijk voor je baby.

Praten tegen je baby bevordert zijn taalontwikkeling

Zijn gedragsproblemen ook op latere leeftijd nog wel enigszins te beïnvloeden, een taalachterstand is dat helaas niet. Ouders die onvoldoende tegen hun baby praten omdat ze denken dat hij dat toch niet begrijpt, zullen daar later tegenaan lopen. De woordenschat van een kind van drie begint namelijk op de dag dat hij geboren wordt. En wie beter leert communiceren, kan beter uitleggen wat ‘ie nodig heeft en ontwikkelt zich makkelijker.

Gebruik je positieve invloed als ouder

Vind je het allemaal best heftig of juist een mooie gedachte dat je op een positieve manier zoveel invloed kunt hebben op de gezondheid en het geluk van jouw kind? Wanhoop hoe dan ook niet. Je kind een ‘kansrijke start’ bieden, gaat echt niet om ingewikkelde zaken die je jezelf met gezwinde spoed moet aanleren. Vaak zijn het juist dingen die je al van nature doet. Meer weten over hoe het precies zit, helpt wel om het vol overgave en uit liefde vol te houden. Ook als anderen zeggen dat het onzin is om rust, reinheid en regelmaat voor je kind na te streven. Of dat je ervoor kiest je kind bij jou op de kamer te laten slapen als hij ziek is, of niet langer dan een paar minuutjes te laten huilen.

Kortom: volg je intuïtieve oudergevoel én informeer jezelf, dan komt het allemaal goed. Ook als het je vaker dan je wilt niet goed lukt om in ‘zen-stand’ te leven, kinderen zijn veerkrachtig genoeg om hobbels in de weg te overwinnen.

6x zo geef jij je kind een kansrijke start

• Start samen met je partner al voor de conceptie (liefst 12 maanden) met een gezonde leefstijl.
• Oefen tijdens de zwangerschap verder met een zekere zen-leefstijl. Eet gezond, drink niet, rook niet en probeer overmatige stress te voorkomen. Je bent geen Boeddha, maar bewustwording dat je het allemaal doet voor jouw toekomstige kind is al het halve werk.
• Wees je na de geboorte bewust van het belang van veilige hechting, ontdek wat je kind nodig heeft, ben je bewust van zijn breinontwikkeling, praat veel met je baby en houd zoveel als je kan (en ondanks de tropenjaren die volgen op iedere geboorte!) die gezonde, relaxte leefstijl vast. Al is het maar in het weekend of gewoon af en toe.
• Vertrouw op jouw moedergevoel (én vadergevoel).
• Wees lief voor jezelf. Want een gezonde en gelukkige ouder is als balsem voor het kind.
• Het geluk van je kind (en van jou en je partner) ligt in jullie handen. Misschien een beetje een heftige realisatie, maar ook ontzettend mooi! Koester dit.

Meer weten? Neem eens een kijkje op gezondegeneratie.nl.

Dit artikel is eerder in magazine WIJ verschenen. Geschreven door Renate Tromp.