Wie buiten een beetje om zich heen kijkt, ziet het fenomeen overal. Ouders in de speeltuin of wandelend achter de kinderwagen loerend op dat magische scherm dat onze wereld met één druk op de knop groter maakt. Een wereld die, eerlijk is eerlijk, gevoelsmatig best wat kleiner wordt na de komst van een baby. Maar weten we wel voldoende wat het effect van al die sneak peeks is op onze kinderen?

Meer bereikbaar, minder alert

Ook al zijn onderzoeken naar de impact van het gebruik van mobieltjes door ouders op kinderen relatief schaars, ze wijzen wel allemaal in dezelfde richting: social media, werkmail en een snelle online boodschap trekken met gemak de aandacht weg bij de baby. Dit zogenaamde phubbing - een combinatie tussen phone en snubbing, oftewel afpoeieren - heeft bovendien een negatief effect op de interactie tussen ouders en kinderen.

Het blijkt dat door het gebruik van mobiele telefoons de zogenaamde ‘responsiviteit’ van ouders duidelijk vermindert. Dat kan zijn: snel reageren op een signaal dat je kind je nodig heeft, je kind troosten als hij overstuur is, beschikbaar zijn voor interactie zoals een lach en je kind begeleiden in acties die de ontwikkeling stimuleren. Mmm, dat zijn best belangrijke ouderschapstaken. Kortom: maken onze geliefde mobieltjes ouders voor de buitenwereld juist beter bereikbaar, de alertheid richting kinderen wordt een stuk minder.

Even op een andere planeet

Yara, moeder van Mick (9 maanden) en freelance filmmaker, is niet blij met deze boodschap, maar herkent het wel. Yara: “Telefoons zijn gewoon een soort drugs. Soms vraagt Mick duidelijk om aandacht en ik merk dat ik van heel ver moet komen. Alsof ik even op een andere planeet zat. Op dat soort momenten schrik ik eerst omdat ik bang ben dat er iets naars is gebeurd. Daarna voel ik me vooral schuldig en krijgt ‘ie mijn volle aandacht.”

Linda, moeder van Olivia (2) en jeugdwerker bij MEE, herkent dat schuldgevoel ook. “Soms pak ik op mijn dag thuis even een momentje voor mezelf. Dan scroll ik wat door social media en voordat ik het weet, zijn er 10-15 minuten voorbij. Op zich is even je zinnen verzetten prima, maar in de meeste gevallen check ik dan ook nog even snel mijn werkmail. (lachend) En als ik daar eenmaal aan begin …” Marloes, moeder van Alyssa (5) en werkzaam als vrijwilliger, is in die zin wat strenger in de leer. Marloes: “Als ik met mijn dochter ben, zit ik eigenlijk nauwelijks op mijn telefoon en dat is een heel bewuste keuze. Wat helpt is dat ik sowieso niet heel verslaafd ben aan mijn mobiel. Als ik ‘m vergeet, boeit dat me totaal niet. Maar ik vind ook echt: je kind verdient jouw onverdeelde aandacht. De tijd gaat al snel genoeg.”

Alleen fysieke aanwezigheid is niet genoeg

Uit onderzoek blijkt ook: je aandacht evenwichtig verdelen tussen je mobiel en je kind is echt onmogelijk. En ouders weten dat uit ervaring maar al te goed. Kan je best de was opvouwen en tegelijk verliefde blikken uitwisselen met je kind, als je scrollt door werkmail of je insta-feed lijkt je brein volledig overgenomen. Een bekend onderzoek onder opvoedkundigen - het zogenaamde ‘still face experiment’ - is recent herhaald met gebruik van de mobiele telefoon. Er werd gekeken naar de reacties van heel jonge kinderen bij moeders die een tijdje onbewogen en met een uitdrukkingsloos gezicht bij hun kind zitten. Al snel begint het kind aandacht te vragen door drukker te bewegen, vervolgens geluiden te produceren en uiteindelijk hard te huilen. Hetzelfde gebeurde tijdens het herhaalde experiment bij kinderen van wie de moeder een tijdje op haar mobiele telefoon zat.

Conclusie: alleen je fysieke aanwezigheid is niet genoeg om je kind een gevoel van vertrouwen en veiligheid te geven. Lees hier waarom hechten zo belangrijk is.

Altijd bereikbaar moeten zijn

Linda heeft door haar werk veel pedagogische kennis en weet precies wat je als ouder wel of niet moet doen. Toch herkent ze de beschreven reactie van haar eigen dochter. “Als ik te lang op mijn mobiel zit, komt mijn dochter naar me toe en gaat ze op het scherm rammen. Oh ja, wegleggen dat ding, denk ik dan. Op zo’n moment lijkt het best grappig, maar eigenlijk is het erg dat zij zo jong al doorheeft dat ik er dan niet meer helemaal bij ben.” Ook Yara geeft aan dat het verslavende karakter van social media en de druk om altijd bereikbaar te zijn het extra lastig maakt om die mobiel te negeren. “Als moeder kies ik er echt niet voor om me te laten afleiden. Maar ik gebruik dat ding al jaren intensief, ook voor mijn werk. Het is best lastig om die gewoonte af te leren.”

Marloes vindt dat werkende ouders simpelweg wat strenger voor zichzelf moeten zijn. “Mijn tip is: denk aan de toekomst en aan hoe jouw kind je zal zien. Zelf herinner ik me mijn vader vooral als die man die altijd achter zijn computer zat. Dat is echt niet wat ik zelf wil en dat maakt ook dat ik me er zo bewust van ben. Het is belangrijk voor je kind dat je de eerste jaren onverdeelde aandacht hebt en een band kunt opbouwen. Die mail aan je baas kan ook nog wel als je kind slaapt.”

Een baby is soms best saai

Naast het verslavende karakter is er nog een reden waarom we onze mobiel steeds weer oppakken: verveling. Een pijnlijke constatering maar wel eentje die veel ouders herkennen. Het is simpelweg niet altijd even vervullend of spannend om voor een baby te zorgen. Yara: “Als ik heel eerlijk ben, vind ik de dagen met Mick soms best saai. Bijvoorbeeld als hij lekker zelf aan het spelen is en ik voel dat hij die ruimte ook nodig heeft. Ik merk dat ik als opvulling steeds vaker taarten ga bakken, want ja wat moet je anders? (lachend) Maar meestal zijn die ook zo klaar. Dan bedenk ik dat ik een fotoalbum zou kunnen maken. Helaas is er altijd dat stemmetje in mijn achterhoofd dat zegt: het moet wel nuttig zijn wat je met je tijd doet.”

Linda geeft zichzelf meer ruimte in mobiel gebruik, ook als ze met haar dochter is. “Het hoort bij deze tijd, dus accepteer dat gewoon. Het is toch ook fijn dat je als volwassene met alleen een kind om je heen af en toe kan intunen in de buitenwereld. Ik zie dat echt als een voordeel voor ouders van nu. Het voorkomt eenzaamheid.”

De eerste 1000 dagen

Misschien wel de belangrijkste reden om toch te proberen je schermtijd te verminderen, is de positieve impact van interactie met je kind op zijn ontwikkeling. De eerste 1000 dagen (inclusief zwangerschap) zijn belangrijk voor de hechting maar ook voor de ontwikkeling van het brein. In die periode eindeloos praten, boekjes lezen, liedjes zingen, in verbinding zijn, is super vormend en pakt later positief uit voor je kind. Natuurlijk moet je dat ‘eindeloos’ niet te letterlijk nemen, ook jezelf een beetje leren vermaken is een belangrijke vaardigheid voor kinderen. En ouders moeten ook werken, dat spreekt voor zich. Toch kan de positieve invloed van samen dingen doen nauwelijks worden overschat.

Lief zijn voor jezelf

Marloes is het daar helemaal mee eens. “Je kunt die band maar één keer opbouwen. Net als ik gaan veel ouders scheiden. Nog een reden om zeker in het begin zo veel mogelijk tijd aan je kind te geven. Voor je kind is dat van levensbelang en voor jou is het maar tijdelijk, dus grijp die kans.” Yara denkt ook aan de toekomst bij het verminderen van haar verslavingsgevoeligheid.

“Kinderen kijken naar wat je doet en niet zozeer naar wat je zegt. Dus het goede voorbeeld geven is belangrijk voor Micks schermgebruik later. Mijn vriend doet het wat dat betreft beter dan ik. Hij negeert zijn telefoon en pakt ‘m pas als Mick naar bed is. Online tijd leren bundelen is voor mij absoluut een topprioriteit.” Linda geeft nog wel een relativerende winstwaarschuwing. “Natuurlijk speel je een belangrijke rol in de ontwikkeling van je kind. Maar je moet ook lief zijn voor jezelf. Anders kan de teleurstelling alleen maar heel groot worden als ook jouw kind niet perfect blijkt te zijn. En als dat betekent dat je af en toe even ontspant met je mobiel, overleeft je kind dat echt wel.”

Dit artikel is eerder verschenen in magazine WIJ. Geschreven door Renate Tromp.