We hebben de standpunten van de partijen onderverdeeld in drie thema’s: Kinderopvang, Werk, verlof & financiën en Zorg (in de breedste zin van het woord). Op dit moment zijn nog niet de volledige programma’s van alle politieke partijen bekend. Er kunnen nog wijzigingen en aanvullingen volgen. We houden dit in de gaten en zullen deze pagina daarom regelmatig bijwerken.

Kieswijzer voor ouders

Ouders & Onderwijs en Stichting Voor Werkende Ouders maakten speciaal voor ouders een kieswijzer. Alle politieke partijen hebben een aantal concrete stellingen beantwoord over thema’s als toegankelijkheid van de kinderopvang en verlofregelingen. Beantwoord zelf deze stellingen en je ontdekt welke politieke partij het beste aansluit bij jouw mening.

Snel naar de standpunten van jouw favoriete partij?

Klik op de partij die je wilt bekijken en spring er direct naartoe.

• BBB
• BIJ1
• CDA
• ChristenUnie
• D66
• Forum voor Democratie
• GroenLinks/PvdA
• NSC
• Partij voor de Dieren
• PVV
• SGP
• SP
• Volt
• VVD

BBB

Hieronder vind je de belangrijkste standpunten van de BBB voor jou en je gezin.

Kinderopvang

• De BBB wil zo snel mogelijk een stelsel voor kinderopvang invoeren, met een beperkte eigen bijdrage. Dit is voor iedereen die aantoonbaar een bijdrage levert in loondienst, als ondernemer of als vrijwilliger of mantelzorger.

• De BBB wil ervoor zorgen dat ook mensen met flexibele diensten voldoende toegang hebben tot gastouderopvang.

Werk, verlof & financiën

• De BBB wil het huidige toeslagenstelsel afschaffen en vervangen door een systeem waarbij bijvoorbeeld de eerste € 30.000 inkomen voor werknemer en werkgever belasting- en premievrij is.

• De loonkloof, die leidt tot een lager gemiddeld uurloon voor vrouwen die hetzelfde werk verrichten als mannen, moet worden gedicht en het liefst zo snel mogelijk. Een dergelijk verschil in uurloon is overigens ook verboden op grond van de Wet gelijke behandeling.

• De BBB wil zorgen dat de gezinnen die het slachtoffer zijn van het toeslagenschandaal op korte termijn financieel worden gecompenseerd. Hierbij wordt gestreefd naar een snelle gezinshereniging, daar waar kinderen onterecht uit huis zijn geplaatst.

Zorg

• Mantelzorg wordt met liefde gegeven, maar is vaak ook zwaar. BBB wil mantelzorgers ontlasten door tijdelijk vervangende zorg mogelijk te maken, mogelijkheden te bieden voor passende vergoedingen en erkenning. Mantelzorg mag nooit een vervanging zijn voor tekorten in professionele zorg, tenzij families dat zelf graag willen. Dan worden zij ondersteund.

BIJ1

Hieronder vind je de belangrijkste standpunten van BIJ1 voor jou en je gezin.

Werk, verlof & financiën

• BIJ1 schaft de 40-urige werkweek af en gaat naar een 30-urige werkweek met loonbehoud.

• Partnerverlof wordt gelijkgetrokken met het kraam- en bevallingsverlof. Voor alle ouders op verlof wordt er 100% inkomen doorbetaald. Kinderopvang wordt gratis.

• Onbetaald werk dat nog vaak als ‘vrouwenwerk’ wordt gezien, zoals mantelzorg, huishoudelijk werk of zorg voor kinderen, wordt beter gecompenseerd.

• BIJ1 gaat strenger toezien op de geldende regels voor het faciliteren van noden van werknemers, zoals kolven of bidden op de werkvloer. Daarnaast wordt menstruatieverlof ingevoerd.

• BIJ1 werkt aan toegankelijke werkplekken door onder andere het recht op thuiswerk vast te leggen en meer (onafhankelijke) ondersteuning op de werkvloer.

• Vrijheid creëren voor werknemers om eigen werktijden te bepalen of in deeltijd te werken en zorgen voor eerlijke vergoedingen voor stages.

Zorg

• Mensen die zwanger zijn en gaan bevallen hebben altijd het recht om zelf beslissingen te nemen over wat er met hun lichaam gebeurt.

• Er komt een wet op draagouderschap op basis van het Wetsvoorstel kind, draagmoederschap en afstamming, met solide bescherming voor kinderen, draagouders en wensouders.

• Er komt een wet voor meerouderschap. Het huidige huwelijksrecht en samenlevingsrecht worden op zo’n manier aangepast, dat er gelijke sociale en financiële rechten worden geboden aan alle gezinnen, samenwonenden en samenlevenden.

• Er wordt een einde gemaakt aan interlandelijke adoptie.

• Adoptie binnen Nederland kan alleen wanneer de gegevens van biologische ouders beschikbaar blijven voor het geadopteerde kind. Ook moet het 100 procent zeker zijn dat het gaat om een vrijwillige adoptie waarbij pleegzorg niet een betere optie is.

• Mensen die in het verleden als kind zijn geadopteerd, hebben het recht om de feiten van hun afstamming te weten en worden hierin waar mogelijk gesteund door de overheid.

CDA

Hieronder vind je de belangrijkste standpunten van het CDA voor jou en je gezin.

Kinderopvang

• De kinderopvang wordt voor alle kinderen van 2 tot 4 jaar gedurende twee dagen per week volledig door de overheid vergoed. Daarmee wordt de ontwikkeling van peuters gestimuleerd.

• Omdat de hervorming van de kinderopvang complex en tijdrovend is, wordt op korte termijn gezorgd voor verbeteringen in het huidige stelsel van kinderopvangtoeslag door dit te vereenvoudigen en de risico’s op terugvordering te verlagen.

• De kinderopvangtoeslag moet hervormd worden naar een systeem van directe financiering aan kinderopvanginstellingen. Hierbij wordt dan een inkomensafhankelijke bijdrage gevraagd van hoge inkomens om de grote druk op de kinderopvang niet uit de hand te laten lopen.

• Voor lage en middeninkomens wordt de kinderopvang bijna gratis. Bij de invoering hiervan moet aandacht zijn voor de capaciteit en kwaliteit van de kinderopvang, de aanpak van overwinsten, het behoud van diversiteit in het aanbod (ieder kind is uniek) en voor de rol van gemeenten die nu voorschoolse educatie faciliteren.

Werk, verlof & financiën

• De noodzaak om de bestaanszekerheid te vergroten, geldt als eerste voor gezinnen. Op de agenda staat het hervormen van het belasting- en toeslagenstelsel en het verlagen van de lasten op arbeid.

• Om gezinnen meer financiële rust en ruimte te geven, wordt de kinderbijslag verhoogd voor álle gezinnen. Voor gezinnen met een laag inkomen verhoogt het CDA ook het kindgebonden budget als extra ondersteuning in de kosten voor hun kinderen.

• Gezinnen zijn vrij om zelf te bepalen hoe partners werk en zorg onder elkaar verdelen. Het CDA voert daarom weer gedeeltelijke overdraagbaarheid van de algemene heffingskorting in om bestaanszekerheid verder te ondersteunen.

• Recht doen aan het gezinsleven betekent ook dat er ruimte is om er te zijn als het nodig is, om aandacht te kunnen geven aan wat echt belangrijk is. Het CDA zet daarom in op een structurele hervorming van het verlofstelsel. Hierbij wordt gestreefd naar een simpele gezamenlijke regeling voor alle vormen van verlof. Hierdoor krijgen gezinnen meer keuzevrijheid wanneer ze verlof opnemen. Zo kunnen grootouders bijvoorbeeld verlof opnemen voor het oppassen op de kleinkinderen.

• De belastingheffingen en toeslagen worden hervormd, met duidelijk tarieven en meer vaste bedragen, zoals de kinderbijslag.

• Om alle toeslagenouders te compenseren kiest het CDA voor een aanpak waarin maatwerk en de mens vooropstaan. Dat betekent dat toeslagenouders op een locatie dicht bij huis in een keer hun verhaal doen, dat de materiële schade (kwijtraken huis, schulden) wordt gecompenseerd door de Belastingdienst en dat immateriële ondersteuning wordt geboden door de gemeenten (hulp bij werk, gezondheid, gezin). Er wordt gestreefd naar een korte doorlooptijd van enkele weken in plaats van jaren en van vertrouwen, met steekproefsgewijze controles om misbruik tegen te gaan. Mensen die niet gedupeerd zijn, krijgen sneller een definitieve afwijzing, zodat gedupeerden eerder worden geholpen.

Zorg

• Mantelzorgers verdienen meer support. Er komt meer praktische ondersteuning en respijtzorg voor mantelzorgers. Zo moeten initiatieven voor ‘zorgmaatjes’ worden aangemoedigd om mantelzorgers te ontlasten door op gepaste momenten een helpende hand te bieden.

• Om het belang van gezinnen voor onze samenleving te onderstrepen wil het CDA een minister voor het Gezin. Deze minister brengt elke twee jaar een ‘staat van het gezin’ uit zodat gezinsbeleid hoog op de politieke agenda blijft staan en door één minister wordt vormgegeven. Een generatietoets maakt het effect van wetgeving zichtbaar op de kansen voor de volgende generatie.

ChristenUnie

Hieronder vind je de belangrijkste standpunten van de ChristenUnie voor jou en je gezin.

Kinderopvang

• Het kinderopvangstelsel moet worden herzien. Het huidige systeem met kinderopvangtoeslag zorgt voor veel problemen en onwenselijk hoge terugvorderingen. Ouders moeten zelf kunnen kiezen hoe zij arbeid en zorg combineren in het huishouden. Daarvoor is een eerlijk belastingstelsel en kwalitatief goede en betaalbare kinderopvang noodzakelijk. Er is veel geld beschikbaar om het stelsel van kinderopvang te hervormen en het voor werkende ouders goedkoper te maken. Gezien de uitvoeringdiscussies en personeelstekorten in de sector is het nog zoeken naar de manier die daadwerkelijk voor alle ouders eerlijk uitpakt. Bij de verdere uitwerking staan voor de ChristenUnie dan ook een aantal uitgangspunten centraal. De keuzevrijheid van ouders staat voorop. De kinderopvang moet zo hervormd worden dat het een goede voorziening wordt voor alle kinderen.

• Samen spelen en leren op de kinderopvang heeft (bewezen) positieve effecten voor met name kinderen tussen 2 en 4 jaar. Het stelsel zou zo vormgegeven kunnen worden dat (als eerste stap) de kinderopvang juist voor deze groep voor twee dagen een algemeen toegankelijke voorziening wordt.

• Prijsregulering kinderopvang. Een winstoogmerk is gezien de grote maatschappelijke functie van kinderopvang en financiering met veel gemeenschapsgeld niet gepast. Alle kinderopvangorganisaties worden daarom non-profit. Dit betekent ook een einde van private equity partijen in de kinderopvang.

• Gastouderopvang is gelijkwaardig. Gastouderopvang is van grote waarde, zeker voor ouders met een beroep met onregelmatige roosters. De gastouderopvang als vorm van kinderopvang is, ook bij de herziening van het kinderopvangstelsel, gelijkwaardig aan professioneel georganiseerde kinderopvang.

• Zorg dat kinderopvang inclusief is. Kinderen leren van elkaar en omgaan met verschil door meer inclusieve kinderopvang. Dit betekent dat kinderopvang zo veel als mogelijk toegankelijk moet zijn voor kinderen met een beperking.

Werk, verlof & financiën

• Schaf de toeslagen af. Er mag nooit meer een situatie zoals het kinderopvang- toeslagenschandaal meer ontstaan. Geschrapt worden de kinderopvangtoeslag, het kindgebonden budget, de kinderbijslag en de zorgtoeslag. Hiervoor wordt een verzilverbare basiskorting ingevoerd. In plaats van toeslagen komt er dan een maandelijks uitkeerbare belastingkorting. Deze belastingkorting, een vorm van negatieve inkomstenbelasting, houdt rekening met de samenstelling van het huishouden en is onafhankelijk van het inkomen.

De eerste persoon in het huishouden krijgt € 400 per maand (€ 4.800 per jaar), de tweede volwassene € 200 per maand (€ 2.400 per jaar). Per kind wordt het bedrag € 333,33 per maand (€ 4.000 per jaar), wat meer is dan de huidige kinderbijslag en het kindgebonden budget. Een gezin met drie kinderen krijgt als het aan de ChristenUnie ligt dus voortaan een basiskorting van € 1.600 per maand. Deze basiskorting vervangt

• in combinatie met een hoger minimumloon en hogere uitkeringen - de huidige algemene heffingskorting, de zorgtoeslag, het kindgebonden budget en de kinderbijslag.

• Ga voor een gezinsvriendelijk belastingstelsel. Bij de herziening van het belastingstelsel worden gezinnen fiscaal rechtvaardiger behandeld. Het belastingstelsel moet het bestaan van gezinnen ondersteunen.

• Langer ouderschapsverlof. Het ouderschapsverlof wordt uitgebreid. Dit verlof kan worden gebruikt om meer tijd te hebben voor kinderen tot en met 12 jaar. De uitkering bedraagt tenminste het minimumloon.

Zorg

• Geef elk kind een goede start. De eerste 1000 dagen zijn van cruciaal belang voor de toekomst van een kind. Daarom wordt in iedere gemeente het actieprogramma Kansrijke Start aangeboden. Elke ouder kan worden ondersteund door dit programma. In het aanbod wordt ook verbinding gelegd met de aanpak (en signalering) van armoede en schulden.

• Organiseer goede geboortezorg. Nieuw leven is welkom in onze samenleving. De ChristenUnie hecht aan de kraamzorg zoals die altijd heeft bestaan. Een goede start maakt veel verschil. Bij geboortezorg wordt bij gezinnen waar het niet zo goed gaat gewerkt met een vaste hulpverlener, die de situatie van het gezin goed kent.

• Ontwikkel gericht familie- en gezinsbeleid. Het is nodig dat er gericht familie- en gezinsbeleid wordt ontwikkeld. Op dit moment is dit een verwaarloosd beleidsterrein. De ChristenUnie wil dat er samenhang komt in visie en beleid op wat de eerste leefomgeving is voor de meeste mensen. In een nota gezinsbeleid wordt beleid gemaakt om de positie van families te ondersteunen.

• Gezinsbeleid moet weer expliciet onderdeel zijn van een ministersportefeuille. Een minister wordt expliciet verantwoordelijk voor het realiseren van samenhangend gezinsbeleid. Er komt een jaarlijkse ‘Staat van het gezin’ waarin wordt gemonitord hoe gebruik wordt gemaakt van kind- en verlofregelingen, kinderopvang, het aanbod van de centra voor Jeugd en Gezin en dergelijke.

• Zet in op gezonde relaties tussen ouders (ook als zij gescheiden zijn). Kinderen en partners bloeien op in een liefdevolle relatie. Om ouders te ondersteunen komt er een aanbod van een zwangerschaps- en opvoedcursus. Verdrietig genoeg zijn er veel echtscheidingen met grote gevolgen voor kinderen. Jeugdhulp richt zich op de gevolgen hiervan voor kinderen. Maar er is meer nodig om tot heling te komen en breuken te voorkomen. Ouders krijgen hulp, advies of begeleiding om relaties te herstellen en problemen te voorkomen.

• Zet het belang van het kind voorop. Het belang van kinderen staat voorop bij wetgeving rond ouderschap en ouderlijk gezag. Biologisch ouderschap staat daarbij als regel centraal. Dit betekent onder andere dat donor- en adoptiekinderen het recht hebben om hun afkomst te kennen. De ervaringen van donor- en adoptiekinderen onderstrepen het belang van de beschikbaarheid van betrouwbare informatie over de biologische ouders en genetische verwantschap. Er komt een Register Ontstaansgeschiedenis, waarin ook het register van donorkinderen wordt ondergebracht. Er wordt daarnaast ingezet op Europese afspraken over een maximum aantal donaties per donor.

• Er komt geen wettelijke regeling voor meerouderschap of meeroudergezag. Deze regeling staat haaks op het centraal stellen van biologisch ouderschap, is in de uitvoering te complex en leidt tot een groter conflictpotentieel rond kinderen.

• Regeling deelgezag voor samengestelde gezinnen. Deelgezag biedt een oplossing voor samengestelde en (pleeg)gezinnen, waarbij de zorg en opvoeding de verantwoordelijkheid is van meer dan twee ouders. De mogelijkheid om deelgezag te krijgen, komt tegemoet aan het belang van zowel het kind als de verzorgende ouder, en geeft duidelijkheid over verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Het deelgezag beperkt zich tot beslissingen rond de dagelijkse gang van zaken.

• Geen regeling rond draagmoederschap. De ChristenUnie heeft grote bezwaren tegen het reguleren van draagmoederschap waarbij het kind genetisch slechts gedeeltelijk of in het geheel niet met de ouders verwant is. Nederland heeft de afgelopen 30 jaar een consistent ontmoedigingsbeleid gevoerd rond draagmoederschap. De ChristenUnie ziet geen reden om daar verandering in te brengen. Er komt een verbod op internationaal draagmoederschap.

• Een mantelzorgakkoord. Mantelzorg wordt voortaan gezien als een normale vorm van zorg. In een nieuw mantelzorgzorgakkoord bieden werkgevers en werknemers ruimte voor mantelzorg. De overheid pakt beperkende wet- en regelgeving aan zodat er een samenhangende aanpak ontstaat.

• Meer en aantrekkelijker verlofmogelijkheden. In lijn met het advies van de SER wordt toegewerkt naar één maatschappelijke verlofregeling. Tot die tijd zet de ChristenUnie in op verruiming en verhoging van het gebruik van bestaande verlofregelingen.

• Een echt mantelzorgverlof. Er komt een langduriger betaald mantelzorgverlof. Mantelzorgers kunnen twee maanden mantelzorgverlof (verspreid) opnemen. De maximale uitkering is 70% van het loon, vergoed door het Rijk. Werkgevers worden gestimuleerd om dit percentage aan te vullen.

• Mantelzorgers krijgen een volwaardige plek in de zorg. Uit onderzoek en ervaring in de kinder- en IC-zorg is gebleken dat actieve inzet van familie bij de zorg van naasten een positieve bijdrage levert aan de kwaliteit van zorg. Mantelzorgers krijgen de mogelijkheid om toegerust te worden voor hun verantwoordelijkheden. Zorgprofessionals leren hoe zij gelijkwaardig samen kunnen werken met mantelzorgers.

• Steunpunt mantelzorg. De individuele ondersteuning van mantelzorgers wordt verstevigd. In elke gemeente is of komt een steunpunt Mantelzorg dat mantelzorgers op weg helpt bij geld- zaken, vervangende zorg, wonen, werk, wet- en regelgeving of doorverwijst naar de landelijke Mantelzorglijn.

• Creëer tijd om te zorgen voor elkaar. Wereldwijd maar ook in Nederland zijn er werkgevers die inzetten op een betere balans tussen betaald werk, (mantel)zorg, en privé. Met een maatschappelijke beweging naar een vierdaagse werkweek is er voor iedere Nederlander de tijd om te werken en de ruimte om te zorgen. De ChristenUnie wil stimuleren en onderzoeken of de wereldwijd aangetoonde positieve effecten van een betere balans tussen werken en zorg ook in Nederland mogelijk zijn.

• Voorlichting en counseling ouders. Aanstaande ouders worden zorgvuldig en eerlijk voorgelicht over de voor- en nadelen van de tests en de handelingsopties. Verloskundigen en gynaecologen bieden goede counseling. Bij eerlijke voorlichting over leven met het Downsyndroom of andere beperkingen hoort ook lotgenotencontact, zodat mensen zich een goed beeld kunnen vormen. Het counselingsgesprek bij de NIPT gaat niet ten koste van het eigen risico.

• Geen standaardscreening. De NIPT-test en de 13 wekenecho behoren geen vast onderdeel van reguliere prenatale zorg te zijn. Voor beide wordt ook een (vorm van) eigen bijdrage gevraagd. Ouders moeten kunnen blijven bepalen waarop ze hun ongeboren baby laten testen bij de NIPT.

• Niet zomaar testen op aandoeningen. Het spectrum van tests wordt afgestemd op reële (be) handelingsalternatieven. Het in kaart brengen van het hele DNA-profiel is niet zinvol. Kinderen hebben recht op een open toekomst.

• Dragerschapstest. Iets natuurlijks als een zwangerschap wordt niet onnodig gemedicaliseerd. Dragerschapstesten worden alleen toegelaten als sprake is van zeer ernstige erfelijke aandoeningen.

• Geen ‘experimenteerembryo’s’. Het speciaal totstandbrengen van embryo’s voor onderzoek past niet bij de menselijke waardigheid. Het verbod blijft gehandhaafd.

• Onderzoek IVF zonder restembryo’s. Bij een IVF-behandeling worden nu vaak meer embryo’s tot stand gebracht dan noodzakelijk zijn voor de behandeling. Daarom wordt ingezet op (onderzoek naar) behandelmethoden waarbij geen restembryo’s overblijven.

• Versterk de kinderrechten. Nederland onderschrijft het derde facultatieve protocol bij het verdrag voor de rechten van het kind, dat kinderen het recht geeft om naar het Kinderrechtencomité te stappen.

D66

Hieronder vind je de belangrijkste standpunten van D66 voor jou en je gezin.

Kinderopvang

• D66 werkt toe naar kinderopvang als publieke voorziening, net zoals basisscholen en middelbare scholen dat zijn. Dat is onze stip op de horizon: vijf dagen kinderopvang per week als gratis voorziening voor alle kinderen van 0 jaar tot en met 12 jaar, aansluitend op het ouderschapsverlof. Het is goed voor de ontwikkeling van kinderen en maakt de combinatie werk en zorg voor ouders makkelijker.

• Op de korte termijn wil D66 beginnen met kinderopvang die bijna gratis is. De overheid vergoedt dan 96 procent van de kosten van de opvang voor kinderen vanaf 1 tot en met 12 jaar. Tot 1 jaar krijgen ouders de bestaande kinderopvangtoeslag. Ook kinderen van ouders die geen betaald werk doen, krijgen toegang tot de bijna-gratis kinderopvang.

• Om te voorkomen dat kinderopvangorganisaties misbruik maken van de overgangssituatie, gaat D66 de prijzen reguleren. D66 wil duidelijke spelregels voor alle type kinderopvangorganisaties, zodat excessen worden voorkomen en er geen publiek geld uit de sector stroomt. Denk aan voorwaarden rondom winstuitkering aan investeerders.

• Bij deze plannen past dat de verantwoordelijkheid voor kinderopvang naar het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap gaat. Zo kan de kinderopvang voor oudere kinderen ook aansluiten bij de rijke schooldag.

• D66 zorgt er daarbij voor dat het succes van de kinderopvang niet leidt tot bezuinigingen in andere delen van het onderwijs.

• Op de kinderopvang staat de ontwikkeling van het kind centraal. Elk kind krijgt spelenderwijs voorschoolse educatie. Zodra kinderen naar de basisschool gaan, vormen onderwijs en opvang een rijke schooldag, met goed onderwijs, kunst, sport, gezondheid en muziek.

• D66 ziet dat er grote tekorten zijn in de kinderopvang. Om uitwisseling van kennis en ervaring sterker te maken, ook als het gaat over de kinderen zelf, wil de partij praktische belemmeringen wegnemen om werken in de kinderopvang én in het basisonderwijs te combineren. Zulke gecombineerde banen maken het werk ook aantrekkelijker. Daarnaast bevordert D66 de zijinstroom, bijvoorbeeld door eerder verworven competenties beter te waarderen en inzet van groepshulpen te stimuleren. Verlenging van het betaald verlof van jonge ouders zal de druk op de kinderopvang iets verlagen, omdat juist bij de allerjongste kinderen relatief veel personeel nodig is.

• Er komt één kwaliteitskader en één gezamenlijke inspectie voor onderwijs en opvang, zodat deze aansluit bij de doorlopende leerlijn van het kind.

• Bij de hersteloperatie voor het toeslagenschandaal moeten getroffen ouders en hun kinderen sneller duidelijkheid krijgen over de bedragen waar zij recht op hebben. Dit geeft hun de rust om hun leven weer op te pakken. De leefwereld van de ouders en kinderen moet daarbij leidend zijn, niet de systeemwereld van de overheid.

• De huidige werkwijze met de Commissie Werkelijke Schade werkt niet goed. Het duurt te lang, en ouders en kinderen moeten te veel uitleggen en verdedigen dat zij grote (emotionele) schade hebben geleden. D66 is daarom voorstander van het werken met normbedragen om benadeelde gezinnen te compenseren met onder andere vaste vergoedingen voor vaker voorkomende schade (zoals scheidingen). Ook kan het werken met vaststellingsovereenkomsten helpen om ouders sneller duidelijkheid te geven. Uiteraard onder begeleiding van de juiste rechtshulp.

• Er komt één wet op funderend onderwijs. Die wet zorgt ervoor dat de kinderopvang, basisscholen en middelbare scholen makkelijker kunnen samenwerken.

Werk, verlof & financiën

• D66 heeft speciale aandacht voor kinderarmoede. De positie van kinderen binnen het huidige stelsel is kwetsbaar en moet worden versterkt. De eerste stap is het samenvoegen van de kinderbijslag met het kindgebonden budget en die flink verhogen, vooral voor oudere kinderen. Juist de gezinnen met een lager inkomen krijgen dan meer inkomensondersteuning.

• D66 schaft de legitieme portie, het erfdeel dat ook kinderen die niet in het testament staan toevalt, af voor mensen ouder dan 21. Zo zijn mensen vrij om zelf te bepalen aan wie ze willen nalaten. D66 wil de schenk- en erfbelasting leefvormneutraal maken, zodat ook aan een goede vriend fiscaal vriendelijk kan worden nagelaten als iemand geen partner of kinderen heeft.

• D66 introduceert een individueel basisbedrag voor elke meerderjarige Nederlander. Dit is een verzilverbare heffingskorting die met je belasting wordt verrekend en die in geld wordt uitgekeerd bij geen of te lage inkomsten. Naast dit bedrag krijgt iedere volwassene ook nog een klimaatbonus van €250 per jaar. Dit is een vast bedrag dat iedereen krijgt, om de hogere lasten op vervuiling te compenseren. Mensen met een laag inkomen hebben hier in verhouding meer profijt van dan mensen met een hoog inkomen.

• D66 werkt uiteindelijk toe naar meer bestaanszekerheid in een stelsel helemaal zonder toeslagen. Het basisbedrag wordt dan steeds verder verhoogd, waardoor andere vormen van inkomensondersteuning verder afgebouwd kunnen worden. Dit gebeurt zodra de effecten op overheidsfinanciën en economie dit toelaten en er geen grote negatieve effecten voor de werkgelegenheid zijn. Zo wil de partij het systeem eenvoudiger maken, stoppen met het complexe rondpompen van geld en zorgen voor meer inkomenszekerheid voor iedereen.

• D66 wil ook investeren in het voorkomen van ziekte op de werkvloer. De grote toename van burnouts onder veelal jonge mensen baart grote zorgen. Maak de opbrengsten van investeringen in preventie inzichtelijk en laat het een verplicht onderdeel zijn van arbodiensten. Werk daarbij ook samen met curatieve en sociale geneeskunde.

Zorg

• Een kind krijgt met de ‘rijke schooldag’ de kans om mee te doen aan sport, cultuur, muziek of hulp bij het maken van huiswerk. Scholen krijgen middelen om andere vakdocenten en professionals in te zetten en werken nauw samen met de kinderopvang, plaatselijke verenigingen en bibliotheken.

• D66 gaat door met gezonde maaltijden op school en stimuleren een gezonde leefstijl en daarmee gezond opgroeien.

• D66 kan nog veel winnen door onderwijs en zorg voor kinderen goed aan elkaar te verbinden. Schoolmaatschappelijk werkers, orthopedagogen en schoolpsychologen spelen daarin een belangrijke rol. Om kinderen beter te beschermen en sneller hulp te bieden als dat nodig is, wil D66 goede samenwerking tussen scholen, gemeenten, ouders en jeugdhulp.

• Het Nederlandse recht kent nog altijd geen regeling van draagouderschap, waardoor juridische onzekerheid ontstaat. D66 wil een regeling voor draagmoederschap die de rechten van kinderen, wensouders en draagmoeders beschermt.

• D66 wil een wettelijke regeling voor meerouderschap en -gezag. Een derde of vierde ouder zou ook juridisch gezien ouder van het kind moeten kunnen worden en het wettelijke gezag moeten kunnen krijgen.

• Als ouders uit elkaar gaan, is het belangrijk dat zij samen tot een goed ouderschapsplan komen. D66 wil dat de belangen van beide ouders hierin gelijk worden meegewogen. Het belang van het kind staat voorop: dat betekent onder andere dat beide ouders in eerste instantie bij de opvoeding betrokken blijven.

• D66 wil omgangsregelingen bij ‘vechtscheidingen‘ beter handhaven. Bij problemen in de omgang is eerder ingrijpen nodig, zodat de ene ouder de kinderen niet ongestraft kan weghouden bij de ander.

• D66 is voorstander van eenvoudige adoptie van pleegkinderen. Het kind geniet zo optimale bescherming via een familierechtelijke betrekking met de pleegouder(s) én een juridische band met de oorspronkelijke ouder(s) en andere familie.

• Wijkteams moeten gezinnen ondersteunen. De teams moeten ervoor zorgen dat alle betrokken instanties en specialisten samen werken aan de beste oplossing, maar dat er voor de ouders en het kind één blijvend aanspreekpunt is. Zo wil de partij ervoor zorgen dat uithuisplaatsing alleen als uiterste maatregel genomen hoeft te worden en de onderliggende oorzaken van problemen in een gezin eerst worden aangepakt.

• Als jongeren dat willen, biedt D66 jeugdzorg tot 21 jaar, die geleidelijk wordt afgebouwd vanaf achttien jaar. Zo voorkomt de partij een abrupt stoppen van de begeleiding als iemand achttien wordt. D66 accepteert het niet dat jongeren dak- of thuisloos raken op hun achttiende, omdat de jeugdzorg stopt. D66 investeert ook structureel om jongvolwassenen met psychische klachten mee te laten doen in de samenleving.

• De gesloten jeugdzorg wordt verder afgebouwd. Jongeren met problemen kunnen beter binnen het gezin of in een vrije omgeving geholpen worden. In de tussentijd wil de partij werken aan een goede rechtspositie voor jongeren die nog in een gesloten jeugdinstelling zitten, zoals een recht op inspraak en zak- en kleedgeld.

• Gezinnen met een kind met een ernstige verstandelijke en meervoudige beperking kunnen een hulpverlener krijgen die hen als vast aanspreekpunt bijstaat. Ouders weten wat het beste is voor hun kind. De wensen van de ouders en het kind staan centraal.

Forum voor Democratie

Hieronder vind je de belangrijkste standpunten van Forum voor Democratie voor jou en je gezin.

Werk, verlof & financiën

• Forum voor Democratie wil grondige vereenvoudiging van het belastingen-, toeslagen en premiestelsel.

• De bijstandsuitkering moet een vangnet zijn - geen hangmat. Sommige uitkeringen zijn nu te royaal. Door alle toeslagen en uitkeringen is het inkomen van mensen die niet werken soms hoger dan het inkomen van mensen die wel werken. Bovendien kan het in ons huidige belasting- en toeslagenstelsel nadelig zijn om te gaan werken. Deze armoedeval houdt mensen in uitkeringen. Forum voor Democratie vindt dat (meer) werken altijd moet lonen. De beste manier om dat te bereiken is de belasting op arbeid te verlagen, bijvoorbeeld met een hoge belastingvrije voet.

• Forum voor Democratie wil een omzetting kinderbijslag in forse kindgebonden aftrekpost in de aangifte inkomstenbelasting, die pas in werking treedt boven de belastingvrije voet (de beslagvrije voet is het deel van je inkomsten waarop een schuldeiser geen beslag mag leggen. Dit is om te zorgen dat je geld overhoudt voor levensonderhoud).

• Geen uitkeringen en (kinder)toeslagen voor mensen die in het buitenland verblijven.

Zorg

• Forum voor Democratie wil aansporing en ondersteuning van mantelzorg via innovatie (bijv. via generatiewoningen).

GroenLinks/ PvdA

Hieronder vind je de belangrijkste standpunten van GroenLinks/PvdA voor jou en je gezin.

Kinderopvang

• Ieder kind verdient een goede start. GroenLinks/PvdA streeft naar een kinderopvang als gratis basisvoorziening, gaat de strijd aan met de vroege selectie en onderadvisering in het onderwijs en maken de bijles- en coachingsindustrie op termijn overbodig. Zo wil GroenLinks/PvdA dat achterstanden vroeg worden opgelopen.

• De kinderopvang wordt een publieke basisvoorziening zonder winstoogmerk. Stapsgewijs wordt gezorgd dat alle kinderen alle dagen van de werkweek gratis naar de kinderopvang en de bso kunnen. In de tussentijd wordt via een prijsplafond ervoor gezorgd dat kinderopvang voor iedereen toegankelijk is. Kinderen met een taalachterstand, eenoudergezinnen en gezinnen met een sociaal medische indicatie krijgen voorrang en worden passend ondersteund.

• De focus van kinderopvang moet liggen op de pedagogisch-didactische visie in plaats van de functie als arbeidsmarktinstrument. Daarom wordt kinderopvang met het daarbij behorende budget van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid naar het ministerie van Onderwijs doorgeschoven.

• Om de personeelstekorten tegen te gaan, wordt de kinderopvang ondergebracht in één cao voor het hele funderend onderwijs. Ook moeten meer ontwikkelmogelijkheden geboden worden. Pedagogisch medewerkers in opleiding krijgen een minimale stagevergoeding van € 750 per maand.

Werk, verlof & financiën

• De kinderopvang wordt hervormd tot een publieke voorziening, zodat de kinderopvangtoeslag kan verdwijnen. Er moet onderzocht worden of het kindgebonden budget in de kinderbijslag geïntegreerd kan worden en hoe ook de huurtoeslag afgeschaft kan worden zonder dat huurders erop achteruitgaan. Met een lagere zorgpremie en lager eigen risico is ook de zorgtoeslag niet langer nodig.

• Het toeslagenschandaal heeft veel levens kapot gemaakt en het vertrouwen in de overheid doen verdampen. De hersteloperatie is vastgelopen in bureaucratie en complexiteit. Er zijn geen simpele oplossingen, maar de bureaucratie en complexiteit moet verminderd worden. De basis is heldere kaders en vertrouwen. De regie moet meer bij de ouders komen te liggen, waarbij snellere en simpelere afhandeling mogelijk is. Dat betekent dat in die gevallen niet langer de geleden schade tot achter de komma wordt uitgerekend, maar slachtoffers een bedrag krijgen waarmee ze verder kunnen in hun leven. Ook zoekt GroenLinks/PvdA samen met de slachtoffers naar een passende manier om het toeslagenschandaal deel te maken van ons collectieve geheugen.

• GroenLinks/PvdA verlengt en verhoogt het geboorteverlof. Het volledig geboorteverlof en het aanvullend geboorteverlof (dat deels wordt betaald) wordt verlengd, zodat nieuwe ouders meer tijd met hun kinderen kunnen doorbrengen. Daarbij garandeert Groenlinks/PvdA dat iedereen in ieder geval het minimumloon krijgt.

• Ook ieder kind doet mee. Ontwikkelkansen zoals sporten en muziekles horen niet af te hangen van de portemonnee van je ouders of van waar je woont. Daarom krijgen gemeenten extra middelen om gezinnen met lage inkomens te ondersteunen en komt er beleid specifiek gericht op het verstevigen van de positie van kwetsbare kinderen.

• Voor een betere werk-privébalans krijgt iedere werknemer het recht om buiten werktijd onbereikbaar te zijn.

• De loonkloof tussen mannen en vrouwen moet definitief worden gedicht. De overheid geeft daarin het goede voorbeeld, en voor bedrijven voert GroenLinks/PvdA zo snel mogelijk een Wet gelijke beloning in ter implementatie van de Europese wet loontransparantie. Hierbij wordt de bewijslast voor ongelijke beloning omgedraaid: de werkgever toont aan dat er geen loondiscriminatie is.

• Er komt een certificeringsstelsel waarmee bedrijven met meer dan 250 werknemers aantonen dat ze gelijk loon voor gelijk werk bieden: zo wordt het aan werkgevers om aan te tonen dat hun beloningsbeleid eerlijk is.

• De overheid ondersteunt zowel kleine als grote bedrijven actief bij het verkleinen van de loonkloof en het meten van diversiteit binnen hun onderneming ten aanzien van gender, bi-culturaliteit en LHBTQIA+. Daarnaast wordt de wetgeving gehandhaafd dat maximaal 60% van de raden van commissarissen bestaat uit personen van hetzelfde gender en breiden deze uit naar de raden van bestuur.

Zorg

• Het kortdurende zorgverlof wordt uitgebreid met een week extra en het langdurig zorgverlof wordt deels betaald. Werknemers krijgen recht op twee weken betaald rouwverlof wanneer het een eerstegraads familielid betreft.

• Er komt meer publieke regie op de zorg, volkshuisvesting, openbaar vervoer, energie en kinderopvang. Hiermee wil GroenLinks/PvdA de macht van de markt en de financiële sector op onze publieke voorzieningen beteugelen. Daar waar nodig worden privatiseringen teruggedraaid. Het weghalen van marktwerking in de kinderopvang en de ouderenzorg lijkt daarbij een mooie volgende stap.

NSC

Hieronder vind je de belangrijkste standpunten van NSC voor jou en je gezin.

Kinderopvang

• NSC pleit voor een goede regeling voor de rijke schooldag. Dit biedt mogelijkheden voor samenwerking tussen basisscholen en instellingen/verenigingen die buitenschoolse activiteiten aanbieden op het gebied van sport, cultuur en huiswerkbegeleiding. Scholen hebben momenteel een wettelijke zorgplicht voor voor- en naschoolse opvang, maar ontvangen hiervoor niet de financiële middelen. NSC wil het opzetten van integrale kindcentra voor kinderen van 0-12 jaar vergemakkelijken door financieringsarrangementen te creëren die de samenwerking tussen scholen, kinderopvang en andere instellingen belonen. Voor ouders met een parttimebaan wordt het hierdoor eenvoudiger om meer uren te gaan werken.

• NSC draait het voornemen om de kinderopvang gratis te maken terug. Deze maatregel pakt vooral gunstig uit voor hogere inkomens, terwijl het effect op de arbeidsdeelname zeer beperkt is en er geen gunstig effect wordt verwacht op de ontwikkeling van kinderen. Informele opvang zou worden vervangen door betaalde krachten, wat in de huidige krappe arbeidsmarkt zal leiden tot prijsstijgingen, wachtlijsten en kwaliteitsvermindering.

• NSC pleit ervoor om de belangrijke rol van informele opvang door grootouders en kleinschalige gastouderopvang - naast het aanbod van professionele kinderopvang - te erkennen en te omarmen. De partij wil de toetreding tot de sector van ouderen, zijinstromers en praktisch geschoolden vergemakkelijken.

• Bij de formele kinderopvang wil NSC overstappen op instellingsfinanciering. De kinderopvangtoeslag wordt vervangen door een inkomensafhankelijke bijdrage, die wordt geïnd door de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). Dit vermindert problemen met terugvordering.

Werk, verlof & financiën

• Op de korte termijn verhoogt NSC het kindgebonden budget en verhogen ze het afbouwpunt om de specifieke knelpunten in het besteedbaar inkomen van tweeoudergezinnen met kinderen op te lossen.

• Alle werkenden krijgen een persoonlijk ontwikkelbudget, dat hen in staat stelt om zich persoonlijk te blijven ontwikkelen. Dit vraagt om een leercultuur binnen bedrijven en instellingen en om concrete afspraken over de voeding van het persoonlijke ontwikkelbudget voor training en scholing (bijvoorbeeld in plaats van de verplichte afdrachten aan O&O-fondsen). Het beroepsonderwijs zal een scholingsaanbod moeten ontwikkelen dat goed aansluit op de behoefte van de werkvloer.

• De zorg voor een naaste moet gecombineerd kunnen worden met betaalde arbeid. Dit vraagt om flexibiliteit in de arbeidsrelatie tussen werkgever en werknemer. NSC evalueert de Wet flexibel werken en bekijken hoe de effectiviteit kan worden vergroot. De partij pleit daarnaast voor het verlengen van het wettelijk recht op langdurig mantelzorgverlof, waarbij ook aandacht is voor de uitvoerbaarheid voor werkgevers.

• Vanwege de opkomst van telewerken en omdat chatapplicaties als WhatsApp vaak op privé-apparaten ook voor werkdoeleinden gebruikt wordt, blijkt werk en privé de afgelopen jaren voor veel mensen steeds moeilijker te scheiden. Een werknemer krijgt (uitzonderingen daargelaten) het recht om buiten werktijd niet door zijn werkgever gestoord te worden.

Zorg

• De bekendheid over voorzieningen voor hulp bij mantelzorg moet beter, zodat meer mantelzorgers ook daadwerkelijk hulp en ondersteuning krijgen.

• Al op jonge leeftijd moet geïnvesteerd worden in de juiste voeding, mentale gezondheid, goede mondhygiëne, sport en bewegen, het tegengaan van alcohol-, drugs- en tabaksgebruik, een veilig (t)huis en inkomenszekerheid. NSC vindt dat je met elkaar als samenleving je verantwoordelijk moeten voelen voor een gezonde leefstijl van de jeugd, zeker waar het gaat over drank, drugs en mentale weerbaarheid.

• NSC zet in op een ambitieus sportbeleid. Er komt een nationaal programma om sport en bewegen te stimuleren. De partij heeft als doelstelling dat elke jongere en volwassene deelneemt aan sport en in beweging komt, of dat nu door voetbal, hardlopen of judo is. Gemeenten en lokale organisaties krijgen middelen om het lokale sportaanbod te bevorderen. In het bijzonder besteedt NSC ook aandacht aan de gehandicaptensport en aan goede faciliteiten voor sporttalenten.

Partij voor de Dieren

Hieronder vind je de belangrijkste standpunten van de Partij voor de Dieren voor jou en je gezin.

Kinderopvang

• Kinderopvang wordt gratis voor mensen met een laag inkomen. De arbeidseis, dat beide ouders moeten werken om in aanmerking te komen, wordt afgeschaft.

• Partij voor de Dieren wil investeren in de kwaliteit van de kinderopvang en het tekort aan medewerkers aanpakken, onder andere door het vak van pedagogisch medewerker aantrekkelijker te maken met meer professionele zeggenschap.

Werk, verlof & financiën

• De kinderbijslag wordt inkomensafhankelijk gemaakt.

• Alle toeslagen worden overbodig gemaakt. Hierbij geldt het uitgangspunt dat iedereen voldoende inkomen heeft om normaal in alle basisbehoeften te kunnen voorzien.

• De verlofregeling voor ouders wordt verruimd: de bestaande verlofregeling van negen weken, deels betaald, wordt omgezet in drie maanden volledig betaald. Ouderschapsverlof voor alle ouders wordt mogelijk.

• Zwangerschapsverlof en partnerverlof worden gelijkgetrokken, dus even lang en 100% betaald. Verder worden ook betaald mantelzorgverlof en betaald rouwverlof ingevoerd.

• Gedupeerden van het toeslagenschandaal worden ruimhartig gecompenseerd. Acute financiële nood wordt waar nodig zo snel mogelijk opgelost. Maatwerk, eventueel gekoppeld aan financiële bijstand, vormt het uitgangspunt. Dit zorgt ervoor dat het hele proces wordt doorlopen op alle vijf de sociale gebieden (zorg, werk, inkomen, wonen en onderwijs). Collectieve oplossingen krijgen hun plek in overleg met hen die het aangaat. De aspecten van emotioneel herstel, gelijkwaardigheid en eigen regie zijn altijd cruciaal. Het is een waardevolle en noodzakelijke investering om de schade van dit schandaal te herstellen.

Zorg

• Bij het geven van borstvoeding is goede begeleiding en hulp van lactatiedeskundigen belangrijk. Dit hoort in het basispakket. Werkgevers zorgen voor kolfruimtes en hier komt voldoende toezicht op. Meer onderzoek vindt plaats naar kunstvoeding zonder koemelk.

• Er komt uitgebreide overheidscommunicatie over vaccinatie. Er komt geen vaccinatieplicht, ook geen indirecte.

• Mantelzorgers worden (financieel) ondersteund en er komt extra aandacht voor het tegengaan van overbelasting van mantelzorgers. Bij de toegang en evaluatie van de zorg wordt meer rekening met mantelzorgers gehouden.

• Thuisbevallingen blijven overal mogelijk, maar moeten wel een keuze zijn en niet noodgedwongen door gebrek aan verloskamers in de buurt. De eigen bijdrage voor poliklinische bevallingen wordt geschrapt, zodat iedereen zo veel mogelijk een vrije keuze kan maken.

• Alle paren krijgen dezelfde rechten als heteroseksuele paren. Er komt een volwaardige wettelijke regeling, inclusief tijdsplanning, voor een meerouderschap, -gezag en een draagmoederschapsregeling. Kunstmatige inseminatie blijft vergoed voor vrouwenparen en alleenstaande vrouwen.

• IVF bij draagmoederschap wordt vergoed voor diverse gezinsvormen, dus ook bij bijvoorbeeld mannenparen en trans personen. De bescherming van donorkinderen wordt verbeterd en er komt een wettelijk maximum aan het aantal donaties per spermadonor.

PVV

Hieronder vind je de belangrijkste standpunten van de PVV voor jou en je gezin.

• Steeds meer Nederlandse gezinnen verkeren in een diepe crisis en kunnen door de almaar oplopende vaste lasten nog maar met moeite hun hoofd boven water houden. Ze hebben grote problemen om de boodschappen, de huur, de energierekening en de zorgkosten te betalen. Dat geldt zowel voor werkenden als niet-werkenden. Het is onaanvaardbaar dat basisbehoeften niet meer worden gegarandeerd.

SGP

Hieronder vind je de belangrijkste standpunten van de SGP voor jou en je gezin.

Kinderopvang

• De overheid investeert in een pedagogisch klimaat waarin kinderen in een liefdevolle omgeving kunnen opgroeien, thuis, in de buurt, op de kinderopvang, in de klas en in hun vrije tijd. Gezinnen moeten voldoende tijd kunnen hebben voor elkaar. Het bevorderen van de beschikbaarheid van zogenoemde buurtgezinnen zorgt ervoor dat ook kinderen uit kwetsbare gezinnen een plek hebben waar ze in moeilijkheden terechtkunnen.

• Het eerste jaar is voor de hechting van een kind aan de ouders van enorm belang. Daarom moet voor kinderen tot de leeftijd van één jaar in beginsel geen recht bestaan op kinderopvangtoeslag. De financiële ondersteuning van ouders in het eerste jaar wordt in verband daarmee versterkt.

Werk, verlof & financiën

• SGP wil met een nationale gezinspas komen die met korting toegang geeft tot musea, speeltuinen en andere gezinsactiviteiten. Heeft een gezin meerdere kinderen, dan hoeven ouders voor niet meer dan twee kinderen te betalen.

• SGP wil dat relatietherapie gratis wordt; een wettelijk recht op rouwverlof.

• SGP wil een gezinsvriendelijk belastingstelsel, waarbij niet langer het individu maar het huishouden het uitgangspunt vormt.

• SGP wil een ministerie van jeugd- en gezinsbeleid; In aansluiting bij Vlaanderen moet er ook in Nederland een minister van Volksgezondheid, Welzijn en Gezin komen die ervoor zorgt dat de aandacht voor het gezin niet langer versnipperd is. Er komt ook een jaarlijkse rapportage over de staat van het gezin, met onder meer sociale, financiële en demografische informatie.

• De positieve waardering van het klassieke gezin van vader, moeder en kinderen verdient een plaats in de Grondwet, zodat het gezin meer bescherming krijgt.

• Ook ouders die geen betaald werk doen, dienen op gelijke voet financiële steun te krijgen als zij hun kind naar de peuterspeelzaal willen sturen, juist vanwege de pedagogische functie van de peuterspeelzaal.

• Er vindt een opwaardering plaats van onbetaalde of deels betaalde arbeid, zoals mantelzorg en vrijwilligerswerk.

• De kloof tussen een- en tweeverdieners wordt gedicht. Het belastingstelsel moet gezinsvriendelijk worden, en er moet meer geld komen voor gezinnen.

• Om de werkgelegenheid te stimuleren moeten de lasten op arbeid omlaag.

• De overheid gaat belasten naar gezinsdraagkracht.

• De ontwikkeling van de koopkracht moet evenwichtig verdeeld zijn tussen rijk en arm, oud en jong.

• Het stelsel van de drie kindregelingen (kinderopvangtoeslag, kindgebonden budget en kinderbijslag) wordt vervangen door één vereenvoudigde kinderbijdrage. Er wordt extra geld in deze kinderbijdrage gestoken voor de ondersteuning van gezinnen.

• Het belastingstelsel moet gezinsvriendelijk worden. Op dit moment is het stelsel sterk individualistisch. Als het gezin en het huishouden weer centraal komen te staan, kunnen gezinnen en huishoudens zelf bepalen hoe zij de verdeling van zorg en arbeid vormgeven.

• Werken moet lonender worden gemaakt. De lasten op betaald werk, zowel voor werknemers als voor werkgevers, moeten omlaag. Om ervoor te zorgen dat mensen meer overhouden van iedere verdiende euro moet het belasting- en toeslagenstelsel stevig hervormd worden.

• Het belastingstelsel moet eerlijker worden gemaakt. Dat betekent: de onrechtvaardige behandeling van eenverdieners wordt teruggedraaid. Zij verdienen, ook fiscaal, waardering voor hun onmisbare inzet voor de samenleving, als opvoeder, mantelzorger of vrijwilliger.

• Werknemers krijgen het recht om iedere week, bijvoorbeeld op zondag, ten minste 24 uur aaneengesloten onbereikbaar te zijn voor hun werk.

• Ouders bepalen zelf hoe zij arbeid en zorg verdelen. Het faciliteren en financieren van kinderopvang is dan ook geen overheidstaak. Het budget voor kinderopvang moet worden geïnvesteerd in alle gezinnen.

Zorg

• De SGP wil geen mogelijkheden voor meerouderschap en draagmoederschap.

• De SGP wil verhoging van de jaarlijkse mantelzorgwaardering en een speciaal fonds voor moeder- en kindzorg.

• De SGP wil een Deltaplan mentale gezondheid om de veerkracht (met name van jongeren) te versterken.

SP

Hieronder vind je de belangrijkste standpunten van de SP voor jou en je gezin.

Werk, verlof & financiën

• Het stelsel van toeslagen wordt overbodig gemaakt, door alle inkomens te verhogen en door de zorg, het wonen en de kinderopvang voortaan voor alle inkomens betaalbaar te maken. Zo rekent de SP af met het nutteloos rondpompen van geld, met de bureaucratie en zeker ook met het mensen ten onrechte beschuldigen van fraude.

• De ‘kostendelersnorm’, een korting op de uitkering, wordt in zijn geheel afgeschaft. Mantelzorgers mogen geen boete krijgen voor de steun die zij verlenen.

• Dat vrouwen die hetzelfde werk doen en daarvoor minder betaald krijgen dan mannen, wordt niet meer geaccepteerd.

• Onder meer de jarenlange gaswinning in Groningen, de mijnbouwschade in Limburg en het toeslagenschandaal hebben laten zien hoe mensen ernstig getroffen kunnen worden door een falende staat. Om het vertrouwen van mensen te herstellen bouwt de SP aan een eerlijke overheid, die niet tegenover de mensen, maar naast hen staat. Het eindeloos procederen tegen mensen moet stoppen. Als overheden toch schade veroorzaken wordt die ruimhartig vergoed.

• Veel gemeenten kampen met grote tekorten, bijvoorbeeld in de jeugdzorg, maatschappelijke ondersteuning, onderhoud van de buurt of hulp aan mensen met schulden. In grote delen van het land verdwijnen belangrijke voorzieningen, omdat die niet ‘rendabel’ zouden zijn, zoals bibliotheken en zwembaden. SP wil deze kaalslag stoppen. Gemeenten krijgen meer geld om te investeren in voorzieningen voor hun inwoners. Dat geldt in het bijzonder voor regio’s waar de bevolking krimpt en voorzieningen al jaren onder druk staan. Uitvoeringsdiensten van de overheid gaan hun diensten weer in de buurt aanbieden.

Volt

Hieronder vind je de belangrijkste standpunten van Volt voor jou en je gezin.

Kinderopvang

• Volt is ervan overtuigd dat gelijke kansen in het onderwijs beginnen bij een gelijke start. Daarom wil Volt dat de kinderopvang toegankelijk wordt voor alle kinderen, waarbij het niet mag uitmaken of je ouders wel of niet werken of hoe hoog het inkomen is.

• De opvang van kinderen tot 12 jaar moet een publieke voorziening worden en bekostigd worden zoals het primair onderwijs. Gezien de uitdagingen waar de kinderopvang op dit moment mee te maken heeft door het personeelstekort en de problematiek rondom de kinderopvangtoeslag, ziet Volt dat dit niet op korte termijn te realiseren is. Daarom wil Volt dat er de komende kabinetsperiode wordt ingezet op een geleidelijke verandering, waarbij de ontwikkeling van het kind centraal staat.

• Volt wil dat onderwijs, voorscholen en kinderopvang samen gaan in ontwikkelplekken voor kinderen vanaf 2 jaar voor minimaal 3 dagen in de week. Op deze plekken is er gedurende de dag voor alle kinderen (ongeacht of hun ouders werken) aandacht voor de ontwikkeling van sociale, emotionele en intellectuele vaardigheden, sport, spel, creativiteit, persoonlijke leerbehoeften en een gezonde leefstijl.

• Volt wil dat het mogelijk wordt dat de kinderopvang voor alle kinderen, ongeacht de werksituatie van de ouders, gratis wordt voor 3 dagen per week. Waarbij Volt de optie openhoudt om een inkomensafhankelijke ouderbijdrage te vragen aan ouders met een hoog inkomen (bijvoorbeeld een gezamenlijk inkomen boven de 100.000 euro), om de financiële haalbaarheid daarmee te vergroten.

• De administratiedruk in de kinderopvang moet omlaag. Dit wordt bereikt door in te zetten op slimme digitale middelen en door uit te gaan van vertrouwen in plaats van wantrouwen.

Werk, verlof & financiën

• Volt wil zorgen voor flexibeler ouderverlof met een minimum van 16 weken zwangerschapsverlof voor de moeder. De overige 30 weken kunnen partners onderling vrij verdelen.

• Het doorbetaalde loon bij ouderschapsverlof mag niet onder het minimumloon zakken. Dit betekent dat ouders die het minimumloon verdienen tijdens ouderschapsverlof 100% in plaats van 70% van hun loon houden, zodat ouders met een laag inkomen ook ouderschapsverlof kunnen opnemen zonder in de financiële problemen te komen.

• Volt wil een nieuw wettelijk recht op een periode van ‘aanpassingsverlof’ om ouders van een kind met een intensieve zorgvraag in staat te stellen om zorgarrangementen op te zetten.

• Er komt een maandelijkse huishoudtoelage die alle toeslagen vervangt. Deze inkomensonafhankelijke toelage bestaat uit een vaste basisuitkering per huishouden. Bovenop die basis wordt er per volwassene en per kind extra geld uitgekeerd. Ook alleenstaande ouders ontvangen extra geld bovenop de basisuitkering.

• Volt wil alle toeslagen, heffingskortingen, aftrekposten, vrijstellingen en de werkgevers- en werknemerspremies afschaffen. Al deze regelingen worden afgedekt door invoering van de nieuwe huishoudtoelage en doordat Volt de inkomstenbelasting met een aantal extra schijven uitbreiden. Hiermee zet Volt een eerste, grote stap op weg naar een basisinkomen.

• Volt wil dat de hersteloperatie naar aanleiding van de toeslagenaffaire snel wordt afgerond, in samenspraak met gedupeerden en gemeenten. Door minder ambtelijke bureaucratie en te werken op basis van vertrouwen.

Zorg

• Volt wil investeren in het tegengaan van hechtingsstoornissen. Kinderen met een hechtingsstoornis hebben geen gelijke kans op een stabiel, gezond en gelukkig leven.

• Juridisch meerouderschap wordt op korte termijn mogelijk, ter bevordering van de rechtspositie van regenbooggezinnen.

• De erkenning van trans ouderschap wordt wettelijk vastgelegd.

• Mensen met een X in hun paspoort krijgen dezelfde rechten als andere personen. Dus dat zij ook kunnen trouwen en als ouder hun kind kunnen aangeven bij de gemeente.

• Er komt zo snel mogelijk een wet op draagmoederschap. Daarnaast moet er in Europees en internationaal verband gezocht worden naar oplossingen om massaspermadonoren te stoppen en anonimiteit tegen te gaan.

• IVF-behandelingen worden vergoed en toegankelijk voor alleenstaande vrouwen en lesbische stellen.

• Alle middelgrote tot grote bedrijven en overheidsorganisaties verplicht worden om het genderevenwicht en de loonkloof tussen mannen en vrouwen openbaar te maken en erover te rapporteren. Daarnaast moeten zij een gendergelijkheidplan hebben om voor gelijkheid te zorgen (als die er niet is).

VVD

Hieronder vind je de belangrijkste standpunten van de VVD voor jou en je gezin.

Kinderopvang

• Kinderopvang en basisonderwijs gaan beter samenwerken. De VVD schrapt de regelgeving die integrale kindcentra bemoeilijkt, zodat meer kinderen op dezelfde plek naar buitenschoolse opvang en school gaan. De VVD werkt toe naar de dagschool, waar ouders ontzorgd worden en leerlingen zichzelf maximaal kunnen ontwikkelen.

• De VVD hervormt de kinderopvangtoeslag naar bijna gratis kinderopvang voor werkenden. Voor deze hervorming wordt zorgvuldig de tijd genomen, vanwege de krappe arbeidsmarkt. Ook wordt vastgehouden aan de diversiteit in de opvang. Daarbij past de VVD slimme prijsregulering toe, om te voorkomen dat de kosten te veel stijgen. De huidige opvangcapaciteit wordt als eerste ingezet voor werkenden.

Werk, verlof & financiën

• De VVD wil dat werken loont, en dat mensen gestimuleerd worden om meer uren of voltijd te werken. Daarom wil d VVD de belasting op werk verlagen, zodat middengroepen er meer op vooruit gaan en het loont om (meer) te gaan werken. De werkkostenregeling wordt verruimd, zodat werkgevers hun personeel kunnen belonen, bijvoorbeeld met een meerurenbonus.

• De VVD gaat door met de ingezette vereenvoudiging van het belasting- en toeslagenstelsel, waarbij bijvoorbeeld de kinderopvangtoeslag op termijn wordt afgeschaft. Uiteindelijk wil VVD af van het hele toeslagenstelsel. Naast eenvoudiger wordt het stelsel zo ook voorspelbaarder gemaakt, waardoor het beter te overzien is en armoede verder wordt voorkomen. Hierbij is de koopkracht van middengroepen van groot belang.

• De overheid heeft zich tegenover toeslagenouders en de Groningers onbehoorlijk gedragen. De VDD zal het leed niet volledig kunnen wegnemen, maar het onrecht dat zowel toeslagenouders als Groningers is aangedaan, wordt waar mogelijk snel recht gezet.

Zorg

• Ieder gezin telt mee. De VDD werkt aan wettelijke regelingen voor meerouderschap, gezag en draagmoederschap in lijn met de adviezen van de Staatscommissie Herijking ouderschap en het recente wetsvoorstel Kind, draagmoederschap en afstamming. Daarnaast wordt onderzocht hoe zorg voor mensen met een kinderwens, ongeacht relatievorm, verbeterd kan worden.

• Vertrouwen in vaccinaties versterken. De VVD wil met de samenleving in gesprek over het belang van vaccineren, met speciale aandacht voor nieuwe ouders, jongeren en moeilijk bereikbare groepen. De VVD wil een landelijke zienswijze opstellen voor vaccinaties voor jong en oud waarmee het vaccinatiestelsel wordt verbeterd.

• Voortplantingsgeneeskunde verbeteren. De VDD wil meer ruimte voor onderzoek maken om onze voortplantingsgeneeskunde te verbeteren en onderzoek doen naar de ontwikkeling van bijvoorbeeld ernstige genetische aandoeningen.

• Meer mogelijkheden om ernstige erfelijke aandoeningen niet door te geven. Dragers van een ernstige erfelijke aandoening hoeven zelf niet (ernstig) ziek te worden, maar kunnen de aandoening later wel doorgeven aan de eigen kinderen, die mogelijk wel ziek kunnen worden. De VVD wil dat ouders de keuze hebben om ook dragerschap van een geslachtsgebonden erfelijke aandoening niet door te geven.

Dit artikel is gepubliceerd op 26 september 2023 en gemaakt in samenwerking Stichting voor Werkende Ouders.