Vaccinatiegraad neemt af: dit is hoe dat komt
Het aantal kinderen dat gevaccineerd is tegen ziektes als de mazelen, de bof, rodehond en kinkhoest is in decennia niet zo laag geweest als nu. Vorig jaar daalde het aantal kinderen tot 2 jaar dat is ingeënt volgens het Rijksvaccinatieprogramma voor het eerst onder de 90 procent. Dit blijkt uit cijfers van het RIVM. In juni komt het instituut met nieuwe cijfers, maar onderzoek in steden als Den Haag en Amsterdam laten al zien dat het aantal ouders dat hun kinderen laat vaccineren alleen maar verder afneemt. Waarom laten steeds minder ouders hun kinderen vaccineren? En hoe zorg je dat je goed geïnformeerd bent?
Vaccinatiegraad van 90% nodig
Het RIVM vindt dit zorgwekkend omdat er een vaccinatiegraad van minimaal 90 procent nodig is om uitbraken van ziektes te voorkomen en baby’s die nog niet gevaccineerd zijn te beschermen. Voor de mazelen is dat 95 procent. De gevolgen van de dalende vaccinatiegraad werden de afgelopen weken zichtbaar: in Eindhoven is een uitbraak van mazelen en er zijn dit jaar al vier baby’s overleden aan kinkhoest. In voorgaande jaren waren dat er twee per jaar.
Een belangrijke oorzaak voor de dalende vaccinatiegraad is het wantrouwen dat is ontstaan tijdens de corona pandemie, zegt manager van het Rijksvaccinatieprogramma Jean-Marie Hament tegen RTL Nieuws. “De coronavaccins gaven geen langdurige bescherming en waren een nieuw vaccin. Veel mensen werden daardoor sceptisch, ook over bijvoorbeeld het mazelen-vaccin, terwijl dat wel langdurig werkt en al decennia veilig gebruikt wordt.” Ze vindt het belangrijk om mensen het nut van vaccins te laten inzien. “De kinderen betalen de prijs.”
Ziektes uit beeld, vaccins lijken niet nodig
Een andere reden die genoemd wordt is het grote succes van het Rijksvaccinatieprogramma: dankzij de jarenlange hoge vaccinatiegraad kwamen ziektes als de mazelen en kinkhoest in ons land amper voor. “Mensen zien niet meer wat zo’n ziekte als mazelen kan aanrichten. Dan is het makkelijker om te denken: laat dat vaccin maar zitten”, zegt gedragspsycholoog Bastiaan Rutjens daarover in Nieuwsuur. Dat merkt kinderarts Mirjam van Veen van het Juliana Kinderziekenhuis in Den Haag ook, vertelt ze in De Volkskrant. Als zij ouders van een ziek kind voorzichtig vraagt waarom zij ervoor kozen om hun kind niet te vaccineren, blijkt dat ze vaak niet wisten dat hun kind zo ziek kon worden.
We wisten helemaal niet dat ons kind zo ziek kon worden.
Radboudumc werkt aan Keuzehulp app
Op sociale media gaat veel desinformatie rond over vaccineren. Dat maakt het voor ouders moeilijk om te bepalen welke informatie wel en niet klopt, zien onderzoekers Jeannine Hautvast en Daphne Bussink van het Radboudumc. Ze werken aan de ontwikkeling van een Keuzehulp, een app die ouders op een behapbare manier betrouwbare informatie aanbiedt over het RVP. “Ouders willen altijd het beste voor hun kind, maar uit onze eerdere onderzoeken blijkt dat ze het vaak lastig vinden om een keuze te maken omdat ze terecht komen in een wirwar aan informatie”, vertelt Jeannine.
Jeannine en Daphne onderzoeken momenteel aan welke informatie ouders behoefte hebben en op welke manier die informatie het beste aangeboden kan worden. Daarvoor zijn ze met ouders, artsen en verpleegkundigen van consultatiebureaus in gesprek. De Keuzehulp is volgens de onderzoekers niet bedoeld om ouders te overtuigen hun kinderen te laten vaccineren. “We onderzoeken hoe wij ouders kunnen ondersteunen bij het maken van een beslissing die bij hen past”, legt Daphne uit. De app zal een aanvulling worden op de informatievoorziening die er nu al is: ouders kunnen met al hun vragen en twijfels terecht bij het consultatiebureau en op de website van het RIVM.
Onderzoek om vaccineren laagdrempeliger te maken
In de politiek gaan ondertussen stemmen op om niet-gevaccineerde kinderen te weigeren bij de kinderopvang, maar staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS) denkt dat drang en dwang er niet voor zal zorgen dat de vaccinatiegraad verhoogt. Hij pleit voor het verstrekken van goede informatie en gaat onderzoeken of hij het vaccineren laagdrempeliger kan maken door inloopplekken te openen waar zonder afspraak gevaccineerd kan worden. Verder zegt hij tegengas te willen bieden aan ‘bullshit-beweringen’ op sociale media, zodat minder mensen worden beïnvloedt door desinformatie.
Bronnen: RIVM, NOS Nieuwsuur, Volkskrant, RTL Nieuws