Afgelopen dinsdag 14 mei werd de Staat van het Gezin 2024 overhandigd aan diverse kamerleden in Den Haag. Ook WIJ hoofredacteur Mariska van der Kogel was erbij.

Staat van het Gezin is een jaarlijks terugkerend onderzoek van Stichting voor Werkende Ouders, Nederlands Centrum Jeugdgezondheid, Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang en WIJ

De voorzieningen sluiten niet goed aan bij gezinnen van nu

Uit de Staat van het Gezin 2024 blijkt dat ouders maar gedeeltelijk tevreden zijn over de voorzieningen in Nederland. 52% van de ouders geeft in het onderzoek aan dat de voorzieningen voor gezinnen beter kunnen en niet passen bij wat ouders nodig hebben. De huidige voorzieningen zijn veelal gebaseerd op het kostwinnersmodel, waarbij vader werkt en moeder zorgt. Inmiddels bestaat 87% uit twee werkende ouders. Zo sluiten bijvoorbeeld schooltijden niet aan bij werktijden. Daarbij willen (of moeten) ouders allebei werken, maar ervaren ze de kinderopvang als duur. Bovendien stimuleert het huidige toeslagenstelsel niet om meer te gaan werken.

Ouders durven niet echt hulp te vragen en zien het gezin als een zware en eenzame beproeving - Mark Weghorst (NCJ)

Ouders voelen zich niet gesteund

Ouders komen verder in de knel doordat zorgtaken nog steeds vooral bij moeders terecht komen en niet gelijk verdeeld zijn over beide partners. Dit effect wordt versterkt door de toenemende vergrijzing en de zorg voor ouderen. Ouders maken zich zorgen dat dit in de toekomst nog meer van hen gaat vragen, terwijl ze zich nu al niet ondersteund voelen. Nederland heeft een tweeverdieners-tweeverzorgers model nodig om de zorgtaken beter te verdelen. In dit model worden de (zorg)taken gelijk verdeeld en sluiten voorzieningen aan bij de behoeften van een gezin.

Ook de beeldvorming rondom gezinnen speelt ouders parten. 72% zegt zich als ouder soms ‘beoordeeld’ te voelen door anderen. Hierbij spelen de verwachtingen en stereotype beeldvorming rondom ouders (met name van moeders) een grote rol. Die hebben volgens de ouders weinig met de werkelijkheid te maken. Daarnaast voelen ouders zich niet gesteund door elkaar en door hun omgeving.

Mark Weghorst van Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ) reageert geschrokken op de uitkomsten van het onderzoek. “Als we doorvragen en kijken naar de open antwoorden in dit onderzoek, schrikken we van de lading die ouders meegeven aan de cijfers. Ze durven niet echt hulp te vragen en zien het gezin als een zware en eenzame beproeving. Er is echt urgentie om meer te doen en gezinnen goed te ondersteunen. De toekomstige generatie groeit daar op en dat lijken we ons als samenleving maar nauwelijks te realiseren.”

Gezins(on)vriendelijk

Naast beeldvorming ervaren ouders een gebrek aan gezinsvriendelijkheid vanuit de maatschappij. Enkele voorbeelden: in restaurants zijn kinderen niet altijd welkom of ze worden als vervelend ervaren. Ook is er vaak geen ruimte waar een vader een kind kan verschonen of ontbreken op het kindermenu gezonde kindermaaltijden en snacks. Op de werkplek wordt er te weinig gesproken over hoe je werk, gezin en zorg verdeeld en wat je nodig zou hebben als ouder.

Tweederde van de respondenten (67%) geeft aan dat er in de politiek te weinig aandacht is voor gezinnen. Meer dan de helft (52%) is van mening dat het in de politiek niet over hun gezin gaat. Het laatste gezinsbeleid stamt uit 2008.

Gaat de politiek gezinnen ondersteunen of blijft het doormodderen? - Marjet Winsemius (VWO)

‘Nu verandering nodig’

Volgens Marjet Winsemius van Stichting Voor Werkende Ouders, één van de initiatiefnemers van de Staat van het Gezin, is het noodzaak om nu te gaan handelen. “Als wij de vergrijzing het hoofd willen bieden, zullen we nu stappen moeten ondernemen om gezinnen beter te ondersteunen. Dat begint met de ambitie om het voor gezinnen makkelijker te maken. Wij zien echter dat er in de politiek nauwelijks aandacht is voor gezinnen. Ja, vanuit christelijke hoek, maar het traditionele gezin bestaat niet meer. We moeten het hebben over de diversiteit van gezinnen en wat zij nodig hebben om goede zorg voor hun kinderen te kunnen combineren met andere verantwoordelijkheden als werk en mantelzorg. De ontwikkeling van kinderen staat op het spel. De vraag is: gaat de politiek gezinnen écht ondersteunen of blijft het doormodderen?”

Over Staat van het Gezin

De Staat van het Gezin wordt ter gelegenheid van de Internationale Dag van het Gezin voor de derde keer op rij uitgegeven door Stichting Voor Werkende Ouders, Nederlands Centrum Jeugdgezondheid, Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang en WIJ. Het onderzoek heeft van 6 februari tot 15 maart 2024 gelopen en is ingevuld door 3.026 ouders. In de Staat van het Gezin is ook gekeken naar bekende cijfers en indicatoren van o.a. het CBS, SCP, TNO en RIVM.

Gepubliceerd op 15 mei 2024. Bron: Staat van het Gezin 2024