In het kort: wat houdt het nieuwe stelsel ook alweer in?

• De kinderopvang wordt bijna gratis. De vergoeding is voor alle werkende ouders even hoog: 96% van de maximum uurprijs.
• Dit draagt bij aan de bestaanszekerheid en koopkracht van gezinnen. En zorgt ervoor dat meer werken direct loont.
• De vergoeding gaat rechtstreeks naar de kinderopvangorganisatie of het gastouderbureau. Ouders zitten daar niet meer tussen.
• Vooraf is er een toets die bepaalt of ouders in aanmerking komen voor bijna gratis kinderopvang.
• Het nieuwe stelsel biedt werkende ouders zo meer eenvoud en zekerheid. Ouders krijgen niet meer te maken met terugvorderingen.

We willen voorkomen dat ouders ooit nog in de problemen komen - Jurgen Nobel, demissionair staatssecretaris Sociale Zaken

‘Huidig systeem is veel te ingewikkeld’

De regering is al lang bezig met een nieuw systeem, ook toen het vorige kabinet er was. Een eenvoudig systeem waarin kinderopvang voor werkende ouders bijna gratis wordt en de vergoeding rechtstreeks naar de opvang gaat, niet meer via ouders. Een stelsel waarin het bovendien voor ouders loont om meer uren te gaan werken. Dat is volgens de demissionair staatssecretaris Jurgen Nobel een enorme stap vooruit. “Ouders hoeven niet meer op te geven hoeveel ze werken en wat ze gaan verdienen. Bij veranderingen hoeven ze niets terug te betalen. Ouders krijgen dus straks geen brieven meer met ‘U moet terugbetalen’. Dat geeft rust. Kinderopvang moet werkende ouders helpen, niet angst voor een schuld opleveren.”

De aanpassingen zijn mede ingegeven door het toeslagenschandaal. De staatssecretaris: “Het huidige toeslagensysteem is nog steeds te ingewikkeld. Ouders moeten soms duizenden euro’s terugbetalen als er iets verandert in hun werksituatie en ze dit vergeten door te geven. Dat veroorzaakt stress, schulden en onzekerheid. Dat wil niemand meer. Dus er moet sowieso iets veranderen.”

Onderzoek: 65% van de ouders krijgt stress van kinderopvangtoeslag

Nieuwe cijfers versterken het beeld dat het echt anders moet. Maar liefst 65% van de ouders krijgt op dit moment stress of is bang voor de kinderopvangtoeslag, blijkt uit een onderzoek van Stem van Ouders. 58% geeft aan dat de toeslagenaffaire hier een belangrijke aanleiding voor is. Ze zijn bang om het fout te doen en een forse terugvordering te krijgen. Ook vinden ouders het stelsel complex en onzeker. 80% geeft aan dat het de grootste kostenpost van hun huishouden is. Ouders hopen dat ook het nieuwe kabinet doorgaat met de plannen om het stelsel eenvoudiger en financieel toegankelijk te maken.

Zelfs ouders met een wetenschappelijke opleiding snappen niets van het huidige stelsel. Dat kan toch niet! - Marjet Winsemius, Stem van Ouders

“Het stelsel is al twee keer uitgesteld en dus blijven ouders nog vier jaar langer geconfronteerd worden met terugvorderingen, onzekerheid en stress over of ze het wel goed hebben gedaan”, zegt Marjet Winsemius, initiatiefnemer van Stem voor Ouders. Zelfs ouders met een wetenschappelijke opleiding zeggen dat ze er niets van snappen. Dat kan toch niet de bedoeling zijn. We hopen daarom ook dat het nieuwe kabinet gewoon doorgaat met de plannen en ze zelfs nog verder verbeterd.’

‘Kinderopvang gaat ook over de ontwikkeling van kinderen’

Karen Strengers, voorzitter van de Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang, ziet dezelfde noodzaak voor ouders, maar benadrukt dat ontwikkelingen in de kinderopvang niet alleen over geld moeten gaan. “Kinderopvang is geen luxe. Het gaat over de ontwikkeling van kinderen. Kinderen leren samen spelen, ruzies oplossen, taal. Niet alle ouders hebben een ruim netwerk. Kinderen hebben andere kinderen nodig.” Ze leunt naar voren. “Onze samenleving verandert. Ouders werken, mantelzorgen, studeren. Kinderen spelen niet meer vanzelf op straat of in de buurt. De kinderopvang is een plek waar ze wél samen kunnen ontdekken en andere kinderen ontmoeten.”

“Helaas gaan de gesprekken over de vergoeding kinderopvang steeds meer over de economische aspecten”, vindt ook Marjet. “Wat we uit het oog verliezen is de maatschappelijke waarde van de kinderopvang. De investering die de overheid doet betaalt zich bijvoorbeeld ook terug op school omdat kinderen bijvoorbeeld de taal beter beheersen weten we uit diverse onderzoeken. Het is bovendien gek dat we nooit deze discussie hebben over het onderwijs vanaf vier jaar. Alles buiten schooltijd en voor de vierde verjaardag wordt gezien als een kostenpost in plaats van een investering. Het zou goed zijn om de maatschappelijke aspecten van de kinderopvang eens te gaan waarderen.”

Waarom geen vergoeding voor ouders die niet werken?

Dit is een punt waar beiden een duidelijke mening over hebben, maar vanuit een andere insteek. Jurgen: “Met het nieuwe systeem richten we ons op werkende ouders. We hebben simpelweg niet genoeg capaciteit in de kinderopvang om het meteen voor iedereen gratis te maken. Als ouders die niet werken een plek krijgen, maar werkende ouders niet, werkt dat averechts op de arbeidsparticipatie.”

De opvang is een plek waar kinderen samen kunnen ontdekken en ontmoeten - Karen Strengers, BMK

Karen is blij met de veranderingen in het nieuwe stelsel, maar kijkt ook verder vooruit. “Uiteindelijk zouden álle kinderen toegang moeten hebben tot kinderopvang. Kinderen met minder kansen profiteren juist het meest van een rijke ontwikkelomgeving. Dat is geen luxe, dat is maatschappelijke winst.” Ze verwijst naar andere Europese landen waar kinderen eerder beginnen in een voorschoolse omgeving. “Nederland scoort goed op cognitieve ontwikkeling, maar taalvaardigheid en zelfvertrouwen kunnen beter. Als alle kinderen naar de opvang gaan, krijgen we daar grote winst.”

Hoe moet dat straks, want er is nu al personeelstekort?

Als meer kinderen er vaker gebruik van gaan maken, omdat het stukken goedkoper wordt voor werkende ouders, hoe ga je om met het personeelstekort? De staatssecretaris trapt af. “Om meer mensen aan te trekken, moeten we creatief denken: groepshulpen kunnen naast pedagogisch professionals ingezet worden, zij-instromers kunnen versneld aan de slag, omdat zij vanuit een ander beroep de opleiding kunnen doen, terwijl ze werken. Daarnaast maken we de kinderopvang de komende jaren in stappen goedkoper voor werkende ouders. Zo hebben kinderopvangorganisaties en gastouderbureaus meer tijd om zich voor te bereiden op een groei van het aantal kinderen.”

Karen knikt en voegt toe dat diversiteit in het team belangrijk is. “Eén pedagogische professional zorgt ervoor dat zeven tot elf ouders kunnen werken. We hebben teams nodig met verschillende achtergronden en leeftijden. Niet alleen jonge medewerkers met weinig ervaring die goedkoper en snel inzetbaar zijn. Dat is beter voor kinderen én voor de kwaliteit. En we kunnen bepaalde werkzaamheden door andere professionals laten uitvoeren.”

De beste keuze maken voor je kind

Naast de betaalbaarheid gaat het er voor veel ouders uiteindelijk om een fijne plek te vinden voor hun kind. Karen: “Ouders moeten kunnen kiezen op basis van kwaliteit. Niet op basis van prijs of beschikbaarheid. En daarin mogen ze soms best beter geïnformeerd worden.” Jurgen (ook vader): “Het is een afweging aan de keukentafel. Wat voelt goed? Kunnen we deze plek vertrouwen?” Hij glimlacht. “Toen wij een opvang zochten, gingen mijn vriendin en ik vooral op ons gevoel af. We kozen voor een fijne plek. Terug in de auto zeiden we nog tegen elkaar: dit voelt goed.”

TIP! Deze handige vragenlijst voor ouders helpt je bij het kiezen van de juiste kinderopvang voor jouw kind. Je kunt de vragen stellen aan de opvanglocatie, zodat je een nog beter beeld krijgt van het beleid en de werkwijze. Pas dit bij jullie, voelt het nog steeds goed? Zo kom je erachter of je echt goed zit en sta je later niet ineens voor verrassingen.

‘Kinderopvang is een plek waar je kind zich kan ontwikkelen’

Zowel Jurgen als Karen benadrukken dat kinderopvang draait om één ding: het kind centraal zetten. Karen: “Kinderopvang is geen plek waar je je kind achterlaat. Het is een plek waar je je kind naartoe brengt om zich te ontwikkelen.” Jurgen sluit af: “En het mooie is dat ook werkende ouders zelf hierdoor kunnen groeien. In die zin sluit kinderopvang heel mooi aan bij mijn andere portefeuille als staatssecretaris: integratie en participatie. Onlangs ontmoette ik een alleenstaande moeder die na twee jaar depressief thuis te hebben gezeten, recent in de kinderopvang was gaan werken. Haar kind had daar ook een plek gekregen. Ik vond het heel erg mooi om te zien hoe veel waarde werk nu aan haar leven geeft.”

Lees ook: Deze opvanglocaties in Nederland vallen onder maatschappelijke kinderopvang

Bron: Magazine WIJ (december 2025), Stem van Ouders