In de aanloop naar de Internationale Dag van het Gezin op 15 mei deed WIJ samen met Stichting Voor Werkende Ouders, Nederlands Centrum Jeugdgezondheid en Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang onderzoek naar hoe gesteund en gezien gezinnen in Nederland zich voelen. De uitkomsten van deze peiling worden gepresenteerd in Staat van het Gezin 2023.

Te weinig aandacht voor gezinsbeleid

De uitkomsten uit de Staat van het Gezin 2023 zijn op zijn zachtst gezegd niet positief: 86% van de ouders vindt dat er in de politiek te weinig aandacht is voor gezinsbeleid, 60% heeft zelfs het idee dat de politiek zich helemaal niet bezig houdt met het gezin. “De politiek zou zich moeten realiseren dat investeren in gezinnen tegelijkertijd een investering is in een gezonde en goed functionerende maatschappij”, zegt één van de respondenten. Bovendien geven veel ouders aan de polarisatie (verdeeldheid) en gebrekkige solidariteit (samenhorigheid) vanuit de samenleving als geheel steeds lastiger te vinden. Ouders geven Nederland een 4,6 op het gebied van solidariteit. De samenhorigheid onder ouders lijkt dus ver te zoeken.

Zorgen over voorzieningen

Over voorzieningen als kinderopvang, onderwijs, financiële regelingen en plekken voor kinderen om te spelen maken ouders zich met name zorgen. Maar liefst 60% vindt dat het beter kan, 10% geeft zelfs een onvoldoende. Ter vergelijking: in 2022 was dit nog 45% en 6%. “De politiek laat ouders bungelen met een groot gebrek aan voorzieningen, zoals te dure kinderopvang en verlofregelingen die het net niet zijn. Ouders staan er alleen voor en moeten het zelf maar zien te rooien”, zegt Marjet Winsemius, directeur Stichting Voor Werkende Ouders.

Niet alleen praktische problemen

Dit is herkenbaar voor één van de moeders die deelnam aan het onderzoek. “Als alleenstaande met een modaal inkomen moet ik fulltime werken om rond te komen. Aangezien er onvoldoende opvangplekken zijn en de (school)tijden vaak niet aansluiten op mijn werk, ben ik zeer afhankelijk van mijn bejaarde moeder. Als zij wegvalt, heb ik een groot probleem”, legt ze uit. Maar het zijn niet alleen de praktische problemen waar ouders tegenaan lopen. “Ik vind het verschrikkelijk dat ik mijn kinderen zo weinig zie. Maar een dag minder werken betekent geen sport- of muziekles en nooit een dagje uit. Want ik verdien dan weer net te veel voor hulp vanuit de overheid.”

Mariska van der Kogel, hoofdredacteur WIJ, hoort steeds vaker verontrustende geluiden van ouders. “Zo zei een moeder: ‘Nederland lijkt heel gezinsvriendelijk, maar eigenlijk is er geen tijd voor het gezin. Je moet zo snel mogelijk weer aan het werk, het liefst fulltime, en je gezin doe je maar ‘in je eigen tijd’. Ik ren me rot.’”

Luister naar ouders

Verlofregelingen, kinderopvang, schooltijden, eenoudergezinnen, de balans tussen werk en privé: het zijn allemaal thema’s waar ouders over mee kunnen én willen praten. Volgens Igor Ivakic, directeur van het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid, is er door de politiek te lang te veel gevraagd van de samenleving. “We moeten nu simpelweg aan de bak voor gezinnen. Dat begint met luisteren. Luisteren naar hun zorgen en onzekerheid”, legt hij uit.

De initiatiefnemers van de Staat van het Gezin vinden dat ouders beter geïnformeerd moeten worden over de eerste 1000 dagen van een kind. Over alle regelingen en ondersteuning die er is, zodat ouders weten waar ze terecht kunnen.

Investeer in regelingen voor ouders

Andere aanbevelingen: investeer in 100% betaalde verlofregelingen zodat het voor iedere ouder mogelijk wordt om een goede start met hun kind te maken, gratis kinderopvang en meer aandacht voor mentale klachten en prestatiedruk bij kinderen. Ook pleiten de initiatiefnemers van de Staat voor het Gezin voor een betere werk/privé balans voor ouders en een simpeler stelsel voor toeslagen en regelingen.

Kortom: visie genoeg. En aan de politici om die in de praktijk te brengen. Want, zo concludeert één van de ouders: “Als je wilt dat ouders meer gaan werken, dan moet er ook voldoende opvang zijn en betere mogelijkheden om je werk met je gezin te combineren.”

De grootste uitdagingen voor ouders zijn:

• 90% verdeling werk, gezin en zorg
• 50% tijd voor jezelf nemen
• 46% kosten voor energie, gas en boodschappen
• 45% tijd hebben voor elkaar
• 43% te weinig energie of slaap

Ouders maken zich het meeste zorgen over:

• 55% de kwaliteit van het onderwijs
• 56% het milieu
• 46% kansenongelijkheid
• 44% de woningmarkt
• 42% gas- en energieprijzen

Over Staat van het Gezin

De Staat van het Gezin is een jaarlijkse peiling die onder ouders in Nederland wordt uitgevoerd. In 2022 werd de eerste Staat van het Gezin gepresenteerd. Die is toen door WIJ, Stichting Voor Werkende Ouders en het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid persoonlijk overhandigd aan minister van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Geplaatst op 11 mei 2023. Bron: Staat van het Gezin 2023