Lieke (31) was 35 weken zwanger toen middenin de nacht plotseling haar vliezen braken. “Ik wilde eigenijk thuis bevallen, maar dat kon niet omdat mijn zoon te vroeg was”, vertelt ze. Als het thuis niet kon, dan graag in het ziekenhuis in haar woonplaats Utrecht. Maar ook dat was geen optie. “In Utrecht was alles vol en ook in Amersfoort was geen plek.”

Geen plaats in het ziekenhuis van je keuze: volgens DeGeboortebeweging is het iets dat veel zwangeren tegenwoordig meemaken. De stichting, die zich inzet voor de rechten van vrouwen tijdens en na hun bevalling, luidde deze week in een interview met Nu.nl de noodklok. Zij vinden dat de keuzevrijheid van zwangeren beperkt wordt. De overheid moet volgens hen meer doen om de geboortezorg te verbeteren. “Er is wel een landelijk dashboard opgesteld waarop je kunt zien waar er nog plek is”, zegt de voorzitter. ”Maar dat kleurt altijd rood."

Capaciteitstekort in ziekenhuizen

Verloskundige Donna de Groot, van de podcast Verloscast, herkent het capaciteitstekort in de ziekenhuizen. “Ik werk sinds kort in de regio Volendam en daar speelt dit ook, maar toen ik nog in de regio Almere werkte maakte ik het nog veel vaker mee”, legt ze uit. “Toen heb ik tijdens een dienst een keer acht ziekenhuizen gebeld voor ik een plek had. Een collega heeft vorige week zelfs elf ziekenhuizen moeten bellen. In zo’n geval eindigt de zwangere in een ziekenhuis buiten de regio. Dat wil je niet, want het is voor een barende vrouw niet leuk om vijftig minuten in de auto te zitten.”

Donna merkt dat haar cliënten over het algemeen begripvol zijn als het niet meteen lukt om een plekje te vinden. “Ze zijn erbij als ik rondbel, dus ze weten dat ik mijn best doe.” Maar het kan wel voor vervelende situaties zorgen. “Laatst begeleidde ik een bevalling en was er geen plek in de buurt. We besloten toen om thuis te blijven, maar uiteindelijk moest de zwangere alsnog naar het ziekenhuis. Het was toen te ver en te laat om zelf veilig met de auto te gaan. Dat ze daarom met een ambulance moest, vond ze niet prettig.”

Een andere verloskundige bij de bevalling

Een ander nadeel van bevallen in een ziekenhuis buiten de regio, is dat je eigen verloskundige niet mee kan. Donna baalt als ze een cliënt moet overdragen aan een collega. “Dat ik haar dan moet loslaten, vind ik jammer. Die persoonlijke binding is juist zo belangrijk als je gaat bevallen.” Dat weet ook verloskundige en WIJ-columnist Marlies Koers. “Grote onderzoeken wijzen uit dat vrouwen ontspannener zijn als ze bevallen onder begeleiding van hun eigen verloskundige. Ze zijn tevredener over hun bevalling en ervaren minder pijn”, legt ze uit.

In de regio Deventer - waar Marlies werkt - was tot nu toe altijd nog plaats, maar de verloskundige verwacht in de toekomst dezelfde problemen als elders in het land. “Er is echt een nijpend personeelstekort in Nederland. Vaak zijn er wel verloskamers vrij, maar gewoon niet genoeg gespecialiseerde verpleegkundigen. Datzelfde geldt voor de kraamzorg.”

Proefballonetje: eerder naar huis na keizersnede

Omdat die personeelstekorten niet zomaar opgelost zijn, bedenken ziekenhuizen andere manieren om meer bedden vrij te maken. Marlies: “In het ziekenhuis in Zwolle doen ze nu bijvoorbeeld een proef waarin ze vrouwen met een keizersnede eerder naar huis laten gaan als alles goed gaat. Ook worden in sommige ziekenhuizen geplande keizersnedes eerder in de week uitgevoerd omdat we weten dat dit de druk op de kraamzorg in het weekend kan verlichten.”

Ook een interessante proef: vrouwen bij wie een ballonnetje is geplaatst naar huis laten gaan in plaats van hen urenlang in het ziekenhuis te laten wachten. En niet alle vrouwen die overtijd zijn meteen inleiden als ze geen ernstige klachten hebben. “Natuurlijk moet dat wel gebeuren als er een medische indicatie is , zoals wanneer het kind niet meer groeit, of ander gevaar voor mama en baby. Maar je kunt je afvragen of inleiden nodig is als de zwangere het zwaarder begint te vinden”, vertelt Marlies.

Steeds minder thuis bevallen

Verloskundige Donna denkt dat de druk op de zorg verlaagd kan worden als vrouwen vaker kiezen voor een thuisbevalling. In 2021 beviel 14 procent van de Nederlandse vrouwen thuis, een percentage dat (met uitzondering van corona-jaar 2020) al jaren daalt. “Er wordt tegenwoordig vaker voor het ziekenhuis of een kraamhotel gekozen. ‘Als er dan iets is, heb je alles bij de hand’, zeggen vrouwen dan. Ik leg dan altijd uit dat mijn auto ook een soort mini-ziekenhuis is met daarin alle spullen die nodig zijn om eerste hulp mee te verlenen.”

Maar ook al is uit onderzoek gebleken dat thuis bevallen net zo veilig is als in het ziekenhuis, waar je bevalt zou volgens Donna altijd je eigen keuze moeten zijn. “Het gaat om het gevoel dat jij er als zwangere bij hebt. Dat is het allerbelangrijkste.” Lieke hoopt dat ze bij een eventuele volgende zwangerschap wel thuis kan bevallen. Toch vond ze het niet erg dat haar zoon niet in Utrecht, maar in Tiel ter wereld kwam. “De artsen en verpleegkundigen daar waren echt ontzettend leuk en lief. Daar zijn we heel dankbaar voor.”

Geplaatst op 2 februari 2023.