Populairder dan ooit

Al drie generaties lang laat ze kinderoogjes stralen: nijntje, het liefste konijntje ter wereld. Elke ouder weet: zodra je een baby krijgt, kun je niet om haar heen. In menig gezin zijn er gezellige nijntje-boekjes te vinden. En is het geen boekje, dan toch minstens een schattige knuffel, paar oorbellen, luiertas of lamp. Het kleine witte konijntje is één van de bekendste kinderboekfiguren ter wereld en misschien wel populairder dan ooit.

Nijntje is het konijntje dat je voor altijd in je hart sluit.

Nijntje-boekjes zijn in meer dan vijftig talen vertaald en meer dan 85 miljoen keer verkocht. Er zijn dus talloze nijntje-producten te koop en ze heeft ook nog eens haar eigen tv-serie en zelfs een museum! Maar weinig kinderboekfiguren kunnen daaraan tippen. Nijntje is, met andere woorden, niet weg te denken uit het leven van heel veel jonge ouders. Speciaal voor haar zeventigste verjaardag blikken we terug op hoe het haar al die tijd is vergaan.

Hoe het begon

In de zomer van 1955, tijdens een familievakantie in Egmond aan Zee, ontstond het eerste sprankje van wat nijntje zou worden. Geestelijk vader Dick Bruna verzon voor zijn zoon Sierk elke avond een verhaal over een wit konijntje dat rond sprong in de tuin van hun vakantiehuis. Op een dag besloot hij het konijntje op papier te zetten. Dat eerste konijn leek nog niet helemaal op het konijn zoals we haar nu kennen: in het begin had ze nog wat plompe oren die naar buiten wijzen. Maar Dick bleef door tekenen en vanaf 1963 ging ze eruitzien zoals ze nu is: een wit konijn, in strakke lijnen en met een helder silhouet. Twee strakke, puntige oren, zwarte oogjes en een kruisje als mond. Ook kreeg nijntje een jurkje, omdat Bruna het leuker vond om jurkjes te tekenen dan broekjes. Gaandeweg werd haar uiterlijk nog iets ronder en vriendelijker, passend bij haar groei van peuter tot kleuter. Altijd in eenvoudige lijnen, zonder ook maar een detail te veel.

Foto: Dick Bruna tekent nijntje © Ferry André de la Porte

‘Dick Bruna wilde alles zo simpel mogelijk houden’

De boekjes van nijntje hebben een zeer herkenbare stijl. Dick Bruna had een duidelijk visie wat hij wilde met de verhalen van nijntje: alles moest zo simpel mogelijk blijven. Niet alleen de illustraties, maar ook de tekst. Daarom is de tekst geschreven in een schreefloze letter (zonder krulletjes of haakjes), komen er geen hoofdletters in voor en staan er zo weinig mogelijk leestekens in. Verder bestaat de tekst altijd uit vier regels, waarvan het laatste woord van de tweede en vierde regel rijmen. Het idee erachter was om de boekjes niet alleen prettig te maken voor ouders om voor te lezen, maar ook om het voor jonge kinderen mogelijk te maken de verhalen te onthouden én hun eigen fantasie te gebruiken. Dan zijn er nog de kleuren in de boekjes die speciaal voor Dick Bruna ontworpen zijn: de primaire kleuren geel, rood en blauw, maar dan net even wat warmer. Heel bijzonder: je komt ze alleen in de nijntje-boekjes tegen!

De avonturen van nijntje zijn klein: nijntje gaat een dagje naar het ziekenhuis, ze raakt haar knuffel kwijt of gaat logeren bij opa en oma. Thema’s als verdriet, verlies en ziekte worden op zo’n manier verteld dat kinderen zich er veilig bij voelen en de toon is vriendelijk en troostrijk. Boeken als lieve oma pluis of nijntje in het ziekenhuis bieden herkenning en steun voor de allerkleinsten.

Inspiratie op de fiets

Hoe Dick Bruna op al die verhalen kwam? Door inspiratie op te doen tijdens fietstochten naar zijn atelier, naar spelende kinderen op straat te kijken of zijn eigen kleinkinderen te zien spelen. Zo is het verhaal nijntje in de tent ontstaan toen hij zijn kleindochter in de tuin zag spelen met een geel tentje. Toen zijn kleinzoon voor spook speelde tijdens een logeerpartijtje, heeft hij dat gebruikt om het verhaal het spook nijntje te maken.

In het buitenland heet nijntje miffy.

Drie generaties zijn opgegroeid met nijntje

Dat die eenvoud werkt, bewijst wel het feit dat inmiddels drie generaties zijn opgegroeid met nijntje (daarom ook in elke WIJ de rubriek Drie generaties i.s.m. nijntje - red). En dat is bijzonder, want over de eerste boekjes waren volwassenen niet enthousiast. Men vond de boekjes te simpel, met veel te weinig tekst. Maar kinderen waren juist dolenthousiast. Nijntje spreekt kinderen wereldwijd aan door haar eenvoud, schattige uiterlijk en positieve, nieuwsgierige karakter. Ze is ongecompliceerd, onschuldig en altijd in voor nieuwe avonturen. En niet alleen kinderen zijn fan, voorlezende ouders én opa’s en oma’s zijn opgegroeid met verhalen die ze nu met hun kleinkinderen kunnen delen. Als dat niet voor verbinding zorgt.

Of je nu bent opgegroeid in de jaren zeventig, negentig of nu: nijntje is er altijd geweest. En ook al leeft Dick Bruna niet meer - hij overleed in 2017 op 89-jarige leeftijd - zijn werk leeft nog altijd voort. Ook in het buitenland, waar nijntje miffy heet, omdat nijntje maar moeilijk uit te spreken is. Hopelijk zal nijntje nog heel veel generaties blijven inspireren en vele kinderharten stelen. Wie er ook voorleest, vader, moeder, oma of opa: nijntje blijft het konijntje dat je voor altijd in je hart sluit. Want zo knuffelig en schattig als nijntje is, is er immers maar één.

Dit artikel is verschenen in magazine WIJ.