Ieder kind verdient een eerlijke start, maar de harde realiteit is dat het ook in Nederland uitmaakt waar je wieg staat. 1 op de 6 baby’s in ons land heeft geen goede start en staat in de eerste 1.000 dagen bijvoorbeeld bloot aan stress, mishandeling, roken, slechte voeding of andere risicofactoren. Elke dag worden gemiddeld 35 baby’s in armoede geboren. Zij beginnen met een achterstand aan het leven.

Pijnlijk bewust van verschillen in aanstaande gezinnen

Dat kan en móét beter, vindt Djanifa da Conceicao (36), beter bekend als de Verlosmoeder. Als zelfstandig verloskundige in Rotterdam zet zij zich in om kwetsbare (aanstaande) gezinnen te ondersteunen waar mogelijk. Dat begint al tijdens de zwangerschap. Tijdens haar werk als verloskundige werd Djanifa zich pijnlijk bewust van de verschillen tussen zwangeren die het allemaal goed voor elkaar hadden en zwangeren die nauwelijks het hoofd boven water konden houden.

“Bepaalde wijken in Rotterdam hebben gemiddeld goede geboorte-uitkomsten”, vertelt ze. “Daar wonen hoogopgeleide mensen, met voldoende financiële middelen. Bij die groep zien we de meeste vlekkeloze zwangerschappen en geboortes, en de meest geslaagde borstvoedingsperiodes. Maar er is ook een groep die in andere omstandigheden leeft, een groep die minder geslaagde geboorte-uitkomsten heeft. Die groep probeer ik te bereiken.”

Nadat Djanifa zelf was bevallen, merkte ze dat kennis haar kracht gaf. Kennis over zwangerschap, bevallen, borstvoeding en verzorging van baby’s zou voor iedereen beschikbaar moeten zijn, vond ze. Aan bevalcursussen en handboeken geen gebrek, maar volgens Djanifa bereiken die juist niet de mensen die daar veel baat bij zouden hebben. “Veel cursussen zijn prijzig. Als je al nauwelijks geld hebt om boodschappen te kopen, is zo’n bevalcursus wel het laatste waaraan je je geld kan of wil besteden.”

Waardevolle kennis moet voor iedereen toegankelijk zijn

Het zette Djanifa aan het denken. Hoe kon ze ervoor zorgen dat die zo waardevolle kennis toch bij iedereen terechtkwam, op een laagdrempelige manier? “Zo kwam ik uit bij YouTube. Ik ben in coronatijd begonnen met online voorlichtingsvideo’s over borstvoeding en de bevalling. Gratis en in makkelijke taal.”

Eerst waren het alleen de vrouwen van de verloskundigenpraktijk die ernaar keken. “Vanuit daar is het steeds verder uitgerold. Andere verloskundigenpraktijken zijn het gaan oppakken en actief gaan delen, want verloskundigen hebben er ook baat bij als zwangeren weten wat ze kunnen verwachten.” Haar eerste video werd 80 keer bekeken, “waarvan waarschijnlijk 30 door mijn vrienden”, lacht ze. “Nu is mijn best bekeken video bijna 200.000 keer bekeken. Dat doet me goed. Hoe groter mijn platform, hoe meer ik kan doen voor deze doelgroep.”

Inmiddels heeft Djanifa ook een boek uitgebracht, Verlosmoeder het handboek. Ook dat is er voor iedereen. “Met de uitgever heb ik afgesproken dat ik boeken mag doneren aan mensen die het zich niet kunnen veroorloven. Voor elk verkocht boek geven we een digitale versie weg. Iedereen die er behoefte aan heeft, kan zo’n boek kosteloos opvragen.”

Kloof tussen arm en rijk

Het is Djanifa’s missie de kloof tussen arm en rijk te dichten, en álle kinderen al rondom de geboorte een goede start te geven. “Dat heeft zoveel positieve impact op de lange termijn. Juist bij die kwetsbare doelgroep is het belangrijk om in te zetten op langetermijnoplossingen.”

De Verlosmoeder weet als geen ander wat die kwetsbare groep doormaakt. Ze groeide zelf op in een ‘kansarme’ wijk, zonder ouders. “Ik ben opgevangen in de jeugdzorg. Als ik op mijn 19e zwanger was geraakt, was ik wel de laatste geweest die een dure bevalcursus had gevolgd - hoe leergierig ik ook was. Nu ben ik een hoogopgeleide dame, maar dat was zeker niet vanzelfsprekend. Ik heb het geluk gehad dat mijn leven een andere wending heeft genomen nadat ik mijn man had ontmoet. Er zijn genoeg pientere meiden die kwaliteiten bezitten en willen leren, maar niet de kansen krijgen die ze nodig hebben. Ik wil ze de helpende hand toereiken.”

Ik ben een vrouw van kleur die zich omhoog heeft moeten boksen. Ik laat zien: dit is haalbaar.

Een voorbeeldfunctie

Dat ze open is over waar ze zelf vandaan komt, helpt haar de mensen te bereiken die ze zo graag wil bereiken, denkt ze. “Die kwetsbare groep kan zich met mij identificeren. Ik denk dat dat mijn kracht is geweest in de afgelopen tien jaar als verloskundige.” In zekere zin is Djanifa ook een soort rolmodel voor haar cliënten. “Ik weet nog dat er een zwangere tegenover me zat die in hetzelfde kindertehuis had gezeten als ik. Zij was er zo van onder de indruk dat ik aan de andere kant van de tafel zat. Dat kan iemand de ogen openen: o wacht eens, voor mij is dit misschien ook niet onmogelijk. Ik bied op die manier perspectief. Zelf leerde ik verloskunde pas kennen op mijn 23e. Ik had het gezien in een tv-serie, waarin een donkere dame een verloskundigenpraktijk had. Soms is het nodig om een voorbeeld te hebben, of iemand te zien die iets toegankelijk maakt waarvan je dacht dat het niet voor jou was weggelegd. Ik denk dat ik daarin een kleine rol vervul. Ik ben een vrouw van kleur die niet van geld komt en zich omhoog heeft moeten boksen. Ik laat zien: dit is haalbaar.”

Schrijnende situaties, gezinnen starten met letterlijk niets

In haar werk ziet Djanifa soms schrijnende situaties. “Vluchtelingen die naar Nederland zijn gekomen vanuit oorlogsgebied moeten opstarten met letterlijk niets. Ze mogen nog niet werken, zijn de taal nog niet machtig, hun huis is negen van de tien keer te klein voor hun gezin en ze kunnen de rekeningen niet betalen. Dat geeft een hoop stress.” Ook ziet ze regelmatig tienerzwangerschappen. “Voornamelijk meiden die ongepland zwanger zijn geworden en niet in een stabiele relatie zitten. Ze willen hun school dan afmaken, maar moeten hard werken in bijbaantjes om het financieel te redden.”

Het maakt niet uit waar je vandaan komt of hoeveel geld je hebt, dat moederinstinct zit in iedereen.

En toch komt het vaak goed, ziet Djanifa. “Het allermooiste aan mijn werk vind ik dat ik mensen zie groeien in hun rol. Soms zie ik zo’n meisje van 16 binnenlopen en dan denk ik: god meid, dat had ik nooit gekund op die leeftijd, en negen maanden later zie ik daar toch echt een moeder staan. Dat is zo tof. Het maakt niet uit waar je vandaan komt of hoeveel geld je hebt, dat moederinstinct zit in iedereen. Dat ik dat mag ondersteunen en van dichtbij mag meemaken, dat is toch het mooiste wat er is?”

Babystartpakketten van Stichting Babyspullen

Een organisatie waar Djanifa veel mee samenwerkt, is Stichting Babyspullen. Zij zamelen landelijk gebruikte en nieuwe babyspullen in en maken daar babystartpakketten van. Die pakketten worden geschonken aan (aanstaande) ouders in Nederland die het financieel moeilijk hebben.

Zo’n gebaar kan een groot verschil maken merkt Djanifa vaak. “Als je mensen een klein beetje kunt ontlasten, helpt dat al heel veel. Ik heb weleens in een huis gestaan waar werkelijk niets aanwezig was voor de aanstaande baby. Met zo’n babystartpakket zijn ze dan enorm geholpen. Het is één last minder op hun schouders, waardoor er meer ruimte ontstaat voor de baby die op komst is.”

Dit artikel is eerder verschenen in magazine WIJ.