Mijn oudste zoon is nu zestien, en mijn jongste dochter zeven. Ondanks dat het voor haar gebeurde, weet mijn dochter ook van haar grote broer, ook al heeft ze hem nooit gekend. Soms praat ze over hem alsof hij gewoon ergens is, zoals een onzichtbare vriend. Ze gaf hem zelfs een account op haar Nintendo Switch, want “dan kan hij ook meespelen.” Het is ontroerend en confronterend tegelijk. Haar gebaren en vragen maken dat ik steeds opnieuw over hem nadenk, steeds opnieuw het gemis voel, maar ook steeds opnieuw zijn plek in ons gezin erken.

De angst om te vergeten

Toen ik mijn zoon verloor, was ik bang om hem kwijt te raken. Niet alleen fysiek, maar ook in mijn herinneringen. Ik was bang dat ik zou stoppen met aan hem denken, dat ik hem zou vergeten. Dus deed ik alles wat ik kon om hem te blijven voelen. Elke week ging ik naar zijn grafje. Ik stak kaarsjes aan, hield stiltemomenten, dwong mezelf bewust aan hem te denken.

Maar zo werkt verdriet niet. Verdriet volgt geen regels, geen rituelen, en geen tijdlijnen. Het maakt niet uit hoeveel kaarsjes je brandt of hoe vaak je aan iemand denkt. Het verlies blijft een deel van je, op manieren die je niet altijd zelf in de hand hebt.

Lees ook: Als je baby stilgeboren wordt

Mijn eigen weg

Mensen gaven me goedbedoelde adviezen. “Het wordt na het eerste jaar makkelijker,” zeiden sommigen. Of: “Misschien helpt dit boek.” Ik heb het allemaal geprobeerd, maar niets voelde goed. Het verlies van mijn zoon was geen puzzel die ik kon oplossen met de juiste tips. Uiteindelijk heb ik mijn eigen weg moeten vinden.

Het wordt na het eerste jaar makkelijker.

Soms was dat een heel eenzaam pad. Want hoe rouw je om een kind dat je nooit hebt gekend, maar dat je zó intens liefhebt? Hoe geef je hem een plek in je leven, terwijl hij er nooit levend is geweest?

Nu, veertien jaar later, weet ik dat ik dat verlies nooit ‘verwerk’. Het is geen afgesloten hoofdstuk, maar een litteken dat ik bij me draag. En hoewel het verdriet na al die tijd zachter is geworden, zijn er momenten waarop het weer scherp voelt, alsof het gisteren gebeurde.

Een broer die altijd aanwezig is

Mijn jongste dochter stelt vragen over haar broer. Soms zijn ze onschuldig en lief: “Wat was zijn naam?” Of: “Hoe zou hij eruit hebben gezien?” Maar soms raken ze diep: “Waarom is hij doodgegaan?” Of: “Wat gebeurt er als je doodgaat?”

Waarom is hij doodgegaan?

Ik probeer eerlijk te antwoorden, op een manier die bij haar leeftijd past. Ik vertel haar dat hij altijd bij ons is, zoals een sterretje dat over ons waakt. Dat hij een plekje in ons hart heeft, en dat we hem nooit vergeten.

Haar manier om hem een plek te geven ontroert me vaak. Het account op haar Nintendo Switch is daar een voorbeeld van. Het is alsof ze zegt: hij hoort erbij, ook al is hij er niet. Op die momenten realiseer ik me hoe groot zijn invloed nog steeds is, zelfs op een zusje dat hem nooit heeft ontmoet.

Het litteken van verlies

Rouw voelt soms als een wond die maar niet heelt. In het begin bloedt het continu. Later komt er een korstje op, maar dat kan weer openscheuren. Na verloop van tijd verandert het in een litteken, een deel van wie je bent. Het doet misschien minder vaak pijn, maar het blijft altijd zichtbaar.

Tijdens speciale periodes, zoals zijn verjaardag of de feestdagen, voel ik het litteken extra. Ik vraag me af wat voor persoonlijkheid hij zou hebben, hoe onze familie eruit hebben gezien met hem erbij. Dat gemis zal nooit verdwijnen. Maar er is ook een andere kant. Hij heeft me geleerd om stil te staan bij wat ik wél heb. Hij heeft me sterker gemaakt, bewuster van hoe kostbaar het leven is.

Zijn ster blijft schijnen

Het verlies van mijn zoon heeft mijn leven voor altijd veranderd. Maar ik weet dat hij, op zijn eigen manier, altijd bij ons is. In mijn hart, in de vragen van zijn zusje, in de herinneringen die ik voor mezelf heb bewaard. Hij is het sterretje dat over ons waakt, een deel van ons gezin dat nooit compleet zal zijn, maar toch volledig voelt in zijn aanwezigheid.

Rouwen om een kind is als een reis zonder einde. Het verdriet verandert, maar het gaat nooit weg. Toch heeft mijn zoon me meer geleerd over liefde dan ik ooit had kunnen weten. En die liefde is voor altijd.

Ook je verhaal delen?

Heb jij een bijzonder, mooi, ontroerend of grappig verhaal en wil je die graag met andere mama’s (to be) delen? Deel je verhaal van ongeveer 500-800 woorden via redactie@wij.nl. Je mag er ook 2 á 3 foto’s bij sturen. Wil je graag anoniem blijven? Dat kan. Vermeld dit er dan bij. Let op: verhalen die elders al online verschenen zijn, worden niet gepubliceerd.