Als je Maya (41) zou tegenkomen in het park met haar dochter, zie je een zorgzame moeder: rustig, oplettend, betrokken. Maar achter dat kalme uiterlijk staat ze constant aan. “Ik sta altijd op scherp. Eigenlijk al mijn hele leven, maar sinds ik moeder ben, is het heftiger geworden.”

Tijdens haar studententijd kreeg Maya de diagnose gegeneraliseerde angststoornis: een constante onderstroom van zorgen, doemscenario’s en lichamelijke spanning. “Ik functioneerde ogenschijnlijk prima,” vertelt ze, “maar elke verandering triggerde iets in mij.” Een simpel college kon voelen als een berg. “Wat als ik een black-out krijg? Wat als ik de verkeerde richting kies en alles voor niets is geweest?”

Mijn hoofd zei steeds: ik kan dit niet!

Perfectionisme

Later, in haar eerste baan, merkte ze hoe perfectionisme haar overnam. Ze las haar mails eindeloos terug, piekerde over feedback, voelde zich na een dag vergaderen uitgeput. “Weekendplannen met vrienden zegde ik vaak af. Niet omdat ik niet wilde, maar omdat het idee me al overprikkelde. Ik voelde me te gevoelig voor een leven dat anderen moeiteloos leken te leiden. Maar ik hield me groot.”

Een grote verandering in álles

Op haar 28e besloten Maya en haar vriend dat ze graag een kind wilden. Het leek de logische volgende stap, maar in haar hoofd sloeg direct de paniek toe. “Zwanger zijn is eigenlijk één grote verandering in álles. En precies dat is wat mij vaak uit balans brengt.” Zwanger worden bleek ook fysiek niet eenvoudig. De jaren van wachten voedden haar angsten. “Elke maand zonder resultaat voelde als falen. Ik begon te denken dat het aan mij lag, of erger: dat ik het misschien niet verdiende.” Vriendinnen om haar heen werden moeder, terwijl Maya worstelde met schuldgevoel, jaloezie en zelftwijfel. “Ik was niet onverdeeld blij voor hen. En daar schaamde ik me dan weer voor.”

Mijn vriend was er voor mij

In therapie leerde ze om haar gedachten niet als waarheid te zien. “Mijn psycholoog zei ooit: je bént niet je gedachten, je hébt gedachten. Dat zinnetje heeft me zo vaak gered. Wat in periode hielp, was schrijven. Ik hield een dagboek bij waarin ik zonder filter alles eruit gooide.” Ook voor haar vriend was het zoeken. “Hij wist soms niet of hij me moest troosten of juist ruimte moest geven. We hebben geleerd beter te praten. Soms zei hij gewoon: ‘Ik weet niet wat ik moet doen, maar ik ben er.’ Alleen dat al was goud waard.”

Je bént niet je gedachten, je hébt gedachten

Een mix van euforie en paniek

Op haar 34e was Maya dan eindelijk zwanger. “De eerste weken waren een mix van euforie en paniek. Ik wilde dit zó graag, maar mijn hoofd dacht iets anders. Dat zag alleen maar risico’s, veranderingen en verlies van controle. Met paniekaanvallen als gevolg.” Die aanvallen kwamen op willekeurige momenten. In de supermarkt, tijdens het tandenpoetsen, ’s nachts. “Mijn hart sloeg op hol, ik kreeg geen lucht, mijn handen trilden. Soms dacht ik: als dit negen maanden zo doorgaat, trek ik het niet.” Ze zocht direct contact met haar psycholoog. “Ik huilde aan de telefoon, omdat ik bang was voor mezelf. Wat als ík straks instort? Terwijl ik er juist moet zijn voor mijn kind.”

En Maya maakte een bevalplan. Niet over muziek of kaarslicht, maar over mentale houvast. “Ik schreef op: ‘Als ik in paniek raak, help me dan gronden. Kijk me aan. Zeg wat er gebeurt. Laat me kiezen.’ Dat gaf mij grip.” Ook haar verloskundige nam het serieus. “Zij behandelde me niet als iemand die overdrijft. Ze zei: ‘Jouw mentale gezondheid is net zo belangrijk als je bloeddruk of ijzerwaarden.’ Dat voelde als erkenning.”

Twee versies van mezelf

Maya beviel met 39 weken. Fysiek verliep het soepel, mentaal was het zwaar. “Het voelde alsof ik daar lag met twee versies van mezelf: de moeder die dit aankon, en de angstige versie die alleen maar dacht: wat als ik het niet red?” Haar partner en verloskundige bleven rustig. “Zij hielden de toon zacht. Daardoor durfde ik de controle langzaam los te laten. En voor het eerst voelde ik: ik doe ertoe.” Toen haar dochter Lou werd geboren, voelde Maya niet meteen die overweldigende liefde. “Ik voelde vooral opluchting. Ze is er. Het is voorbij.” De eerste weken waren vooral overleven. “Ik sliep slecht. Niet alleen door Lou, maar ook omdat ik haar bleef checken. Ademt ze nog? Gaat het wel goed?” Ze installeerde slaap-apps, hield alles bij. “Controle was mijn overlevingsstrategie.” Toch deed Maya ook iets nieuws: hulp vragen. Ze deelde haar zorgen met de kraamverzorgende, haar moeder, vriendinnen. “Ik leerde zinnen zeggen als: ‘Mijn hoofd zit vol. Kun je even bij haar blijven?’ Dat was nieuw voor me.”

Leren vertrouwen op mezelf

Toen Lou een maand of vier was, richtte Maya een mama-groep op in de buurt. “Ik had behoefte aan herkenning en contact.” Tijdens een bijeenkomst raakte ze in gesprek met een andere moeder, die openhartig vertelde over haar eigen angstklachten na de geboorte. “We herkenden zóveel in elkaar: die drang naar controle, het eindeloos vergelijken op Instagram, die torenhoge lat.” Het was een verademing. Op een dag zei die moeder iets dat Maya is bijgebleven: ‘Je hoeft het niet perfect te doen. Alleen veilig en met liefde.’ “Die woorden nestelden zich in mijn hoofd.”

Maya begon routines te ontwikkelen: ochtendwandelingen, haalbare to-do-lijstjes. En vooral: de lat lager leggen. “Niet: alles moet af én een blije baby. Maar: we zijn aangekleed. Dat is al iets.” Soms betrapt ze zichzelf nog steeds op het ‘moeten’. “Dan hoor ik het weer in mijn hoofd: je moet ook nog … Maar ik probeer dan te denken: wat is nú genoeg?”

Kwetsbaar én krachtig

Inmiddels gaat Lou naar school. Maya’s hoofd blijft gevoelig voor rampscenario’s, maar ze gaat er anders mee om. “Ik zie je, angst. Maar ik bepaal.” Op Lou’s eerste schooldag stond Maya met tranen in haar ogen. Niet door het afscheid, maar door haar gedachten: wat als ze geen aansluiting vindt? Wat als ze wordt buitengesloten? “Ik schreef een briefje voor mezelf dat ik af en toe bekeek: ze kan dit en jij ook!” Toch gelooft Maya dat haar angststoornis haar óók iets heeft gebracht. “Ik ben alert, maar ook empathisch. Als Lou iets spannend vindt, voel ik dat aan. En ik laat haar emoties er gewoon zijn. Omdat ik weet hoe het voelt als ze worden weggeduwd.”

Niet raar, maar dapper

Op de vraag of het moederschap zonder angststoornis anders was geweest, zegt ze: “Misschien had ik meer losgelaten. Minder getwijfeld. Maar het heeft me ook gevormd. Ik ben bewuster, opener en dichter bij mezelf.”

Als Maya nu een ouder tegenkomt die worstelt, zegt ze: “Je bent niet alleen. Je bent niet raar, juist dapper.” Ze pleit dan ook voor standaardvragen naar mentale gezondheid in de zwangerschap. “Want áls je iets deelt, is dat vaak al een halve stap richting verlichting.” Haar boodschap aan andere moeders: “Je hoeft niet eerst alles op orde te hebben voor je moeder mag zijn. Je mag bang zijn én liefdevol opvoeden. Dat gaat echt samen.”

Je hoeft het niet perfect te doen. Alleen veilig en met liefde

Expert aan het woord

Psychosociaal therapeut Heleen Kruitbosch heeft zich door de jaren heen verdiept in angst. Ze benadrukt het belang van mildheid en compassie voor jezelf. “Angst hoef je niet weg te duwen, maar te leren begrijpen. Het vertelt vaak wat je belangrijk vindt, zoals je kind. Herken patronen, erken je gevoelens en leer omgaan met lichamelijke signalen zoals een hoge hartslag. Vermijden lijkt te helpen, maar maakt het op termijn moeilijker. Kies bewust hoe je met spanning omgaat en deel je gevoelens met anderen. Wees open naar je kind - dat geeft houvast. Angst is geen zwakte, maar een normale emotie, zeker in het moederschap. Je mag leren leven mét angst, in plaats van ertegen te vechten.”

Lees ook: Het verhaal van Anne: als mama een angststoornis heeft

Dit artikel is eerder verschenen in magazine WIJ