Samen met VeiligheidNL

Wat is wiegendood?

Bij wiegendood overlijdt een baby als de ademhaling wordt belemmerd, als de baby zijn eigen adem steeds inademt of door oververhitting. Vaak gebeurt dit als een baby slaapt of ligt te rusten, bijvoorbeeld in bed, op de bank of in de box. Er is de laatste jaren dan ook veel aandacht voor veilig slapen, één van de belangrijkste manieren om het risico op wiegendood te verkleinen.

De exacte oorzaak van wiegendood is nog niet bekend en geen enkel risico is op zichzelf aan te merken als oorzaak van wiegendood. Je baby heeft daarvoor geen merkbare symptomen. Het gebeurt plotseling en onverwacht bij baby’s die gezond lijken te zijn. Vaak is het een combinatie van omstandigheden en de individuele toestand van de baby. Er wordt gedacht dat sommige baby’s een aangeboren afwijking hebben waardoor ze minder sterk reageren op externe prikkels. Daardoor worden ze niet wakker als er bijvoorbeeld iets op hun mond of neus ligt, terwijl andere baby’s gaan huilen of hun hoofd wegdraaien.

Wat zijn de oorzaken van wiegendood?

Niemand kan helemaal voorkomen dat een baby plotseling en onverwacht overlijdt. Er zijn risicofactoren waar je wel invloed op hebt en risicofactoren waar je geen invloed op hebt. Factoren die een verhoogd risico geven, maar waar je geen invloed op hebt zijn:

• Het mannelijk geslacht (jongens hebben een iets hoger risico dan meisjes)
• Vroeggeboorte
• Laag geboortegewicht
• Hersenafwijkingen
• Een meerling
• Jong moederschap
• Aantal maanden baby
• Infecties
• Tot een etnische minderheid behoren
• Ongunstige sociale omstandigheden
• Postpartum depressie

Factoren die een verhoogd risico geven, waar je wel invloed op hebt:

• Buikligging
  Buikligging is de grootste risicofactor van wiegendood, maar ook het makkelijkst te voorkomen. Buikligging kan de ademhaling belemmeren, omdat de mond en de neus van je baby in het matras kunnen wegzakken. Ook is er bij buikligging een groter risico op het inademen van zijn eigen adem, waardoor je baby minder zuurstof binnenkrijgt.

• Roken tijdens en na de zwangerschap
  Roken tijdens je zwangerschap heeft schadelijke gevolgen voor de ontwikkeling van de hersenen en longfunctie van je baby. Ook meeroken na de geboorte verhoogt het risico op wiegendood met 2,5 keer. Roken is na buikligging de belangrijkste risicofactor die voorkomen kan worden.

• Zijligging
  Zijligging wordt de eerste periode afgeraden, omdat je baby zo eenvoudig op zijn buikje kan draaien en mogelijk niet meer terug kan draaien.

• Voorwerpen in het wiegje of ledikant
  Alle voorwerpen die de adem kunnen belemmeren vormen een risicofactor. Denk aan knuffels, kussens of losse dekens.

• Warmtestuwing
  Baby’s kunnen hun lichaamstemperatuur nog niet goed regelen. Een risicofactor is te warm gekleed of teveel dekens in bed, waardoor je baby zijn warmte niet meer goed kwijt kan. Hierdoor kan je baby oververhit raken.

• Rustgevende medicatie
  Rustgevende medicatie remmen de wekreactie van je baby, waardoor hij mogelijk niet wakker wordt wanneer dit nodig is.

• Te weinig toezicht
  Hoe minder toezicht, hoe groter de kans dat je er te laat bij bent. Door je baby goed in de gaten te houden verminder je de andere risicofactoren.

• Samen slapen
  Hoewel het voor veel ouders geldt als een ideale oplossing, met samen slapen vergroot je het risico op wiegendood. Het is het meest veilig om je baby de eerste 6 maanden bij jou op de kamer te laten slapen in een eigen ledikantje, wiegje of co-sleeper.

Wiegendood voorkomen

Wiegendood helemaal voorkomen is waarschijnlijk onmogelijk, maar onderstaande adviezen verkleinen het risico op wiegendood zoveel mogelijk:

Laat je baby altijd op zijn rug slapen
Het risico op wiegendood is bij buikligging het hoogst, laat je baby daarom altijd op zijn rug slapen. Om een voorkeurshouding te voorkomen kun je het hoofdje regelmatig omdraaien. Gebruik geen stabilisatiekussen om je baby op zijn zij te laten liggen, ook dit verhoogt het risico op wiegendood. Ligt je baby het liefst op zijn zij of buik? Laat hem dan overdag - als jij er bij bent en toezicht houdt - in de box op zijn zij of buik liggen.

Houdt je omgeving rookvrij
Nogmaals: rook niet tijdens je zwangerschap, dit beschadigt de ontwikkeling van de hersenen en de longfunctie van je baby. Rook niet binnenshuis en neem je baby niet mee naar een omgeving waar gerookt wordt. Houd je baby uit de buurt van mensen die net gerookt hebben.

Voorkom dat je baby het te warm krijgt
Een te warme omgeving zorgt ervoor dat je baby minder alert is en minder snel wakker wordt. Ook kan er oververhitting optreden bij je baby, wat een verhoogd risico geeft op wiegendood. Zet de verwarming in de babykamer op maximaal 18 graden Celsius en zet de wieg of ledikant niet in de directe zon. Gebruik geen dekbed tot je baby 2 jaar oud is en gebruik niet teveel dekens. Kleed je baby niet te warm aan. Het gebruik van een mutsje of kruik is alleen de eerste dagen na de geboorte nodig, daarna niet meer.

Zorg voor een veilige slaapomgeving
Gebruik een wiegje of ledikant dat aan de moderne veiligheidseisen voldoet. Laat je baby niet in jullie grote bed slapen. Het gebruik van een dekbed of te zacht matras wordt sterk afgeraden, de ademhaling van je baby kan hierdoor belemmerd worden. Leg geen knuffels, kussens of dekentjes zoals een schapenvachtje in het bed.

Zorg voor een veilige omgeving in huis
Maak je huis op tijd babyproof; zorg ervoor dat er geen touwtjes, koorden of gevaarlijke voorwerpen binnen handbereik liggen. Zet de box niet in de felle zon en laat je baby niet alleen in de auto achter (ook niet als het maar heel eventjes is). Gebruik je graag een draagzak of -doek? Let er dan op dat de neus en mond van je baby vrij zijn.

Laat een tweeling in aparte bedjes slapen
Hoe verleidelijk het ook is om ze bij elkaar te laten slapen, samen in één bedje vergroot de kans op het inademen van elkaars adem. Hierdoor krijgen ze minder zuurstof binnen. Ook vergroot je hiermee het risico op oververhitting. Wil je ze toch graag regelmatig naast elkaar leggen? Doe dit dan overdag in de box en blijf er bij.

Geef indien mogelijk de eerste 6 maanden borstvoeding
Hoewel het niet wetenschappelijk is aangetoond, lijkt het geven van borstvoeding het risico op wiegendood te verkleinen. Mogelijk komt dit doordat een baby die borstvoeding krijgt eerder wakker wordt door prikkels.

Veilige slaaphouding voor je baby

Om wiegendood te voorkomen, is het belangrijk om je baby in een veilige slaaphouding te leggen. Hier zijn enkele belangrijke punten om in gedachten te houden:

• Leg je baby altijd op zijn rug, met zijn voeten tegen het uiteinde van het bedje, zowel overdag als ’s nachts.

• Zorg ervoor dat je baby met zijn voeten aan het voeteneinde van het bedje ligt, zodat hij zich niet onder de dekens kan wurmen en risico loopt op verstikking.

• Stop dekens losjes maar stevig in, niet hoger dan de schouders van je baby.

• Controleer regelmatig of het gezicht en hoofd van je baby onbedekt blijven. Het is belangrijk dat de dekens niet over het gezicht en hoofd van de baby kunnen glijden om verstikking en oververhitting te voorkomen.

• Houd het hoofdje van je baby onbedekt en gebruik niet te veel kleding.

• Gebruik in het bedje alleen dekens of een mouwloze slaapzak.

Welke leeftijd meeste kans op wiegendood?

Wiegendood is een van de belangrijkste doodsoorzaken bij baby’s van 4 weken tot 12 maanden oud. Het komt het meest voor tussen 2 en 4 maanden oud. Het kan ook gebeuren bij oudere baby’s. Het risico op wiegendood neemt af als een baby 8 maanden oud is.

Fopspenen kunnen beschermen tegen wiegendood

Ouders kunnen overwegen om de baby een fopspeen te geven tijdens het slapen om de kans op een wiegendood te verlagen. Waarom fopspenen zo’n positieve invloed hebben is niet bewezen. Het kan zijn omdat baby’s niet zo diep slapen als ze een fopspeen hebben, waardoor ze wakker worden als ze moeite hebben met ademhalen. Een fopspeen houdt ook de tong naar voren in de mond, zodat deze de luchtweg niet kan blokkeren.

Fopspenen moeten veilig worden gebruikt om mogelijke negatieve effecten te voorkomen. Als je borstvoeding geeft, wacht dan met het geven van een fopspeen tot je baby 1 maand oud is. Begin met een speentje zodra de borstvoeding goed op gang is gekomen in verband met tepel-speenverwarring. Vergeet niet om fopspenen regelmatig schoon te maken om je pasgeborene te beschermen tegen infecties. Als je baby gewend is aan een speen, blijf deze gedurende het eerste jaar altijd geven. Opeens stoppen met een fopspeen vergroot het risico op wiegendood.