Wijze raad van

Stephanie Molenaar

Slaap- en onrustdeskundige

Juist al die ontwikkelingen zijn goed, maar geven wel even wat chaos soms. Wat je eerst deed werkt dan opeens niet meer of je kleintje gaat van een zoete slaper naar een kleine gremlin. Die ontwikkelingen zijn een gegeven, maar hoe je hiermee omgaat maakt hoe lang het echt gaat duren. En dat komt weer doordat slaap ook door gewoonte en gewenning wordt bepaald. Juist dat heb je in de hand!

Zo helpt een slaap- of bedritueel om de aanloop naar het slapen toe voorspelbaar en vertrouwd voor je baby te maken. Daarbij wil je ideale omstandigheden om slaap alle kans te geven en daar hoort juist het slaapritme bij. Want gaan slapen op de meest ideale momenten maakt juist een betere kans van slagen.

Wanneer ontwikkelt je baby een dag- en nachtritme?

Baby’s blijven langere perioden slapen dankzij allerlei slaapradartjes die worden ‘geïnstalleerd’. Dat gaat niet over een nacht ijs en maakt ook dat baby’s steeds weer anders slapen. Zo kan een jonge baby een gat in de dag slapen, waar een baby van vier maanden oud ineens hazenslaapjes doet. Alles op zijn tijd en na de storm komt vaak weer de stilte.

Doorslapen

Zo werkt het ook met doorslapen. Dit kan pas als je baby zo’n 6 weken oud is. Hij heeft dan een 24-uurs ritme. Maar iets hebben is wat anders dan iets soepel laten lopen: zo’n ritme is ‘work in progress’ en ontwikkelt zich heel je leven door. Het kán, maar hoeft dus nog niet vanaf die zes weken. Dit hangt vaak ook samen met de voeding, de slaap overdag, de genen et cetera. Doorslapen betekent simpelweg een langer blok slapen. Veel kindjes doen dit juist in de avond, waardoor het soms lijkt dat er niet wordt doorgeslapen. Het probleem is dan het ritme, en niet het doorslapen. Om te kunnen doorslapen wil je meerdere slaapcycli aan elkaar verbinden. Dat kan eigenlijk pas als dat buikje wat groter is en je baby ook weet hoe hij zelf in slaap kan vallen.

Maar wat is nu normaal? Normaal is dat je kind blij wakker wordt en zich ook niet verzet tegen het slapen. Als je een ritme volgt dat past bij de leeftijd van je kindje en dit combineert met kijken naar je kind en je gezonde verstand gebruiken, dan geef je slaap alle kans. Je baby laat zien wat klopt, niet een schema.

Hoelang duurt een slaapcyclus bij een baby?

Een slaapcyclus bestaat uit rem- en nonremslaap. Dit is droomslaap, lichte slaap maar ook diepe slaap. Baby’s worden soms wakker tijdens zo’n cyclus en dat kan verschillende redenen hebben. Zo kunnen ze zichzelf wakker maken als de droompjes intens zijn (of omdat ze het dekentje wegtrappen en het koud krijgen) of als er storende geluiden zijn, maar kan dit ook gebeuren als ze naar een volgende slaapfase gaan. Juist een baby heeft een andere indeling van zo’n slaapcyclus én heeft onwijs veel droomslaap. Dat maakt de kans op wakker worden allemaal wat groter. Vanaf de dreumesleeftijd verandert dit en wordt zo’n slaaprondje ook steeds langer tot 90 minuten.

Hoe ziet de slaapcyclus van je baby eruit?

Pasgeboren baby’s slapen gemiddeld 16 tot 20 uur per dag. Toch worden ze vaak wakker en slapen ze zelden langer dan 4 uur aan een stuk, zelfs ’s nachts. Gelukkig maar, want jonge baby’s hebben hun voedingen nodig maar moeten ook niet te lang of te diep slapen. Dat ze overdag meer willen slapen dan ’s nachts komt nog door het omgekeerde dag- en nachtritme. Hier kun je een wakkertijd van 45 minuten (pasgeboren) naar 60 minuten (2-6 weken) naar 90 minuten aanhouden. Dit helpt baby ook om in een ritme te komen en lekker te slapen. Op een gegeven moment ontstaat er structuur in die slaapjes. Dat heeft alles met die ontwikkeling te maken. Vanaf zes maanden zie je meer voorspelbare slaapjes (3 of 4). Vaste slaaptijden wil je niet: volg het ritme. Deze brengen je uiteindelijk voorspelbare slaap als je dag steeds op dezelfde tijd begint. Zo slaapt je baby in zijn eigen ritme en kan je de klok op hem gelijk zetten in plaats van andersom.

Slaapritme baby 0 tot 3 maanden

De eerste maanden slaapt je baby dus gemiddeld 14 tot 16 uur per dag, waarbij hij de eerste 6 weken echt af en aan slaapt. Het patroon van je baby is slapen - eten - even wakker en weer slapen. Je baby maakt nog geen onderscheid tussen dag en nacht.

• De totale slaap varieert van baby tot baby, maar ook per leeftijd. Een pasgeboren baby slaapt af en aan en dit verandert vanaf zes weken naar 4-8 slaapjes op de dag.
• Baby’s slaap is een groeiproces, niet alles kan meteen. Juist door met een ritme te werken, te kijken naar je baby en je gezonde verstand te gebruiken speel je hierop in en vorm je de slaap. Niets afdwingen dus en ook niet op de klok laten slapen of drinken.
• Ze brengen de helft van hun slaaptijd in droomslaap door. Dat maakt ook dat ze sneller wakker kunnen worden.

Slaapritme baby 4 tot 6 maanden

Op de leeftijd van 4 maanden slaapt je baby ongeveer 14-15 uren van de 24, waarvan 11 uren ’s nachts (hoeft niet achter elkaar). Rond vier maanden vindt de eerste slaapmaturatie plaats en dat brengt dat de slaap ineens verandert. Dit brengt vaak korte slaapjes. Juist dan wil je met een ritme werken, geef je baby meer slaapjes om oververmoeidheid te voorkomen.

Zijn de slaapjes heel kort? Dan pakt je baby niet alle slaapfasen en dat kan een vermoeide of prikkelbare baby geven. Probeer of het beter gaat in een draagzak of wandelwagen zodat een goed slaapje volgt op een kort slaapje. Hiermee voorkom je ook dat de nacht onrustig wordt. Na deze onrustige weken is je baby in staat om de slaap weer anders te spreiden en zal je zien dat er vastere (voorspelbare) slaapjes komen die niet binnen een paar minuten voorbij zijn.

• Op deze leeftijd doet je baby overdag 3-4 slaapjes, maar als het korte slaapjes zijn dus meer slaapjes. Houd een wakkertijd van 90 minuten aan, maar kort dit in als er kort is geslapen (korter dan 45 minuten) en/of als je duidelijke slaapsignalen ziet.
• ’s Nachts wakker worden is normaal, je baby heeft nachtvoedingen nodig. Is hij heel vaak wakker? Dan wil je naar de dag kijken. Juist als er overdag niet lekker wordt geslapen, wordt de nacht rommelig. Dit in tegenstelling tot hoe het eerst ging. Dat is het nieuwe systeem aan het werk!

Lees ook: Slaapregressie bij je baby? Dit kun je verwachten en doen.

Slaapschema baby 7 tot 9 maanden

Een paar weken later ziet het er alweer anders uit: een baby van 7 maanden oud slaapt weliswaar ook 14-15 uren per dag. Maar hij slaapt hiervan 11 uren in de nacht en verdeelt de overige 3-4 uren over nog maar 2-3 slaapjes overdag. Het derde slaapje is bovendien vaak een powernap van hooguit 30 minuten. In een tijdsbestek van een half jaar is je baby dus van af en aan slapen naar drie redelijk vaste slaapjes gegaan. In deze periode kun je ook gaan merken dat je baby soms wat moeilijker in slaap valt of onrustig slaapt door dromen. Dit heeft te maken met de razendsnelle ontwikkelingen zoals zitten, omrollen en kruipen. Je baby moet al deze indrukken verwerken en dat gebeurt in zijn slaap. Ook kan je baby last krijgen van verlatingsangst, wat voor slaapproblemen kan zorgen.

• Je baby zal het aantal dutjes overdag beginnen te verminderen tot ongeveer 2 of 3.
• Over het algemeen worden baby’s ’s nachts minder vaak wakker omdat ze minder vaak gevoed hoeven te worden worden én omdat er meer rust is in de dagslaap.
• Werk bij zes maanden nog met drie slaapjes en geef je baby in de ochtend en namiddag een langere wakkertijd om genoeg slaapdruk op te bouwen, maar ook om die prikkel te geven minder slaapjes te doen maar wel langere slaapjes te maken.

Vanaf 8 maanden matureert de slaap weer verder en kan je baby langer wakker blijven. Dit brengt dan twee slaapjes (2-3-4 ritme). Blijf echter wel kijken: een baby die kort slaapt en bijvoorbeeld om 13.00 klaar is met slaapje 2, gaat niet om 17.00 naar bed voor de nacht natuurlijk. Hier wil je juist een powernap in de namiddag (2-3-3-3 gebruik je dan). Zo voorkom je slaapgedoe.

Slaapschema baby 10 maanden tot 1 jaar

Rond de leeftijd van 10 maanden oud slaapt je baby 14 uur per dag, waarvan gemiddeld 11 uur ’s nachts en 2 slaapjes van totaal 3 á 4 uur overdag. Je bouwt de wakkertijden op (2-3-4 ritme) en er komt echt voorspelbaarheid. Maak niet de fout te snel weer een slaapje te laten vallen: hier is je baby pas echt klaar voor vanaf 16 maanden en meestal pas vanaf 18 maanden. Veel dreumesen hebben juist meer slaap nodig en niet minder, juist door al die sprongetjes en ontwikkelingen.

• Het kan langer duren voordat baby’s in slaap vallen en ze kunnen tijdelijk vaker ’s nachts wakker worden.
• Regelmatige routines voor overdag en voor het slapen gaan kunnen je baby helpen om in slaap te vallen en te blijven.

Hoeveel slaapt een baby?

Geen enkele baby slaapt even lang. In de loop van het eerste levensjaar van een baby verandert het aantal benodigde uren slaap een beetje, maar dit zegt ook weer niet alles. De tijd die ze tussen slaapjes wakker zijn, verandert wel. Dat heeft alles met slaapdrang te maken en al die groeiprocessen. Die ritmes geven je enigszins houvast, waardoor je baby in een persoonlijk ritme komt. Bekijk in onderstaande tabel hoeveel uren slaap je baby ongeveer nodig heeft.

Goed slapen betekent dat je baby zelf in slaap valt, in zijn eigen bedje of een andere slaapplek, en uitgerust en vrolijk weer wakker wordt. Huilen is een teken dat hij te kort heeft geslapen. Dit gebeurt omdat hij de volgende slaapronde niet heeft gepakt. Dit komt vooral voor als hij niet goed heeft geleerd om zelf in slaap te vallen. Goed slapen faciliteer je goed op baby’s slaapsignalen te letten. Om je daarbij te helpen is het handig de wakkertijden in de gaten te houden.

Wanneer gaat je baby doorslapen?

Fysiek gezien is het mogelijk dat je baby doorslaapt vanaf de leeftijd van 6 weken, maar dat is eerder uitzondering dan regel. Wanneer ‘ie dan wel doorslaapt? Lees meer over baby’s en doorslapen.

Hoe kun je helpen bij een goed slaapritme?

Een vaste routine is essentieel om je baby te helpen lekker te slapen. Naarmate hij groeit, zal hij steeds langer kunnen slapen en wakker kunnen blijven.

Om je baby te helpen een gezond slaapritme te ontwikkelen, wil je inspelen op die ontwikkelingen in het slaapsysteem. Dus niet te kort of lang wakker houden, niet te vroeg slaapjes laten vallen en ook niet verwachten dat een jonge baby de hele nacht ononderbroken doorslaapt. Dat doe je met die ritmes, met lekker naar buiten gaan overdag zodat je baby voldoende daglicht krijgt, met voeden op verzoek en met liefdevolle aandacht. Laat je baby lekker in een passend ritme slapen, help hem indien nodig, werk met een fijn bedritueel en maak de dagen voorspelbaar. Laat schema’s los en volg je kind en je gevoel.

Bedrituelen

Probeer in de aanloop naar het slapengaan een rustgevende sfeer te creëren en voer elke avond dezelfde bedtijdroutine uit. De volgende rituelen kunnen je baby helpen de nacht te associëren met slapen:

• Een bad nemen
• Een pyjama en een schone luier aantrekken
• Een boekje lezen
• Een nachtlampje
• Een slaapliedje zingen
• Een nachtelijke voeding geven
• Een nachtzoen geven
• De lichten dimmen
• Een rustige omgeving creëren

Zelf in slapen leren vallen

Een belangrijk onderdeel van de ontwikkeling van gezonde slaapritme voor je baby is hem leren zelf in slaap te vallen. Veel baby’s vinden het rustgevend om gewiegd of geknuffeld te worden, en dat is voor de hele jonge baby ook prima. Maar zelf slapen is weer belangrijk om die slaapcycli aan elkaar te koppelen en wil je stimuleren bij de baby vanaf vier maanden. Niet dat dat in een keer gaat of dat je dat wil afdwingen, het is zo simpel als lekker slaperig maken en dan rustig neerleggen. Als baby wakker genoeg is te beseffen waar hij is en moe genoeg is om te willen slapen, dan zit je goed