Wat is een voorkeurshouding?

Een voorkeurshouding betekent dat je baby zijn hoofd meestal naar één kant draait. Dit zie je vaak bij jonge baby’s, vooral als ze liggen. Meestal is dit tijdelijk, maar blijft het langer dan zes weken aanhouden dan is het belangrijk om in te grijpen. Als je baby vaak in dezelfde houding ligt, kan zijn hoofdje platter worden. Meestal gaat dit met een aantal simpele aanpassingen in de dagelijkse verzorging van je kleintje vanzelf weer over. Bij ernstige gevallen kan je kind last krijgen van een scheve groei. Kortom, goed om je bewust van te zijn en op tijd actie te ondernemen.

Hoe herken je een voorkeurshouding?

Je kunt een voorkeurshouding herkennen door op de volgende signalen te letten.

• Je baby draait het hoofd bijna altijd naar dezelfde kant (ook wakker).
• Het achterhoofd is platter aan één zijde.
• Het gezicht lijkt scheef of asymmetrisch.
• Haaruitval aan één kant van het hoofd.
• Je baby kijkt niet of moeilijk naar de andere kant.

Is het normaal dat je baby een voorkeurshouding heeft?

Een ’lichte’ voorkeurshouding komt veel voor bij kleintjes in de eerste weken na de geboorte. Maar wanneer het hoofdje van je kind steeds naar dezelfde kant draait en dit niet vanzelf verdwijnt, is actie nodig. Een sterke voorkeurshouding kan zich namelijk versterken als je niets doet - en dat kan invloed hebben voor de groei later.

Wat zijn de gevolgen van een afgeplat hoofdje?

Bij een voorkeurshouding draait je baby het hoofd steeds naar één kant. Daardoor kan het achterhoofd aan die kant platter worden. Dit heet ook wel schedelvervorming, of plagiocefalie. Eén op de vijf kinderen krijgt een afgeplat hoofdje. In de meeste gevallen is het niet ernstig en heeft je kind er geen lichamelijke klachten van. Maar soms blijven er wél zichtbare verschillen bestaan.

De volgende gevolgen optreden als de vervorming niet op tijd wordt aangepakt.

• Het hoofdje blijft zichtbaar asymmetrisch (bijvoorbeeld scheef achterhoofd of scheve oren).
• Het gezicht kan licht scheef groeien, vooral bij ernstige vervorming.
• Soms ontstaan er later problemen bij het dragen van een fietshelm of bril, omdat het hoofd aan de ene kant platter is. -In zeldzame gevallen kan je kind last krijgen van gespannen spieren of moeite met bewegen, omdat het lichaam lange tijd scheef stond.

Daarom is het belangrijk om een voorkeurshouding vroeg te herkennen en gericht aan te pakken. Hoe jonger je baby, hoe makkelijker het is om het hoofdje en de houding nog te beïnvloeden. Twijfel je over de vorm van het hoofd of zie je weinig verbetering? Vraag dan altijd om advies bij het consultatiebureau of een kinderfysiotherapeut.

Wat kun je doen bij een voorkeurshouding?

Er zijn veel eenvoudige aanpassingen in de dagelijkse verzorging die je baby stimuleren om het hoofdje zelf te draaien. Belangrijk: dwing het hoofd niet met je hand - lok liever beweging uit met licht, geluid of je gezicht. Zo leert je baby zelf zijn hoofdje te draaien.

In bed

• Laat je baby slapen op de rug (veiligste slaaphouding).
• Leg je baby in bed met het hoofd naar de niet-voorkeurskant.
• Zet het bedje zo dat licht of geluid van die kant komt.
• Zet de box of het wiegje desnoods anders neer.
• Sta bij het in- en uit bed halen aan de niet-voorkeurskant..

Tijdens verzorging

• Ga bij het aankleden aan het voeteneind of de niet-voorkeurskant staan.
• Rol je baby tijdens het verschonen op de zij of buik, in plaats van tillen onder de oksels.
• Laat hem na het afdrogen even op de buik liggen om het hoofdje te oefenen.

Oppakken & dragen

• Til je baby zijwaarts op via de niet-voorkeurskant in één vloeiende draai..
• Draag je baby in een ronde houding, met de armen naar voren.
• Wissel af tussen je linker- en rechterarm.
• Draag op je arm of voor je, of buik-op-buik.
• Let op gebogen beentjes en ontspannen schouders.

Voeden

• Borstvoeding wisselt van kant, dat helpt vanzelf.
• Bij flesvoeding: wissel van arm.
• Of leg je baby recht voor je op je benen, met steun onder zijn voeten en hoofdje in het midden.

Spelen & oefenen

• Laat je baby dagelijks op de buik spelen (tummy time), vanaf 2 à 3 weken.
• Begin met enkele minuten per keer, meerdere keren per dag.
• Gebruik eventueel een opgerolde handdoek onder de borst.
• Stimuleer ook zijligging en rugligging met variatie in speelgoed, licht & geluid.

Waar kun je nog meer op letten?

• Zet je baby niet te vroeg in zithouding; dat verstoort de balans en hoofdbeweging. Je baby moet eerst in rugligging het hoofd naar links en rechts kunnen draaien en het hoofdje goed kunnen optillen. Is je baby hiervoor nog niet sterk genoeg en zet je hem toch in zithouding? Dan neemt de voorkeurshouding juist vaak toe.

• Gebruik geen babyautostoeltje als speelplek. Een wipstoeltje kan wel, door de zachte onderlaag en voldoende bewegingsruimte. Plaats het zo plat mogelijk. Gebruik eventueel een opgerold handdoekje als hoofdsteun als het hoofdje scheef zakt. Je kind kan op deze manier recht naar voren kijken.

Wanneer trek je aan de bel?

Neem contact op met het consultatiebureau of een kinderfysiotherapeut als je:

• de voorkeurshouding na zes weken blijft bestaan;
• je ziet dat het hoofdje afgeplat raakt links, rechts of achter.
• je baby het hoofd moeilijk beweegt of altijd scheef houdt;
• er duidelijke asymmetrie is in beweging of houding;
• je twijfels hebt over de ontwikkeling.

Het consultatiebureau of een kinderfysiotherapeut kan samen met jou kijken wat je baby nodig heeft voor een gezonde, symmetrische groei.

Wat is een redressiehelm?

In sommige gevallen kan een redressiehelm helpen bij baby’s vanaf 6 maanden oud die een ernstige afplatting hebben. Een redressiehelm wordt meestal gebruikt tot je baby ongeveer één jaar oud is. De helm helpt het hoofdje van je baby om mooi rond te groeien. Zo verdwijnt de afgeplatte plek op het hoofd en krijgt je baby een meer symmetrisch hoofdje.

Een baby met een redressiehelm

Een redressiehelm kan helpen bij:

• een asymmetrische afgeplatte schedel (plagiocefalie);
• een afplatting centraal op het achterhoofd (brachycefalie);
• een vroegtijdige sluiting van de schedelnaden (craniosynostose).

Checklist: wat kun je zelf doen?

• Leg je baby op de rug met afwisseling van de hoofdpositie
• Gebruik licht, geluid of jezelf aan de niet-voorkeurskant
• Laat je baby meerdere keren per dag kort op de buik spelen
• Wissel van arm bij het voeden en dragen
• Stimuleer ook zijligging & afwisseling in de box
• Overleg bij twijfel altijd met consultatiebureau of fysiotherapeut

Met jouw hulp kan je baby leren het hoofdje zelf goed te bewegen - en dat is belangrijk voor een gezonde ontwikkeling. Blijf oefenen, wees geduldig en vraag hulp als het nodig is. Je staat er niet alleen voor!

Bronnen: Thuisarts.nl, RIVM, Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ)