Wat zijn de gevolgen van schudden / Shaken Baby Syndroom?

Het heftig schudden of hardhandig wegleggen van een baby of jong kind heeft grote gevolgen. Het hoofd van een baby is (in vergelijking met de rest van het lichaam) groot en zwaar. De nekspieren zijn nog niet sterk genoeg om het hoofd tegen te houden wanneer dit heen en weer gaat. Door het schudden van de baby botsen de hersenen als het ware tegen de schedel. De hersenen van jonge kinderen zijn nog erg kwetsbaar en de bloedvaten in de hersenen scheuren makkelijk. Schudden heeft ernstige gevolgen voor de baby, zoals:

• verstandelijke en lichamelijke handicaps
• leer- of gedragsproblemen op latere leeftijd
• ernstige problemen met de motoriek
• een achterstand in de ontwikkeling

In het ergste geval kan een baby overlijden aan de gevolgen van heftig schudden. De gevolgen van het schudden kunnen onmiddellijk te zien zijn, maar soms wordt pas later duidelijk wat de gevolgen zijn. Wanneer je baby veel huilt, is het goed om te bedenken hoe je met het huilen om kunt gaan en wat je voor je baby kunt doen. De volgende stappen kunnen je hierbij helpen.

Stap 1: Probeer erachter te komen waarom je baby huilt

• Voelt je baby zich prettig? Heeft hij bijvoorbeeld een schone luier nodig?
• Heeft je baby honger of zuigbehoefte?
• Is je baby moe?
• Is de omgeving voldoende rustig en is er sprake van een duidelijke regelmaat en voorspelbaarheid voor je baby?
• Heeft je baby koorts of pijn?
• Heeft je baby behoefte aan aandacht en geborgenheid?

Als je baby veel huilt, vraag dan om advies bij je consultatiebureau. Hoe eerder je om hulp vraagt, des te makkelijker is het om het huilen te verminderen.

Stap 2: Help je baby ontspannen wanneer hij blijft huilen

• Wieg je baby zachtjes
• Wrijf zachtjes over zijn ruggetje
• Leg je baby in zijn bed en stop de dekens stevig in
• Zorg voor een rustige omgeving
• Praat of zing zachtjes tegen je baby
• Maak een wandeling met je baby

Stap 3: Zorg voor veiligheid van je baby

• Leg je baby weg op een veilige plek, zoals zijn bed
• Loop 10 stappen naar achteren en ga pas naar je baby als je weer rustig bent
• Bel een familielid of vriend om even tot rust te kunnen komen
• Wacht niet tot je baby extreem veel huilt, maar vraag tijdig om hulp bij het consultatiebureau of de huisarts!

Ervaringen uit praktisch onderzoek

Vanuit TNO Kwaliteit van Leven en het Wilhelmina Kinderziekenhuis Utrecht is een project gestart om ouders te informeren over het Shaken Baby Syndroom, over de mogelijke gevolgen van schudden en hoe je het als ouder kunt voorkomen. In een pilot doen zo’n 300 ouders in de regio’s Tilburg, Amsterdam en Alkmaar/Hoorn daaraan mee. In de aanpak informeert de kraamverzorgende de ouders tijdens de kraamperiode over het Shaken Baby Syndroom en de gevolgen van schudden. Daarnaast ontvangen de ouders een informatiefolder en kijken ze samen met de kraamverzorgende naar een dvd met informatie over het risico van schudden.

Uit een eerste analyse blijkt, dat de ouders erg tevreden zijn over de wijze van informeren door de kraamverzorgende tijdens de kraamperiode. Ouders zien de informatie uit de film als positief en informatief. Zij hebben het gevoel hierdoor goed geïnformeerd te zijn over de gevolgen van schudden en zij hebben handvatten gekregen hoe zij dit kunnen voorkomen.

Een inventarisatie onder professionals werkzaam in de gezondheidszorg (kraamverzorgenden, psychologen, JGZ medewerkers, verloskundigen, e.a.) laat eenzelfde beeld zien. Het gebruik van filmmateriaal om ouders tijdens de kraamperiode voor te lichten over het Shaken Baby Syndroom wordt als erg positief ervaren. De film wordt omschreven als niet te confronterend of heftig, maar juist realistisch, geruststellend en deze is geschikt voor alle jonge gezinnen. Over de lengte en inhoud van de film was nagenoeg iedereen zeer tevreden. De gezondheidszorgmedewerkers gaven aan dat de film ook geschikt zou kunnen zijn voor gebruik bij informatiebijeenkomsten tijdens de zwangerschap, om ouders voor te lichten over de periode na geboorte. Na afloop en evaluatie van de pilot zal worden bekeken of deze informatiecampagne zal worden uitgebreid over het land.

Bovenstaande informatie is afkomstig van de onderzoekers Dr. Bregje van Sleuwen, Dr. Monique L’Hoir en Drs. Ingrid Russel van TNO Kwaliteit van Leven en Wilhelmina Kinderziekenhuis Utrecht.