Als de relatie of de band met je kind niet hecht genoeg is, dan is het moeilijk om op een natuurlijke manier ouderlijke macht te hebben over je kind, stelt Karin Francken in haar boek De relatie met je kind. “Als de hechting er niet is, of te weinig, dan zal een kind minder geneigd zijn je instructies op te volgen. Dan wordt opvoeden lastiger en beland je veel sneller in opleggen, eisen. Deze autoritaire macht, waarbij we onze wil proberen op te leggen aan ons kind, is geen natuurlijke macht. Wanneer je kind zich diep verbonden voelt met jou, dan is het meer geneigd om mee te werken en is er minder verzet. Je hoeft je kind dan niets op te leggen, het gaan dan meer vanzelf.”

Als je je baby laat voelen: ik ben er voor jou, dan bouwt hij vertrouwen op.

De behoeftes van je kind

Hoe zorg je nou dat die hechting goed is? Kijk in de eerste plaats goed naar je kind en zijn behoeftes. “Maak van de relatie met je kind je prioriteit”, zegt Karin. “Wees nieuwsgierig naar je kind. De ontwikkeling van jonge kinderen gaat door verschillende fases. Als je weet hoe die verlopen en rond welke leeftijd wat gebeurt, kun je daarop inspelen. Een baby is bijvoorbeeld voornamelijk op zoek naar huidcontact. Als je je baby laat voelen: ik ben er voor jou, ik geef jou wat je nodig hebt, dan bouwt hij vertrouwen op.”

Karin is dan ook geen voorstander van de vroeger wel gebruikelijke cry it out-methode, waarbij je je kind zichzelf in slaap laat huilen bij wijze van slaaptraining. “Hoe zou jij je voelen als er niet op je gehuil wordt gereageerd, terwijl dat de enige manier is waarop je kunt communiceren?” Je leert je kind zo eigenlijk dat er geen hulp komt als hij erom vraagt. En dat is niet bepaald een goede basis voor een veilige hechting.

Geef je kind vertrouwen

Of je nu een baby, een peuter, een kleuter of een puber in huis hebt, in de basis willen kinderen vooral drie dingen van jou als ouder, meent Karin. “Gezien, gehoord en gewaardeerd worden. Als je daar als ouder aan tegemoet kunt komen, groeit het vertrouwen en dan durft een kind zich beter aan je te hechten.” Heb je op dat gebied in een eerdere fase wat steken laten vallen? Het is nooit te laat om aan een goede hechting te werken. Karin: “Je moet de behoefte aan verbinding zien als een basisbehoefte, zoals eten, drinken of slapen. Het is iets wat je iedere dag moet onderhouden. Maar het is niet zo dat als je niet vroeg genoeg bent begonnen, je kansen op een veilige hechting op een gegeven moment zijn verkeken.”

Reageer minder autoritair

Wil je dat je kind je gehoorzaamt en ben je op zoek naar hoe je ervoor zorgt dat je kind doet wat je zegt? Dan zit je vast in de oude, autoritaire manier van opvoeden, zegt Karin. Gedraagt je kind zich anders dan jij zou willen, dan kan het helpen om je te realiseren dat gedrag vaak een uiting is van een behoefte. In plaats van het gedrag afkeuren, kun je je beter afvragen wat je kind nodig heeft en hoe jij je kind daarbij kunt helpen. “Als ouders focussen we ons te veel op gedrag dat ons niet aanstaat. We worden dan boos, belanden in een discussie of een machtsstrijd. Terwijl: jij hebt het gevoel dat je kind niet naar jou luistert, maar je kind heeft dat andersom net zo goed. Probeer van een afstandje te kijken naar wat er precies gaande is. Wat maakt dat mijn kind nu zo heftig reageert? Misschien is hij overprikkeld en moet er wat spanning uit dat lijfje. Zeuren, boos worden of andere kinderen pijn doen, kunnen ook manieren zijn om aandacht te vragen, om te zeggen: zie mij, ik heb behoefte aan verbinding met jou. Als je door die bril kunt kijken, met meer begrip voor je kind, reageer je waarschijnlijk vanzelf al minder autoritair.”

Emoties mogen er zijn

Het is volgens de oudercoach ook belangrijk om kinderen te laten merken dat hun emoties er mogen zijn. Karin: “En erken ze, spreek uit wat je ziet. ‘Nu ben je wel heel boos, er komen lelijke woorden uit je mond’. Huilen helpt kinderen om spanning uit hun lijf kwijt te raken, maar verdriet is ook de meest kwetsbare emotie. Die durft je kind alleen te tonen als de band sterk is, de hechting veilig en je kind zich geborgen voelt.”

Zeg als ouder dan dus niet: ‘Kom op, stel je niet aan’, of iets van die strekking. “Hoe zou jij het vinden als iemand dat tegen jou zei als je op je kwetsbaarst bent? Het is zo belangrijk voor een kind om een veilige haven te hebben waar dat verdriet er mag zijn.” En met het geven van die ruimte creëer je echt geen kinderen die het om het minste of geringste op een brullen zetten, zegt Karin. “Ouders zijn vaak bang dat als ze te veel gaan toegeven aan de grillen van hun kinderen, de kinderen hun leven te veel gaan bepalen. Maar niets is minder waar. Als je van jongs af aan reageert op wat je kind écht nodig heeft, voelt het zich meer tevreden. Hoe meer jij de behoeften van je kind kunt inlossen, hoe makkelijker alles wordt.”

Aandacht is key

Van straffen en belonen kun je volgens Karin beter wegblijven. “Dat is gedragsgericht en je bent dan op een autoritaire manier macht aan het uitoefenen op je kind. Dat voelt voor zowel jouzelf als voor je kind niet fijn. Je kind is afhankelijk van jou als volwassene en heeft geen andere keuze dan jou te volgen, maar het verbreekt wel de verbinding tussen jullie.” En zoals eerder gezegd: als de hechting goed is, heb je die middelen als ouder waarschijnlijk niet eens nodig. Als een kind kan ervaren dat er nooit een gebrek aan aandacht voor hem is, kan hij zich ontspannen. Terwijl het angst en onzekerheid oproept als die aandacht gelimiteerd en voorwaardelijk is.

Neem de tijd voor je kind

De relatie met je kind verbeteren kan beginnen met kleine dingen. Bijvoorbeeld door ’s avonds even echt de tijd te nemen om samen de dag door te nemen. Karin: “Ik merk vaak dat jonge ouders aan het eind van de dag de kinderen zo snel mogelijk in bed willen hebben zodat ze eindelijk wat tijd hebben voor zichzelf.” Hup, koken, de kinderen in bad en naar bed; een stressvol gebeuren, waarmee je vaak juist niet die rust bereikt waar je zo naar verlangt. “Probeer in verbinding de dag af te sluiten, door samen een verhaaltje te lezen of je kind te laten vertellen over de dag. Al neem je er maar een kwartiertje de tijd voor. In de sessies die ik met ouders doe, is dat iets wat over het algemeen heel goed werkt.” Kijk ook of er nog andere momenten zijn waarop je extra tijd kunt maken om echt samen te zijn. Een kwartier eerder opstaan geeft bijvoorbeeld al veel meer rust in de ochtend. “Dan heb je tijd om in verbinding de dag te starten, om te knuffelen, om te praten over wat er gaat komen. Kleine veranderingen als deze kunnen een wereld van verschil maken voor jullie band.”

Lees ook: Zo maak je een bedtijdritueel en zorg je dat je kind makkelijker in slaap valt

Wees je bewust van eigen patronen

Durf tot slot ook naar je eigen patronen te kijken als je merkt dat je steeds weer tegen dezelfde dingen aanloopt in de opvoeding. “Het kan goed zijn om stil te staan bij wat jou precies triggert. Waarom word je boos over bepaalde dingen, wat zegt dat over jou? In therapie kun je veel over jezelf leren. Op de lange termijn heeft zulke zelfreflectie, zelfzorg eigenlijk, veel positieve effecten voor zowel jezelf als voor je kind.”

Dit artikel is eerder verschenen in magazine WIJ.