Wijze raad van

Iris Groenenberg

Expert Voeding & Gezondheid

Hoeveel voeding heeft je baby (0-4 maanden) nodig?

Er zijn geen regels en er geen voedingsschema te geven voor hoe vaak baby’s een voeding nodig hebben. Voed gewoon zo vaak als je kind aangeeft te willen drinken. De eerste dagen zal de baby ongeveer 10 tot 12 keer om drinken ‘vragen’. Een babymaag is klein en kan dus nog niet zo veel melk per keer aan. Daarom vraagt je baby vooral in het begin heel vaak om melk. Bovendien is melk eten en drinken tegelijk. Je baby kan ook gewoon alweer dorst hebben. Om je verder een richting te geven: de eerste weken drinken baby’s ongeveer 8-10 keer per 24 uur. Na een aantal weken worden dat er 6-7 en uiteindelijk 4-6 (rond 4 maanden). Het kan zijn dat jouw baby om meer of minder voedingen vraagt.

Ook zijn er geen regels voor hoeveel je kind nodig heeft. Je baby geeft namelijk zelf aan wanneer hij genoeg heeft gehad. Je kind is geboren met een natuurlijk gevoel voor honger en verzadiging. Hij voelt daarmee zelf heel goed aan wanneer hij vol zit. Als je baby genoeg heeft gehad, stopt hij vanzelf met drinken.

Geef je (ook) flesvoeding? Ook dan voed je op verzoek van je baby. Het flesje hoeft niet leeg. Houd de signalen van je baby in de gaten, zoals het wegdraaien van het hoofdje, melk uit de mondhoeken laten lopen, onrustige bewegingen maken met de handjes en niet meer gretig toehappen als je de fles opnieuw aanbiedt. Genoeg is genoeg! Als je kind na een half uur nog zijn fles niet leeg heeft kun je beter stoppen. Het is een teken dat hij niet zo veel trek heeft.

Hoeveel voeding geef je in een fles?

De richtlijn is als volgt: geef je baby op een dag ongeveer 150 milliliter flesvoeding per kilo van zijn gewicht. Als je baby 5 kilo weegt, heeft hij op een dag dus ongeveer 750 milliliter voeding nodig. Dat zijn bijvoorbeeld 10 flesjes van 75 ml, of 9 flesjes van 80-85 ml. Dit is echt een richtlijn en geen wet. Je kind geeft aan hoe vaak en hoeveel hij wil drinken. Dat kan meer of minder zijn.

Je kunt aan je baby zien of hij inderdaad voldoende drinkt. De eerste weken weet je dat je kind genoeg drinken krijgt als hij ongeveer 6 natte luiers en 2 tot 5 poepluiers heeft per 24 uur. Als je twijfelt of je baby voldoende drinkt neem dan contact op met het consultatiebureau. Als je borstvoeding geeft, kun je ook contact opnemen met een lactatiekundige. Vind een lactatiekundige bij jou in de buurt op de website van NVL Borstvoeding.

Voedingsschema 4-6 maanden: volledige melkvoeding en oefenhapjes

Als je baby tussen de 4 en 6 maanden is, kun je beginnen met het geven van een paar kleine eerste hapjes: de oefenhapjes. Deze oefenhapjes komen nog niet in de plaats van borstvoeding of flesvoeding. Je kunt bijna alle gezonde producten geven, zoals groente, fruit, aardappelen, vis en pap. Voorbeelden van geschikte oefenhapjes vind je op Voedingscentrum.nl.

Met oefenhapjes went je kind aan andere smaken dan die van warme melk. Verder leert je kind afhappen van de lepel en oefent zo de mondspieren. Om de kans op voedselallergieën bij je baby te verkleinen begin je zo vroeg mogelijk (maar niet voor 4 maanden en niet later dan 8 maanden) met het aanbieden van verschillende soorten voedsel, waaronder pindakaas en ei. Heeft je baby ernstig eczeem of een voedselallergie? Dan is het extra belangrijk om vroeg te starten met verschillende soorten voeding, zoals ei en pindakaas. Start hiermee vóór de leeftijd van 6 maanden. Overleg wel eerst met de behandelend arts of de diëtist van je kind

Het Voedinscentrum geeft dit voorbeeld opbouwschema voor je baby vanaf 4 maanden. Het schema geeft een idee van hoe het kan gaan, maar niet ieder kind is hetzelfde. Sommige kinderen zullen al eerder wat meer op kunnen. Bij andere kinderen zal het wat langzamer gaan. Bij kinderen die wat later beginnen met oefenhapjes kan het schema wat opschuiven. Ook het aantal melkvoedingen is een voorbeeld. Sommige kinderen zullen vaker een kleinere hoeveelheid drinken.

Naast dit opbouwschema heeft het Voedingscentrum een voorbeeld dagmenu voor 4-6 maanden, waarin je ziet hoe je vaste voeding kunt combineren met borstvoeding of flesvoeding. Het dagmenu geeft je een richting. Geef een hoeveelheid die past bij jouw kind.

Voedingsschema 6 maanden: 4-6 melkvoedingen en bijvoeding

Vanaf 6 maanden heeft je baby ook echt bijvoeding nodig naast borst- of flesvoeding. In deze periode bouw je de oefenhapjes langzaam op tot er een volledige maaltijd is ontstaan. Een voorbeeld van een maaltijd is wat groente met aardappel of rijst en een beetje vlees of vis. Prak het hapje met een vork. Vanaf 8 maanden kan deze volledige maaltijd een melkvoeding vervangen.

Als richting kun je weer het opbouwschema gebruiken van het Voedingscentrum. Op dezelfde pagina vind je ook een voorbeelddagmenu voor je baby vanaf 6 maanden.

Voedingsschema 8 tot 12 maanden: steeds meer vaste voeding

Geleidelijk aan bouw je de vaste voeding verder op. Vanaf 8 maanden ga je langzaam melkvoedingen vervangen met vast voedsel. Als vuistregel kun je aanhouden dat er minstens een week voor nodig is om een maaltijd zo uit te breiden dat er geen melkvoeding meer nodig is. Geef je baby voldoende tijd om te wennen aan de nieuwe situatie voordat je opnieuw een melkvoeding laat vervallen. Je baby heeft nog steeds 2 à 3 melkvoedingen per dag nodig.

Hier vind je voorbeeld dagmenu’s voor een kind van 8 en 10 maanden. Blijf altijd goed naar je kind kijken als je veranderingen in zijn voedingsschema doorvoert. Sommige baby’s hebben iets meer tijd nodig dan anderen, of zijn juist sneller toe aan een volgende stap.

Voedingsschema 12 maanden: met de pot mee eten

Vanaf 12 maanden kan je kind met de pot mee-eten. En daarmee bedoelen we Schijf van Vijf-maaltijden en gezonde tussendoortjes die eveneens Schijf van Vijf zijn zoals groente, fruit of volkorenbrood. Het is belangrijk dat er nog geen zout wordt toegevoegd aan het eten van je kind tot hij in ieder geval 4 jaar is. Je kunt naar de behoefte van je kind borstvoeding blijven geven. Over eten vanaf 1 jaar lees je alles (inclusief voedingsschema’s) op deze pagina van het Voedingscentrum.

Welke voeding kun je beter niet geven aan je baby?

Vanaf 4 maanden kan je baby steeds meer vast voedsel eten. Er zijn een aantal producten die je beter niet kunt geven aan je baby in het eerste jaar. Hieronder vertellen we om welke producten het gaat en lichten we toe waarom je deze voedingsmiddelen beter niet kunt geven aan je kind.

Vlees, vis, schaal- en schelpdieren en eieren

• Rauw vlees en producten van rauw vlees, zoals carpaccio, ossenworst, filet américain, of niet-doorbakken tartaar.
• Rauwe schaal- en schelpdieren. Rauwe of voorverpakte gerookte vis zoals sushi en gerookte zalm.
• Rauwe eieren en producten met rauwe eieren, zoals zelfgemaakte mayonaise of tiramisu (uit de supermarkt zijn deze producten wel veilig).
• Je kunt bovenstaande producten overigens wel aan je kind geven als je deze goed verhit.
• Niet geven: lever.

Waarom niet geven?

In rauwe producten kunnen ziekmakende bacteriën zitten. Jonge kinderen zijn daar extra gevoelig voor. Lever bevat veel vitamine A. Teveel vitamine A kan schadelijk zijn voor je baby.

Broodbeleg en honing

Als je iets op brood wilt doen naast margarine uit een kuipje, geef dan bijvoorbeeld: light zuivelspread, 100% notenpasta of 100% pindakaas zonder zout en suiker of groente of fruit. Geef onderstaande producten niet:

• Leversmeerworst of leverpaté
• Smeerkaas en gewone kaas
• Honing

Waarom niet geven?

Leversmeerworst en leverpaté bevatten veel zout, verzadigd vet en vitamine A. Een teveel daarvan kan schadelijk zijn voor kinderen. Smeerkaas en gewone kaas bevatten veel verzadigd vet en zout. De nieren van jonge kinderen kunnen nog niet veel zout aan. Honing kan besmet zijn met een bacterie waar kinderen tot 1 jaar erg ziek van kunnen worden.

Melk & melkproducten

In plaats van gewone melk kun je het eerste jaar het beste borstvoeding of opvolgmelk geven. Geef deze producten niet:

• Gewone melk
• Chocolademelk en zuiveldranken met een zoete smaak.
• Magere of halfvolle yoghurt. Vanaf 8 maanden kan een beetje als toetje wel, zolang borstvoeding of opvolgmelk maar de grootste melkbron blijft.

Waarom niet geven?

Gewone zuivel bevat veel eiwit en weinig ijzer. Beter geef je je baby in het eerste jaar borstvoeding of opvolgmelk. Zuiveldranken met een zoete smaak heeft je kind niet nodig. Ze bevatten veel suiker. Magere of halfvolle yoghurt is tot 8 maanden niet aan te raden. Daarna kan het wel, mits borstvoeding of opvolgmelk de belangrijkste melkbron is.

Zoete kindertoetjes

• Alle zoete kindertoetjes, zoals kinderkwark, vruchtenyoghurt of vla kun je beter niet geven aan je baby.

Waarom niet geven?

Deze toetjes bevatten veel suiker.

Drinken naast borstvoeding of opvolgmelk

Wil je wat extra drinken geven aan je kind? Kies voor water of lauwe (vruchten)thee zonder suiker. Geef deze dranken niet aan je baby:

• Alle zoete dranken, zoals (vruchten)sap, diksap, aanmaaklimonade en (light) frisdrank.

Waarom niet geven?

Deze dranken bevatten veel suiker en zijn slecht voor het gebit. Ook went je kind hierdoor aan een zoete smaak, waardoor hij mogelijk water of thee gaat weigeren.

Zout

• Voeg geen zout toe aan het eten dat je aan je baby geeft.

Waarom niet geven?

De nieren van jonge kinderen kunnen nog niet veel zout aan. Ook bij kant-en-klaar maaltijden voor je baby is het niet nodig om zout toe te voegen. Deze producten hebben vaak al veel smaak van zichzelf.