Waar je over seks tijdens de zwangerschap een hoop leest, is dat bij seks na de bevallig minder het geval - terwijl het voor veel stellen nogal een ding is. Meike van der Velde, verloskundige en Consulent Seksuele Gezondheid is gespecialiseerd in seksuele problemen na de zwangerschap. Zij ziet in haar praktijk vaak stellen die struggelen met hun seksleven nadat zij (opnieuw) ouders zijn geworden.

Wanneer seks hebben na bevalling?

Allereerst even praktisch. Wanneer mag je weer voor het eerst samen in de lianen hangen? Dat hangt er af van hoe je bevalling is verlopen. “Eigenlijk wanneer je je weer goed voelt en weer zin in hebt, kan het. Het belangrijkste is dat de wond genezen is en dat het bloeden is gestopt.” En als je er dan beiden klaar voor bent, wat kun je dan verwachten? “Vooral niet te veel”, aldus Meike. “Hoe hoger je verwachtingen, hoe hoger je spanningsniveau. Dit kan juist pijn veroorzaken. De meeste stellen vinden het al spannend genoeg. Je moet het zien als een beetje op zoek gaan naar elkaar en een beetje spelen. Het kan wat anders voelen dan anders, maar dit is meestal tijdelijk.”

Naast de wond van de placenta kan het natuurlijk ook zo zijn dat er sprake is van een ruptuur (scheur, red.) of een knip. Veel vrouwen en hun partners vinden de eerste keer seks spannend omdat ze bang zijn dat de net genezen ruptuur weer zou kunnen scheuren. Als de ruptuur of knip volledig genezen is, zal dat niet gebeuren. Een spontaan ontstane scheur is meestal binnen twee weken volledig dicht, bij een knip kan dit tot ongeveer zes weken duren. Littekenweefsel is in het begin altijd wat gevoeliger dan het weefsel eromheen. Ondanks dat de knip of scheur goed genezen is, kan de plek waar de hechtingen hebben gezeten wel wat gevoelig en soms ook pijnlijk zijn. Neem daarom rustig de tijd en tast samen af wat wel en niet prettig voelt. Na verloop van tijd neemt de gevoeligheid af en zul je merken dat je er geen rekening meer mee hoeft te houden.

Mocht je pijn ervaren tijdens de seks, is dat een signaal van je lichaam dat je moet stoppen. “Dit kan verschillende oorzaken hebben. Het kan dat jullie iets ‘te snel’ zijn begonnen en je nog niet goed van onderen bent geheeld. Of misschien ben je niet opgewonden genoeg. Gebruik dan geen glijmiddel als alternatief. Ben je wel degelijk opgewonden, maar ben je niet vochtig genoeg door het borstvoedingshormoon prolactine, dan kun je een glijmiddel overwegen.”

Seks hoeft niet direct penetratie te zijn

Seksuoloog Jolien: “Seks hoeft niet gelijk penetratieve seks te zijn he?! Kijk samen naar wat fijn is. Seks gaat immers over genot. Over samen op een lijflijke manier plezier hebben, op wat voor manier dan ook. Het is belangrijk dat je goed naar jezelf luistert en met kleine stapjes de boel weer verkent. Vaak zijn vrouwen bang voor hoe het daar beneden uitziet en dat houdt ook de angst om weer seks te hebben in stand. Als je van tevoren met een spiegeltje kijkt, en dat kun je alleen, maar ook samen doen, zul je zien dat het best meevalt. Of misschien vind je het prettig als er een dokter naar kijkt zodat je gerustgesteld kunt worden en met minder angst naar die eerste keer kijkt.” Er zijn ook vrouwen die zich juist na de bevalling op en top vrouw voelen. Jolien: “Hun lijf heeft een kind op de wereld gezet, ze zijn daar trots op en voelen zich sexy. Hun seksleven is niet zoveel veranderd.”

Je bent vruchtbaar als je borstvoeding geeft

Maar … van seks schijn je baby’s te krijgen. En dáár zit je misschien niet op te wachten als je net een kersvers exemplaar in je armen hebt liggen. Mieke: “Als je flesvoeding geeft, ben je over het algemeen snel weer vruchtbaar en heb je snel je menstruatie terug. Als je fulltime borstvoeding geeft, zie je vaak dat de menstruatie langer uitblijft.” Maar let op: dit betekent niet dat je niet vruchtbaar bent als je borstvoeding geeft. “Je eisprong vindt vóór je menstruatie plaats, dus je weet nooit wanneer je eerste eisprong is. Er zit daarom een grote onzekerheidsfactor in.” Gelukkig hebben we daar anno nu anticonceptie voor.

Zijn alle vormen van anticonceptie geschikt na de bevalling?

Meike: “Als je borstvoeding geeft, is de gewone combinatiepil niet geschikt, want die zorgt voor afname van de melkproductie. Gebruik daarom een condoom, een koperspiraal zonder hormonen of een spiraal met het hormoon progestageen. Ook kun je het hormoonstaafje en de minipil gebruiken in combinatie met borstvoeding. Zorg wel dat je melkproductie goed op gang is als je aan de minipil begint. Een spiraal kun je vanaf tien á elf weken na je bevalling laten plaatsen. Als je flesvoeding geeft, maakt de vorm van anticonceptie niet uit en kun je al na twee weken beginnen met bijvoorbeeld de anticonceptiepil.”

Minder behoefte aan seks? Zo zit dat

De afname of het verschil in behoefte, is inderdaad hetgeen waar koppels het vaakst tegenaan lopen als ze onlangs ouders zijn geworden, vertelt Meike. Regelmatig heeft de man sneller en meer behoefte aan seks na een bevalling dan de vrouw, maar uiteraard gebeurt dit ook andersom. “Vader of moeder worden is een enorme verandering in je leven. Bovendien is een zwangerschap en bevalling lichamelijk erg ingrijpend. Niet iedere bevalling verloopt soepel en dit kan een weerslag hebben op je psychisch of lichamelijk welbevinden. Het is logisch dat je het dan spannend vindt om weer seks te hebben. "

Ook voor de man kan dit spannend zijn; hij kan rondom de bevalling en het kraambed veel stress ervaren. Daarnaast kan borstvoeding geven een lustremmer zijn voor de vrouw door het hormoon prolactine dat vrijkomt. Ook slaapgebrek, onzekerheid over de baby en je rol als ouder en eventuele onzekerheid over je lichaam na de bevalling kunnen lustremmers zijn. Daarbij komt het regelmatig voor dat nieuwe ouders erg opgaan in hun rol als ouder en ze vergeten tijd en ruimte voor elkaar vrij te maken.”

De impact van bevalling op seks

Seks na de bevalling kan anders aanvoelen. De meest voorkomende seksuele problemen na de bevalling zijn onder andere:

• Vaginale droogheid
• Verdunning van het vaginale weefsel
• Verlies van elasticiteit in het vaginale weefsel
• Scheuren in het perineum of episiotomie
• Bloedingen
• Pijn of de angst daarvoor
• “Verslapte” spieren
• Vermoeidheid
• Laag libido

Hormonen zijn erg belangrijk voor het herstel na de geboorte en om weer op een normale manier seks te kunnen hebben. Meteen na de bevalling gaat het oestrogeenniveau terug naar hoe het was voor de zwangerschap. Als je borstvoeding geeft, kan dit niveau zelfs nog lager worden. Oestrogeen zorgt ervoor dat de vagina natuurlijk vochtig blijft, dus als je er te weinig van hebt, kan je last krijgen van een droge vagina.

Een droge vagina kan tijdens seks voor irritatie en zelfs bloedingen zorgen, en daarmee het risico op infecties vergroten. Na een normale bevalling kunnen de spieren van de vagina tijdelijk opgerekt zijn en hebben ze tijd nodig om weer sterk en stabiel te worden.

Als je tijdens de bevalling een knip hebt gehad of als je gescheurd bent, kan het herstel wat langer duren. Te snel weer beginnen met seks kan de kans op infecties vergroten. Ook na een keizersnede kunnen hormonale veranderingen zorgen voor een droge en dunne vagina, wat seks pijnlijk kan maken. Zorg ervoor dat de wond van de keizersnede helemaal genezen is voordat je weer seks hebt.

Wat als seksualiteit mij momenteel niet interesseert?

Intimiteit omvat meer dan alleen seks, zeker in een periode waarin je je aanpast aan het leven met een nieuwe baby. Voel je je niet aantrekkelijk of maak je je zorgen dat seks onaangenaam zal zijn, bespreek dit dan met je partner. Er zijn vele manieren om intimiteit te behouden terwijl je nog niet klaar bent voor seksuele activiteit. Probeer bewust tijd samen door te brengen zonder de baby, zelfs als het slechts enkele momenten zijn in de ochtend of na het slapengaan van de baby. Ontdek verschillende manieren om affectie te tonen.

Mocht je blijven worstelen, wees dan alert op signalen van postnatale depressie, zoals extreme stemmingswisselingen, eetlustverlies, intense vermoeidheid en een gebrek aan vreugde in je leven. Vermoed je dat je te maken hebt met een postnatale depressie, aarzel dan niet om hulp te zoeken bij een professional. Tijdige interventie kan het herstelproces aanzienlijk bevorderen. Onthoud: zelfzorg is essentieel.

Blijf erover praten

Hoe kun je het beste met een seksdip dealen? Communicatie is hierin essentieel. Meike: “Zorg dat je er samen over blijft praten, anders kan het een taboe-onderwerp binnen je relatie worden. Als zaken onbesproken blijven, ga je je steeds meer van elkaar verwijderen en kun je je steeds eenzamer gaan voelen. Minder of geen seks hoeft helemaal geen probleem te zijn in drukke tijden, zolang je maar intiem met elkaar blijft op andere manieren, zoals knuffelen, strelen en het delen van kwetsbaarheden. Seksualiteit is meer dan alleen penetratie.”

Als het gaat om communiceren over seks heeft Meike nog een concrete tip. “Het verlangen en de zin in seks kun je je voorstellen als een rem- en een gaspedaal: de rem ‘turns you off’ en het gaspedaal ‘turns you on”. Bespreek wat voor jou en je partner remmen zijn voor seksuele lust. Dat kunnen hormonen zijn, een baby die naast jullie in de kamer ligt te slapen, stress of pijn. Kijk daarnaast wat voor jullie afzonderlijk als gaspedaal werkt als het gaat om seksuele lust. Bijvoorbeeld samen tijd doorbrengen, bepaalde fantasieën of visuele prikkelingen. Probeer vervolgens samen zoveel mogelijk de ideale voorwaarden te creëren om plezierige seks te hebben. Komen jullie er echt niet uit? Schroom dan niet om professionele hulp in te schakelen.”

Seks na de bevalling kan dus best een uitdaging zijn om allerlei verschillende redenen. Maar zolang je samen intiem blijft op andere manieren, je blijft praten met elkaar, af en toe wat moeite voor elkaar doet én samen tijd vrijmaakt, komen jullie al een heel eind.

WIJ Onderzoek: zo ervaren moeders seks na de bevalling

Is seks anders na de geboorte van je kind(eren)? Ja, meent 53% van de moeders. Vooral na de geboorte van het tweede kind. Hoe komt dat? WIJ deed hier onderzoek naar met de grote WIJ Seks na de Bevalling Enquête. Het onderzoek werd ingevuld door bijna 800 moeders. Bijna allemaal hebben ze twee of meer kinderen (95%), van wie 70% nog een baby als jongste kind heeft. 71% geeft aan dat de frequentie van seks anders is dan vóór de kinderen. Twee keer per week tussen de lakens duiken was toen heel normaal bij 63%, terwijl dit tijdens de zwangerschap maar bij een kwart van de stellen voorkomt. En ná de geboorte nog maar bij 20%.

De veranderde beleving van seks begint eigenlijk al tijdens de zwangerschap. Hiervóór scoort de seks een nette 7,1. Maar als de baby eenmaal in de buik groeit, daalt dit cijfer naar een magere 5,5.

6% van de vrouwen had zelfs helemaal geen seks meer tijdens de zwangerschap. De helft omdat haar hoofd er niet naar stond, een derde omdat ze last had van zwangerschapskwaaltjes en andere lichamelijke ongemakken, 24% kon er niet van genieten en bij 22% zonder seksleven was de partner bang om de baby te beschadigen.

Onzeker voor die eerste keer

Algemeen advies van verloskundigen

• Aangeraden wordt om zes weken te wachten met vrijen na de bevalling voor herstel.

Wanneer beginnen de meeste vrouwen weer met seks na de bevalling?

• 40% start met seks tussen 6 weken en 3 maanden na de bevalling.

Initiatief tot seks

• In 44% van de gevallen nam de vrouw het initiatief, terwijl in 56% de partner het initiatief nam.

Onzekerheid over de eerste keer na de bevalling

• • 60% voelde zich onzeker over de eerste seksuele ervaring na de bevalling.

Zorgen en onzekerheden

• 48% was bang voor pijn tijdens de seks na de bevalling.
• 17% vroeg zich af of seks hetzelfde zou voelen en zijn als voorheen.
• 20% was onzeker over haar veranderde lichaam.

Avondje vroeg naar bed of een vluggertje?

Algemene tevredenheid:

• Net als tijdens de zwangerschap, wordt seks na de bevalling gemiddeld beoordeeld met een 5,5.

Behoefte aan meer seks:

• Bijna een derde van de moeders vindt dat de huidige frequentie niet aan haar behoeften voldoet.
• 94% zou graag vaker vrijen.

Verandering in seksuele ervaring:

• 53% ervaart seks anders na het krijgen van kinderen.
• 38% geeft aan dat het meer energie kost om tot seks te komen.
• 31% mist de onbezorgdheid, met zorgen zoals “hoor ik mijn kind huilen?”.

Impact van meerdere kinderen:

• 58% merkt een verandering in seksuele beleving bij het hebben van twee of meer kinderen.
• 62% van deze moeders voelt zich vaak moe, wat invloed heeft op de keuze tussen slapen of seks.

Creatieve oplossingen voor intimiteit:

• 51% plant bewust een avondje vroeg naar bed om tijd te maken voor intimiteit.
• 38% maakt gebruik van de momenten dat de kleine slaapt voor een vluggertje.

Hoe vaak hebben stellen gemiddeld seks?

Als we puur kijken naar de frequentie voor en tijdens de zwangerschap en na de geboorte, komen we uit op het volgende:

* Ingevuld door 71% van de respondenten die aangeven dat de huidige frequentie van seks hebben afwijkt van de situatie voordat de kinderen kwamen.
** Ingevuld door alle respondenten.